مشکل اقتصادی جامعه آنقدر بی‌راه‌حل رها شده بود که رهبری با ابلاغ برنامه‌های اقتصادی چون، فرمان هشت ماده‌ای مبارزه با مفاسد اقتصادی، سیاست‌های اصل ۴۴ و ابلاغ سند چشم انداز بیست ساله و مواردی از این دست به دولت‌ها کمک کردند تا موضوع اقتصاد سر و سامان گیرد، اما وقتی آقایان به قوانین توجه نکردند با نامگذاری اقتصادی سال‌ها تلاش شد برای آنها مسیر نشان داده شود شاید دلیل برآورده نشدن این انتظارات مردم و رهبری را می‌شد روز گذشته در مناظرات اقتصادی کاندیداها مشاهده کرد.
فصل مشرک شش کاندیداها در این مناظرات نداشتن برنامه مشخص بود! برنامه‌ای که اقتصاد کشور را با راهکاری روشن مشخص و به پیشبرد اهداف برساند.
جهانگیری: چرا از من طلبکارید؟!
سوال نخست از جهانگیری پرسیده شد و او قرار بود درباره برنامه مقابله موثر با قاچاق کالا و ارز توضیح دهد؛ هر چند که کاندیدای پوششی دولت این‌بار از روی کاغذ نخواند و این خودش پیشرفت محسوب می‌شد؛ اما برنامه مشخصی هم ارائه نشد.
جهانگیری با صحه گذاشتن بر ایجاد قاچاق با رانت! به جای توضیح کارهای انجام شده در دولت و یا بحث درباره برنامه‌های خودش برای ممانعت از رانت‌های توسعه‌دهنده قاچاق، به اتفاقاتی که در دولت قبلی رخ داده بود اشاره کرده و به مردم گفت: «امروز نمایندگان همان دولت با همان تفکر در این رقابت هستند» و به نوعی با فرافکنی از پاسخ به این سوال گذشت!
او در ادامه چهاردقیقه نخست با فرار رو به جلو به جای پاسخگویی از دو کاندیدایی که احساس می‌کرد رقیب اصلی دولت باشند سوالاتی را پرسید، از رئیسی خواست درباره اقدامات قوه قضاییه در مبارزه با قاچاق توضیح دهد و از قالیباف هم پرسید که نیروی انتظامی در زمان فعالیت او در این بخش چه کرده است؟!
رئیسی در نقد جهانگیری با اشاره به برنامه مدون و دانشگاهی که برای حل معضلات کشور از جمله قاچاق با پشتوانه دانشگاه‌های کشور ایجاد کرده است گفت و افزود: دولت باید توضیح دهد که قاچاق کالا چطور ایجاد می‌شود و چرا ۱۸ میلیارد یا همان ۱۲ میلیارد دلار ادعایی دولت قاچاق می‌شود و دولت برای مبارزه با این ناهنجاری در چهار سال گذشته چه کرده است؟
او ادامه داد: در دولتی که وزرا مسئولیتی در بخش خصوصی دارند معلوم است که دغدغه جدی برای مبارزه با قاچاق کالا وجود نخواهد داشت. دولت باید توضیح دهد که چرا با کاهش قاچاق کالا طبق برنامه توسعه به ایجاد اشتغال قانونی نپرداخته است؟
هاشمی‌طبا در ادامه با انتقاد از این موضوع که چرا کشور که دارای استقلال است باید ۱۱۴ اسکله رسمی آن مواجه با واردات قاچاق اجناس باشد، از دولت خواست بگوید این اسکله‌ها مربوط به چه کسانی است و چرا چنین اقداماتی که در هیچ کجای دنیا قابل درک نیست در کشورمان اتفاق افتاده است.
