اقدام علیه امنتی ملی کشورها زمانی صرفا در قالب نظامی بود و کشورها در جنگهای مستقیم نظامی علیه سایر کشورها اقدام میکردند. اما در قرن بیست و یکم این روند به دلیل هزینههای بالای مالی و نیز نیاز به توجیه افکار عمومی کمتر اجرا میشود و کشورها به دنبال بهره گیری از قدرت نرم برای رسیدن به اهدافشان در سایر کشورها هستند. واژهای به نام کودتاهای رنگی طی دو دهه اخیر به کرات شنیده شده است. حرکتهای رنگی در اوکراین و گرجستان نمودی از این رفتارهاست که برای مقابله با منافع روسیه از سوی غرب اجرا شد. پس از آن نیز این روند ادامه یافته که فتنه ۸۸ در ایران و در یکی دو سال اخیر آنچه در ونزوئلا میگذرد نمودی از این وضعیت است. آنچه در این سیاست مورد پردازش قرار میگیرد بهره گیری از شبکهها و ساختارهای اجتماعی و مردمی است با دخالت عناصر بیرونی است بگونهای که مطالبات مردمی از حالت اجتماعی و سیاسی خارج به چارچوبهای امنیتی وارد میشود که نتیجه این رویکردها بهره گیری طرفهای بیرونی و طراحان این وضعیت برای تضعیف طرف مقابل و اعمال فشار بر آنهاست.
این روزها رد هنگ کنگ چین، کشمیر و نیز در روسیه تحولاتی روی میدهد که بی شباهت با این رویکردها نیست. در هنگ کنگ در اعتراض به قانون استرداد اعتراضهای مردمی به بحرانی سیاسی مبدل شده و عملا چین را درگیر چالشهای امنیتی و حتی جدایی طلبی کرده است. در روسیه نیز اعتراضهای مردمی به سیاستهای دولت در جریان است که بحرانهایی را به همراه داشته است. اما در کشمیر، منطقهای که طی چند دهه خودمختاری حاکم بوده و سرنوشت آن نیز به دست سازمان ملل است، در اقدامی ناگهانی دولت هند اعلام لغو خودمختاری کرد. اقدامی که زمینه ساز بحران در این منطقه شده است. شاید این مسئله به کودتاهای رنگی شباهت زیادی نداشته باشد اما محور آن تحریک مردم این منطقه و ایجاد بحران امنیتی است که بی شباهت با ساختار کودتاهای سیاسی نمی باشد.
در ارزیابی این تحولات این مسئله مطرح است که آمریکا و اروپا به دلیل بحرانهای داخلی توان مقابله با قدرتهای نوظهور را ندارند چنانکه حتی سیاست تحریم و تهدید آنها نیز ناکام مانده است. با این تفاسیر این سناریو مطرح است که آنها با گرفتار سازی این کشورها به بحرانهای اجتماعی و ناامنی درونی سعی در تضعیف قدرت بیرونی و در نهایت تسلیم سازی آنها در برابر خواستههای خود را دارند.
به عبارتی دیگر آنچه در این کشورها در جریان است بیش از آنکه جنبه اعتراض مردمی و اجتماعی داشته باشید و یا در کشمیر برگرفته از خواست دولت باشد بیشتر ناشی از تحرکات خارجی است که به عناوین مختلف به دنبال تحقق اهداف خود هستند.
نویسنده: فرامرز اصغری