حسن روحاني يكسال است كه با شعار تدبير و اميد بر مسند رياست جمهوري تكيه زده است. در زمان انتخابات رياست جمهوري، او كليد تدبير را براي گشودن تعداد زيادي از قفلهايي وعده داد، اما با گذشت زمان اين كليد در برخي از قفلها گير كرد و برخي را هم باز كرد.
وعدههاي روحاني بيشتر حول دو موضوع هستهاي و اقتصادي ميچرخيد و او در زمان تبليغات مانور بسياري بر روي آنها ميداد و حتي اين اميد را داشت كه اين قول و قرارها در ماههای اول فعالیت دولت محقق شود.
اما آنگونه كه تصور ميشد اتفاق نيفتاد و درصدي از آنها محقق شد شايد بتوان گفت كه تنها برگ برنده دولت روحاني سياست خارجي بود و از حق نگذريم ديپلماسي فعال دولت كه مورد حمايت رهبر معظم انقلاب هم قرار گرفت از جمله نكات مثبت دولت يازدهم است. ميتوان به تحركات خوب دولت در موضوع غزه اشاره كرد.
نقطه قوت؛ سياست خارجي
سياست خارجي اگرچه از سوي بسياري از صاحبنظران نقطه قوت دولت يازدهم بشمار ميرود اما اين سياست نيز خود محل انتقادات برخي صاحبنظران است. در ابتداي امر از پرونده هستهاي با مذاكره و دپيلماسي فعال از نقاط مثبت عملكرد دولت يازدهم ميتوان نام برد اما توافق ژنو انتقادات و ابهاماتي را هم به دنبال خود آورد كه منجر به اين برداشت شد كه دولت در اين زمينه منفعل عمل كرده است.
حشمتالله فلاحتپيشه در اينباره گفت: به صورت کلی معتقدم که نقطه قوت دولت روحانی در سیاست خارجی بود.
این استاد دانشگاه، با بیان اینکه عملکردی که دولت در این حوزه داشت کاملا متفاوت بود گفت: در عرصه سیاست خارجی دولت دو گام اساسی پیشرو داشت گام اول تغییر در فضای روانی بود که در کل به خوبی برداشته شد.
وی افزود: دولت یازدهم وقتی تشکیل شد، فضای روانی بینالمللی علیه کشورمان بسیار سنگین بود و ضروری بود که این فضا تغییر کند که دولت روحانی در گام نخست توانست به طور قابلتوجهی این فضا را تعدیل کند که نتیجه آن جلوگیری از روند تصاعدی هجمهها و تهدیدات علیه ایران بود.
نماینده سابق مجلس ادامه داد: دولت روحانی گام دوم و یا عملیاتی و اجرایی برای تغییر فضای بینالمللی را همزمان با مذاکرات جامع و نهایی هستهای برداشت که با کندیهایی روبرو بوده است که البته بخشی از آن ناشی از بازیهای سیاسی کشورهای مذاکرهکننده است.
اما سكينه عمراني نماينده مردم اصفهان در مجلس شوراي اسلامي در اينباره گفت: ما نه تنها امتیاز مثبتی نگرفتهایم بلکه امتیازات مثبتی هم از دست دادهایم. اگر اینگونه پیش برویم به هیچوجه خوشبین نیستم.
وي گفت: ما باید از قضایای عراق درس بگیریم و به یاد داشته باشیم که در عراق هم تحریمها را اعمال کردند و بعد آژانس به بهانه بازدید و کشف سلاح هستهای بارها همه جای عراق را گشت و بعد زمانی که مطمئن شدند عراق سلاح دفاعی آنچنانی ندارد اقدام به حمله و اشغال این کشور کردند. من فکر نمیکنم خیلی بشود به اینگونه بازدیدهای به اسم آژانس خوشبین بود و نباید اجازه بازدید به آنها داد تا گرایی برای اقدامات بعدی غرب علیه کشورمان باشد.