قالیباف هم در ادامه انتقادات صورت گرفته به دولت که معتقد است جزو چهار درصد رانت‌دار است اشاره کرده و گفت: وقتی مدیران فرهنگی به واردات غیرمعمول دست می‌زنند و حقوق‌های نجومی را پایه‌گذاری کرده است، چطور می‌توان انتظار داشت که با قاچاق کالا مبارزه کند. او با اشاره به اینکه جهانگیری در سال‌های گذشته پاداش‌های نجومی را برای خودش و هیات دولت تصویب کرده است، افزود: وقتی دولت نمی‌تواند امنیت سپرده‌گذارانی چون سپرده‌گذاران میزان و کاسپین را تامین کند چطور شعار جذب سرمایه‌گذار خارجی سر می‌دهد؟
میرسلیم در ادامه این مبحث با اعتراض صریح به جهانگیری و انتقادش که گفته بود کاندیداها برنامه اعلام نمی‌کنند گفت: شما هم به جای اعلام برنامه از ما انتظار دارید که برنامه اعلام کنیم؟! چرا خودتان در پاسخ به پرسش برنامه‌ای نداشتید؟
او رو به روحانی کرده و گفت: چرا از سال گذشته به فکر استفاده از وسایل ردگیری قاچاق در ادارات گمرک‌ها بودید؟ در چهار سال قبل چه کردید؟ آیا خواب بودید؟
میرسلیم با اشاره به این نکته که قاچاق در چهار سال اخیر مملکت را درگیر کرده است، گفت: به من بگویید برای مبارزه با قاچاق و ردگیری کالا چه کرده‌اید؟
روحانی اما بدون توجه به سوالاتی که از او پرسیده شد، گفت: قاچاق در دنیا به معنای خاص وجود ندارد و تنها قاچاق اسلحه و کالاهای ممنوعه مانند موادمخدر وجود دارد و این مهم به دلیل ایجاد بازار آزاد صورت گرفته است.
او با اشاره به این نکته که باید رقابت آزاد صورت گرفته و صادرات‌محور شدن استان‌های مرزی می‌توان به این ماجرا پایان داد.
روحانی سپس بدون توجه به این موضوع که دولتش اجازه رقابت به خودروسازی داخل با خارجی‌ها را با اعطای وام‌های عجیب و غریب را نداد، در بحث فرافکنانه گفت: اجازه بدهیم به رسانه‌ها حرف بزنند و وقتی املاک نجومی را افشا می‌کنند آنها را به زندان نیندازیم!!
جهانگیری اما در ادامه سخنانش بدون توجه به سوالاتی که از او پرسیده شد یک‌راست رفت سر حاشیه!! و گفت: چرا به جای اینکه بعد از شنیدن رقم قاچاق شرمنده شوید از من برنامه می‌خواهید و طلبکارید!!
وی گفت: درباره حقوق نجومی خودمان پیگیری کردیم و همه پول‌ها به حساب کشور بازگشت، اما قالیباف بگوید ۲۲۰۰ میلیارد املاک نجومی و بخشیدن خانه ۱۰ میلیاردی به مبلغ ۲ میلیارد آن هم قسطی را باید توضیح بدهید. بگویند بانک قوامین و بانک سرمایه که زیرنظر شما بود چه کرد؟! شما نباید طلبکار باشید از من!!
در این میان اما قالیباف خارج از بحث مطرح کرد که امیدوارم از صحبت‌ها و اتهامات مطرح شده عقب نشینی نکنید؟!
مظلومیت خام‌فروشی با توجیه منابع مشترک و چاشنی املاک نجومی جهانگیری
از میرسلیم پرسیده شد که برای جلوگیری از خام‌فروشی و توسعه صادرات چه می‌کنید، او با انتقاد از دولت روحانی و افزایش خام‌فروشی آغاز کرد در ادامه راهکاری برای ایجاد پتروشیمی و جلوگیری از خام‌فروشی ارائه داد که در ادامه با اعتراض روحانی و جهانگیری مواجه شد.
ابتدا روحانی با اشاره به اینکه یکی از افتخارات پسابرجامی دولتش افزایش فروش نفت خام است ادامه داد: شما می‌گویید منابع مشترکمان با قطر و عراق را برداشت نکنیم و بگذاریم آنها برداشت کنند؟!
جهانگیری هم در ادامه با اشاره به این نکته که اطلاعات میرسلیم ناقص است، گفت: ما در اقتصاد مقاومتی و خام‌فروشی خیلی خوب عمل کردیم. برای اولین‌بار حجم صادرات غیرنفتی از واردات بیشتر شده است.
رئیسی اما در ادامه با اشاره به اینکه می‌توان پالاشگاه ایجاد کرد و از خام فروشی جلوگیری کرد افزود: راه وابستگی به نفت اخذ مالیات از آنهایی است که اکنون از آنها مالیات گرفته نمی‌شود.
او با اشاره به این نکته که پرونده‌های فساد به وفور در دولت تولید می‌شود، افزود: دولت موجب تعطیلی ۲۵۰ هزار واحد شغلی شده است.
هاشمی‌طبا اما در ادامه مباحث مطرح شده به سابقه خودش در وزارت صنعت اشاره کرده و گفت: من قبلا توانستم افزایش صادرات را اجرایی کنم. باید به صادرات خدمات مهندسی پرداخت و با صادراتی از همین بخش به توسعه صادرات غیرنفتی پرداخت.
او با اشاره به اینکه باید تولید با هدف صادرات پیگیری شود خاطرنشان کرد: باید با استفاده از قوانین موجود و برنامه ششم توسعه به تولید به قصد صادرات پرداخت.
در ادامه اما قالیباف با اشاره به این نکته که با عملکرد دولت ۴ درصدی مشکلات صادرات حل نمی‌شود، خاطرنشان کرد: حق من است که به دروغ‌هایی که جهانگیری درباره املاک نجومی گفته رسیدگی کنم. وی با اشاره به اینکه درباره املاک نجومی خودش به دادستانی نامه نوشته و آنها اعلام کردند که فساد سازمانی در شهرداری وجود ندارد، گفت: خبر دارم مشاور روحانی محمدعلی نجفی برای پوشاندن کثافت دولت در حقوق‌های نجومی واژه املاک نجومی را به دروغ در مقابل حقوق‌های نجومی رواج داد و پیشنهاد داد.
قالیباف به جهانگیری گفت: شما دولت هستید هر بانکی که تخلف کرده باید بتوانید رسیدگی کنید، از جمله به تخلفات برادرتان در بانک گردشگری.
او با اشاره به جهانگیری و بیان اینکه دروغ می‌گوید، ادامه داد: زمین ۸۰۰ متری در ونک را به قیمت متری ۱۴۰ هزار تومان گرفتید آن وقت من املاک نجومی گرفته‌ام؟!
مشکلات نظام بانکی بدون توجه به فتوای علما درباره ربا!
از روحانی درباره برنامه دولت در بانکداری پرسیدند که او بدون اینکه بگوید در چهار سال گذشته چه کرده است؛ گفت: بانک‌ها نیاز به اصلاحات دارند، برخی موسسات بانکی در دولت گذشته ایجاد شدند، این تخلفات و بازگردان سرمایه ملت به آنها وقت زیادی برد و همه اینها به خاطر دولت قبل بود.
او گفت: امروز با یک بانک خارجی برای وام گرفتن به توافق رسیدیم! تا به تولید کمک کنیم.
روحانی بدون اشاره به اینکه درباره فتوا علما درباره سود بانک‌ها چه کرده است ادامه داد: رقبا فقط وعده می‌دهند که فلان کار را می‌کنیم اما برنامه‌ای برای اینکه چه کاری ارائه می‌دهند نمی‌گویند، اصلا باید بگویند از کجا منابع برای افزایش یارانه‌ها می‌آورند.
روحانی با اشاره به اینکه ۷۰ میلیارد یارانه ماست گفت: مردم باید بین یارانه نقد و طرح تحول سلامت انتخاب کنند، بین یارانه نقدی و راه کشیدن به روستاها و گاز رساندن به مناطق محروم!
در ادامه این سخنان جهانگیری هم با فرافکنی با اشاره به تاریخچه بانکداری گفت: بانک نقش اساسی در اقتصاد ایران دارد ولی در دولت گذشته به عنوان خزانه دولت به آن نگاه شده است.
وی با اشاره به اینکه معوقات بانکی در دولت قبل ایجاد شده و به وسیله افراد خاص بدحساب صورت گرفته گفت: طرح تحول نظام بانکی را راه انداختیم و سال گذشته ۹ هزار میلیارد تومان وام داده‌ایم.
رئیسی در ادامه به روحانی گفت: از صدا و سیما تقاضا دارم مناظره‌ای با دولت قبل بگذارید تا هر چه می‌خواهند به یکدیگر بگویند تا هر چه امروز از روحانی می‌پرسیم به دولت قبلی نسبت ندهد.