از سوي ديگر يكي از نقاط ضعف دولت يازدهم نيز اصرار بر عدم حفظ دستاوردهای دولت قبلی درخصوص یارگیری در برخی کشورهای ضدآمریکایی در آمریکای جنوبی، آفریقا و حتی آسیا است.
كارشناسان ميگويند اگرچه دولت یازدهم به دنبال نزدیکی با کشورهای قدرتمندتر و مؤثرتر هم باشد، نباید بسترهای قبلی را خراب کند، البته این رفتار به نگاه اشتباه دولت درخصوص خلاصه کردن جهان به برخی دولتها باز میگردد که بارها نیز مورد نقد قرار گرفته است و در مخالفت وعده دولت روحاني در تعامل مثبت و سازنده با جهان است.
اقتصاد پاشنه آشيل
اما معروفترین وعده انتخاباتی کوتاهمدت روحانی، وعده صدروزه او برای گشایش در امور اقتصادی کشور بود که نقدهای زیادی بر آن وارد شد.
روحانی پنجم آذرماه اولین گزارش صدروزه خود را ارائه کرد و به گواهی آمار بیش از ۳۱ درصد زمان گزارش یعنی بیش از ۳۵ دقیقه را صرف انتقاد از دولت گذشته كرد.
همچنين از جمله وعدههايي كه روحاني به مردم داد بيمه كردن آنها بود كه البته اين امر با اجراي بيمه سلامت ميسر شد. او گفته بود كه بانک مرکزی را مستقل میکند؛ اما رویه این بانک نسبت به گذشته تغییری نکرد و حتی دخالتهای آن در قیمت دلار در اوایل دولت یازدهم خیلی زود راه بانک مرکزی دولت گذشته را یادآوری کرد.
روحاني از برنامههای کوتاهمدت و بلندمدت برای رفع بیکاری و گرانی سخن گفته بود و وعده داده بود كه بنگاههای تولیدی را سه ماهه رونق میدهد، اما نه مشکل گرانی در کوتاهمدت حل شد و نه بنگاههای تولیدی سه ماهه رونق یافتند و نه بازار كار گرم شد. در عين حال وي وعده داده بود كه پول نفت را به جای خرج روزانه دولت، سرمایهگذاری میکند، اما نشانهاي در اين زمينه ديده نشده است.
دولت همچنان نتوانسته است مانع از انزواي بخش خصوصي، تعاوني و كارآفرينان شود و احياي سازمان مديريت كه در برنامههاي دولت بود، هنوز محقق نشده است. تداوم و بازنگري در اجراي قانون هدفمندي يارانهها نيز از جمله برنامههايي است كه دولت روحاني در آن ناموفق بود و برخوردي انفعالي داشت.
مشكل تحريم نفتي از طريق مذاکره با غرب هنوز محقق نشده است و تنها چند قسط از پولهاي بلوكه شده ايران دريافت شده است و تکميل پروژه پارسجنوبي همچنان عليرغم وعدههاي دولت به سرانجام نرسيده است.
در حقيقت دولت به غیر از بحث کنترل تورم، در برخی از رفتارهای اقتصادی مانند نحوه تخصیص و توزیع سبد کالا همچنین فراخوان برای انصراف از یارانهها، خوب عمل نكرد و مهمتر از همه این که دولت هنوز برای حمایت از تولید داخلی، کاهش واردات و حرکت در مسیر تحقق اقتصاد مقاومتی تلاش چندانی از خود بروز نداده است. در بحث افزايش قيمت خودرو دولت جز ناخشنودي واكنشي نشان نداد و كاري عملي نكرد.