وی با اشاره به اینکه روحانی نمی‌تواند از واژه‌های خواهیم کرد و وعده آینده استفاد کند. به مردم باید از این بگوید که چه کرده است، گفت: اگر کاری می‌خواهید انجام دهید و امروز به مردم دوباره وعده می‌دهید از شما می‌پرسم که چرا در چهار سال گذشته این اقدامات را انجام ندادید؟
او گفت: یکی از گلابی‌های برجام شما استفاده از سرمایه خارجی بود که در سال ۹۵ تنها ۵۰۰ میلیون تومان محقق شد! چرا اینها را توضیح نمی‌دهید؟ چرا کارها را به ۴ سال آتی حواله می‌دهید؟ بگویید چرا صادرات غیر نفتی که باید میعانات را از آن کم کرد ۱۰ درصد کاهش یافته است؟ چرا به جای پاسخ آمارسازی می‌کنید؟!
هاشمی طبا اما ادامه داد: بانکداری غربی را با پوشش عقود اسلامی بنیانگذاری کرده‌ایم و باید بانکداری شفاف صورت بگیرد.
در ادامه قالیباف گفت: بانک‌ها نقش کلیدی دارند اما دولت وام ده میلیونی ازدواج را نمی‌تواند به پای خودش بنویسد چرا که او مخالف این مبلغ بود و مجلس آن را مصوب کرد. او افزود: دولت در بانکداری ضعیف عمل کرده است و امنیت سرمایه سپرده‌گذارن را نادیده گرفته است.
دولت باید به مردم بگوید چرا به افراد خاص وام داده؟ چرا نقدینگی را سه برابر کرده است؟ به نظر من درختی که چهار سال میوه نداده بعد از این هم میوه نخواهد داد.
میرسلیم اما در ادامه با طرح سوالاتی گفت: دولت باید توضیح دهد که با اختلاس کاران چه کرده است؟ راه‌حل برخورد با نورچشمی‌ها چیست؟ چرا هر چه مراجع می‌گویند بانکداری شما اسلامی نیست گوش نمی‌دهید؟ اگر تورم را مهار کردید چرا کارمزدهای بالای ۱۵ درصد می‌دهید این که تناقض است؟!
روحانی اما در ادامه بدون توجه به سوالاتی که از او پرسیده شد، گفت: حاضرم با رئیسی که اغلب افراد دولت قبل را در ستادش دارد مناظره کنم.
وی به رئیسی گفت: چرا وقتی در قوه قضائیه بودید با فساد اقتصادی مبارزه نکردید؟ چرا درباره اینکه سوزن جراحی نبود پیگیری نکردید؟ چرا؟
روحانی گفت: چرا وقتی فرصت بازگرداندن اوراق را داشتید این کار را نکردید؟ سخنگوی قوه قضائیه در دولت قبل کجا بود که الان یک تخلف می‌بیند سریع می‌گوید؟ ما در گندم سال گذشته خودکفا شدیم، ۲۱ میلیون تن مواد غذایی تولید کردیم و پول گندم کشاورزان نسبت به سال ۹۱، ۱۷ برابر شد. معوقات بانکی را از ۱۵ درصد به ۱۰ درصد رساندیم. وی ادامه داد: نظارت امروز با قبل قابل قیاس نیستمردم ۲۹ اردیبهشت تصمیم نهایی را می‌گیرند.
رونق تولید با تسهیلات ۳۰۰ میلیونی با سود صفر درصد!
سوال هاشمی طبا درباره رونق تولید ملی بود که او در پاسخ گفت: با نظریه حفظ ایران این کار را می‌توان انجام داد.
او سپس گفت: از ابتدای انقلاب تنها نفت و گاز و خاک و محیط زیست را نابود کرده‌ایم و اولین تلاشم اصلاح این روند است. وی با اشاره به اینکه تولیدات زودبازده در ایران جواب اشتغالزایی را نمی‌دهد گفت: باید قانون بانکداری اصلاح شود تا جذب سرمایه صورت گیرد.
قالیباف با اشاره به اینکه بحث تولید مهم است ادامه داد: امروز سرمایه و تکنولوژی و نیروی مناسب در کشور وجود دارد. باید کارهایی در حوزه دانش بنیان صورت گیرد. کارخانجات تعطیل شده‌اند و بر اساس برنامه ششم پیش نرفته‌ایم. این ریشه بحران کشور در مدیریت ۴درصدی‌هاست.
میرسلیم اما ادامه داد: ما متوجه نشدیم بالاخره علت اصلی ضعف تولید بی‌توجهی است یا رکود. امیدواریم که در ادامه این روند دولت درباره سوال پاسخ گو باشد.
وی ادامه داد: متاسفانه ۷۰ درصد شهرک‌های صنعتی رونق ندارند. واردات دولت از چین و ترکیه حتی بیشتر از دولت قبلی است که خودش آن را تقبیح می‌کرد، همه اینها باید پاسخ داده شود. باید بگویید برای رونق تعاونی‌ها چه کردید؟
روحانی اما در ادامه با اشاره به اینکه سرمایه‌گذاری در شرکت‌های دانش بنیان راه تولید ملی است و راه دوم جذب سرمایه‌های خارجی افزود: سال جاری ۲۰ میلیارد تومان از مازاد صادرات نفت درآمد داریم که ۱۵ میلیارد تومان آن را برای توسعه تولید صرف خواهیم کرد و ۳ تا ۵ میلیارد آن را برای کمک به محرومان درنظر می‌گیریم.
جهانگیری در ادامه گفت: میرسلیم بگوید بر چه اساس ادعا دارد که ۷۰ درصد کارخانه‌ها تعطیل است همینطوری که نمی‌شود ادعا کرد؟
وی گفت: برخی یادشان رفته قیمت ارز و کالا لحظه‌ای گران می‌شد، من رانتی استفاده نکردم و اگر زمینی گرفتم به قیمت روز بوده است.
رئیسی اما در ادامه گفت: در هر شهری که می‌رفتم با کارگران بیکار مواجه بودم این درحالی است که دولت کمبود نقدینگی هم نداشته و باید توضیح دهد که چرا وام ۳۰۰ میلیارد تومانی بی‌بهره به کسی داده و در تولید سرمایه گذاری نکرده است؟!
هدفمندی یارانه‌ها با تبلیغات انتخاباتی
نفر پنجم رئیسی بود که در پاسخ به برنامه هدفمند کردن یارانه‌ها گفت: ویژگی دولت باید پرسید که ابتدا جواب بدهد که محرومان برایشان مهم هستند یا خیر؟! قبلا یارانه داشتیم برای افراد خاص و اکنون یارانه به همه توزیع می‌شود.
وی گفت: دولت بگوید که با فقرا که از ۲۳ درصد به ۳۳ درصد رسیده اند چه کرده است؟! وقتی آب و برق و نفت و گاز گران می‌شود درآمد آن کجا می‌رود که یارانه ثابت می‌ماند؟
رئیسی با اشاره به اینکه منابع تامین افزایش یارانه دیده شده است گفت: یارانه را می‌توان برای اقشار محروم تامین کرد و راهکار قانونی برای تامین این موضوع در قانون هدفمندی یارانه‌ها وجود دارد.
هاشمی طبا در ادامه با اشاره به اینکه باید بگویند راه تامین افزایش یارانه چیست گفت: منابع برای تامین یارانه‌ها از آسمان نمی‌آید.
قالیباف گفت: رسیدگی به محرومان وظیفه دولت است و باید با ایجاد کار و رونق تولید به این مهم دست یافت.
میرسلیم در ادامه با اشاره به این نکته که به جای یارانه نقدی باید بخش دوم قانون هدفمندی را برای یارانه غیر مادی توجه کرد گفت: وقتی نعمت‌زاده می‌گوید یارانه تولید را تنها سه درصد دادید باید توضیح دهید که چرا نداده اید؟
اما روحانی در ادامه این مسیر دوباره به چهار سال گذشته پرداخت و تاکید کرد که افزایش یارانه‌ها یعنی ندیدن بخش سلامت و متوقف کردن گازرسانی و کمک به کشاورزی!