حشمتالله فلاحت پيشه استاد دانشگاه در اين زمينه گفت: دولت در حوزه اقتصاد به خصوص در بخش عمران و اشتغال عملکرد خوبی نداشت، هنوز بسیاری از طرحهای عمرانی در شرایط رکود به سر میبرد و دولت برنامهای برای اجرایی کردن آن ندارد و بودجههای لازم به منظور راهاندازی این پروژههای عمرانی اختصاص نداده است. وي افزود: ضعف در بخش اقتصاد هم کاملاً مشهود است و هنوز در نرخ بیکاری تغییر جدی حاصل نشده و همچنان یکی از مهمترین مشکلات کشور بیکاری و اشتغال است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: این در حالی است که دولت با کسری بودجه از بابت ایجاد رونق در بخش اشتغال مواجه نیست چرا که صندوق توسعه ملی، منابع لازم برای ایجاد رونق در این بخش را دارد و این اجازه را هم دولت دارد که از منابع این صندوق برای ایجاد اشتغال استفاد کند و به نوعی یکی از کارویژههای این صندوق، توسعه و رشد اشتغال است.
فرهنگ در دوردست
وعدههاي دولت در بخش فرهنگي نيز محقق نشد. رئيسجمهور گفته بود به رسانهها و مطبوعات آزادی میدهد؛ اما دو نشریه منتقد را توقیف شد، از یک روزنامه شکایت شد و تذکرات متعددی به ديگر رسانههای منتقد داده شد.
عليرغم وعده دولت هيچ بهبود جدي در صنعت توريسم ديده نميشود و تلاش براي حضور سرمايهگذار خارجي حتي در بخش فرهنگي نيز به جايي نرسيده است. برخی رویکردهای دولت در عرصه فرهنگ از ضعفهای دولت در اين مدت بوده است که مورد مناقشه جدی او با صاحبنظران فرهنگِ حوزه و دانشگاه شد.
سياست به همراه تغييرات اتوبوسي
از جمله وعدههاي روحاني تشكيل کابینه فراجناحی بود اما قریب به اتفاق انتصابات او از یک جناح صورت گرفته است و بيشتر اصلاحطلبان و كارگزاران در كابينه او حاضر شدند و جاي خالي اصولگرايان در اين كابينه به چشم ميخورد. وي گفته بود با تغییرهای اتوبوسی مدیران مخالفت میکند؛ اما هنوز چند ماهی از دولتش نگذشته بود که رقم انتصابات اعداد هزار و دو هزار را درنوردید و به سادگي بسياري افراد بدون دليل از جايگاه خود بر كنار شدند.
سکینه عمرانی، نماینده مردم اصفهان در مجلس شوراي اسلامي با اشاره به اينكه برخی از عزل و نصبها در برخی نقاط بیسابقه بوده در اينباره گفت: این اقدامات نه كمكي به پيشبرد امور كرد بلكه روند اجرایی را نيز دچار اختلال كرد، چرا كه تا نیروهای جدید بیایند و شروع به کار کنند مقدار زیادی از وقت دولت گرفته شد.
وي با بيان اينكه این تغییرات در برخی ادارات تا سطوح پایین هم کشیده شد خاطرنشان كرد: فکر نمی کنم این خوب باشد، تا جایی که در بین مردم هم این انتظار رخ داده که چرا با وجود تغییر دولت فلان مدیر مربوطه هنوز برسرکار است و عوض نشده است. عمراني افزود: ما درعمل شاهد این کلید نبودهایم و بیشتر "داس" را در این تغییرات دیدهایم. تكيه روحاني بر شايستهسالاري موضوع ديگري بود كه مردم به آن چشم اميد داشتند اما انتصابات او در تيتر يك رسانهها جاي گرفت. روحاني كه از سفرهاي استاني احمدي نژاد انتقاد ميكرد خود اين سفرها را ادامه داد.
دولت يازدهم كه سياست انتقاد شديد از دولت دهم را در پيش گرفته بود اكنون كه سكان اجرايي را در دست گرفته است متوجه شده كه اداره دولت كار بسيار سنگين و دشواري است. دولت يازدهم بسياري از اقدامات دولت گذشته را نقد و نفي كرد. اما يكسال كار اجرايي تاقت فرسا و سنگين اكنون بايد دولت تدبير و اميد را متوجه كرده باشد كه دولت گذشته هم و دولتهاي گذشته هم در زمان خود براي اين كشور كار كردند.