او گفت که در نظام تامین اجتماعی کامل مستمری افراد کم درآمد را سه برابر کرده و افرادی که کف درآمدیشان پایین است را مجاب به نام نویسی کرده برای دریافت کمک خرج و آنهایی که اشتغال ندارند را شناسایی کرده برای کمک!
جهانگیری هم بیشتر به مقایسه دولت روحانی و دولت قبل پرداخت و از کوچکتر شدن سفره مردم در دولت قبل گفت.
اما رئیسی در جواب روحانی گفت: اگر به این کارهایی که اعلام کردید چرا در چهار سال فعالیت اشاره نکردید و این کارها را به صورت تبلیغاتی و در ماه آخر انتخابات انجام دادید؟! چرا سفرهای استانی را در آخر سال دولت پی گرفتید؟! این اقدامات انتخاباتی است چرا که اگر قبول داشتید در چهار سال آن را دنبال می‌کردید نه در یک ماهه منتهی به انتخابات.
مظلومیت سند چشم انداز
از قالیباف درباره سند چشم انداز ۱۴۰۴ پرسیده شد که او بدون توجه به این برنامه گفت کشور با بحران مدیریت مواجه است مشکلات اقتصادی و بیکاری و رکود دست و پنجه نرم می‌کند گرانی وجود دارد، روحانی نتوانست موفق عمل کند.
وی گفت: افزایش قبوض به مردم و قشر آسیب‌پذیر فشار می‌آورد چرا ۴۰ درصد فرار مالیاتی وجود دارد؟! می‌شود به بیکاران ۲۵۰ هزار تومان برای گذران داد همان کاری که البته سایتمان را بستند و خودشان این طرح را پیاده کردند.
میر سلیم با اشاره به اینکه ۱۲ سال از چشم‌انداز عقب هستیم گفت: دولت بگوید چرا اصل ۴۴ را اجرایی نکرده است؟ چرا کارخانه موتورسازی را در دولت اجازه ندادند به بخش خصوصی برود؟!
وی افزود: دولت نفهمیده اصل ۴۴ را چطور باید اجرا کند و درباره اقتصاد مقاومتی متوجه نبوده است.
روحانی اما گفت: آنهایی که گفتند درآمد کشور را دو و نیم برابر می‌کنیم یعنی رشد ۲۶ درصدی که این موضوع در دنیا سابقه نداشته است!
وی در ادامه به نقد برنامه‌های رقبایش پرداخته و بدون اشاره به برنامه خودش تولید اشتغال از صنعت پتروشیمی را ناممکن دانست.
جهانگیری اما رشد کشور را در چارچوب سیاست‌های کلان و البته تکیه به سیاست خارجی عنوان کرده و پرسید نامزدها درباره سیاست خارجی و دیپلماسی چه می‌دانند؟!
رئیسی اما در ادامه گفت: رشد دولت یک درصد بوده است نه بیشتر او اشاره‌ای به ۱۲۴ شرکت که باید طبق اصل ۴۴ واگذار می شد داشته و گفت: اگر شرکتها خصولتی واگذار شده شما نباید بگویید شما دولتید و باید جلوی آن را بگیرید!! رکود در کشور ما رکورد زده است.
وی افزود: با کنترل واردات و مبارزه با قاچاق و اشتغالزایی می‌توان به احیای تولید و کاهش فقر پرداخت.
هاشمی طبا: رونق تولید را منوط به توسعه گردشگری دانست.
قالیباف در آخر گفت: من به تعهداتم عمل می‌کنم و سابقه‌ام همین را نشان می‌دهد بر این اساس سرمایه‌های کشور را دو و نیم برابر می‌کنم در دولت مردم.
در ادامه مناظرات باز کاندیداها بدون توجه به سوال مجری به یکدیگر بحث‌های خارج از برنامه می کردند از غلط خواندن فرصت تحریمها! توسط جهانگیری تا اشاره به زمینی که روحانی در دهه ۷۰ و جهانگیری در دهه ۸۰ با قیمت بسیار نازل در ونک و شهرک غرب گرفته است.
در نهایت این اقتصاد بود که مظلوم واقع شد چرا که برنامه کارآمدی برای مردم اگر وجود داشت در حوزه اقتصادی ارائه نشد.
مائده شیرپور
