طی روزهای گذشته رئیس سازمان دامپزشکی اعلام کرد: ۸۰ درصد خوراک دام از طریق واردات تامین میشود و باید مطمئن شد که موادی که برای خوراک دام و طیور وارد میشود استانداردهای لازم را دارند.
وی دراین زمینه یادآور شد که در این مسیر مجلس شورای اسلامی با تصویب قانونهای مربوطه برای انجام ممیزی همکاریهای لازم را داشته است.
این گفته رئیس سازمان دامپزشکی درحالی مطرح شده که متخصصان حوزه دامپزشکی براین اعتقادند که مسئله امنيت غذايي با توجه به اینکه، انتشار عوامل بيماري زاي نوپديد و بازپديد مشترک بين انسان و حیوان به علت مسائل مختلف از جمله رشد جمعيت انساني و دامي، رشد شهرنشيني، تغييرات سريع سيستمهاي کشاورزي و دامپروري و... مساله مهم بوده و عدم توجه به آن خطرات بسیار بالا و روز افزونی را در پی خواهد داشت.
زنجیره سلامت
این گروه از متخصصان با استناد به مواد غذایی که از دام تولید و توسط انسان استفاده میشود اعلام میکنند که هرچند پروتئينهاي حيواني مانند انواع گوشت، شير، تخم مرغ نقش مهمي در رشد و سلامت انسان دارند و در صورت هرگونه کمبود اين مواد باعث به خطرافتادن سلامتي انسان میشود اما در مقابل عدم توجه به بیماریها و مشکلاتی که به واسطه این گروه ازاحشام گریبانگیر انسان میشود؛ مساله به مراتب مهمتری است چرا که بیشتر بیماریهای دامی موانعی جدی بر سر راه سلامت افراد؛ تجارت جهانی دام و محصولات آنها و همچنین صنعت عظیم گردشگری هستند.
این متخصصان با بیان اینکه بیماریهای دامی میتوانند مانعی اساسی در جهت پیشرفت و توسعه بسیاری از کشورها باشند میگویند وجود این مساله باعث شده تا نقش تشکیلات دامپزشکی در جهت کاهش این معضلات با مبارزه با بیماریهای دامی و مشترک بیش از پیش آشکار میشود.
این گروه از متخصصان در بررسی تمام مشکلات موجود در این زمینه تنها برخی موارد را مدنظر قرار داده و میگویند؛ افزایش بیش از حد جمعیت و الگوی فعالیت صنعتی امروزی باعث آلودگیهای زیست محیطی و به ویژه آلودگی با فلزات سنگین شده و پیرو همین مساله هر ساله کارخانجات و واحدهای صنعتی و مراکز شهری، با ورود فاضلابها و پسابهای خود به محیطهای آبی و وارد شدن آنها به زمینهای کشاورزی و همچنین استفاده از سموم و کودهای شیمیایی به منظور باروری خاک، باعث آلودگی محیط زیست و زمینهای کشاورزی شده است.
مسیر سلامتی
این متخصصان با مدنظر قرار دادن رابطه معناداری بین سطح فلزات سنگین موجود در خاک و میزان تجمع آنها در گیاه مدعی هستند که این فلزات پس از تجمع در قسمتهای سبز و شاخهای گیاهان و یا محصولات آنها، توسط حیوانات مصرف شده و آسیبهای جدی بر سلامت این موجودات وارد میآورند، مصرف فرآوردههای این حیوانات برای مصرف کننده نهایی یعنی انسان، با مخاطرات جدی همراه است چرا که یکی از دلایل اصلی مواجهه انسان با فلزات سنگین، مسیر خاک- دانه- غذا است.
این گروه از متخصصان میافزایند؛ فلزات سنگین از جمله ترکیبات پايدار و بادوام در محیط زيست هستند و ورود تدریجی آنها به بدن موجودات زنده سبب تجمع زيستي این فلزات در زنجیره غذايي شده و در نتیجه اين فرآيند میزان فلزات سنگین در بخشهای بالاتر زنجیره غذايي تا چندين برابر مقادیر این عناصر در آب يا هوا میرسد که تهديدي برای سلامت گیاهان و جانوراني که از اين مواد غذايي استفاده ميکنند، محسوب میشود.
به گفته این کارشناسان اين فلزات با ايجاد مکانیسمهای متعدد سبب برهم خوردن تعادل در بدن موجودات زنده بويژه انسان ميشوند و طیف گستردهاي از عوارض و اختلالات را بوجود ميآورند.
به این ترتیب که این فلزات سنگین پس از ورود به بدن دیگر از بدن دفع نشده و در بافتهایی مانند چربی، عضلات، استخوانها و مفاصل، رسوب کرده و انباشته میشوند و باعث بروز بیماریها و عوارض متعددی مانند: اختلالات عصبی، انواع سرطان، سقط جنین، اختلالات تنفسی، آسیب به کبد و کلیه و مغز، التهاب مفاصل، ریزش مو و پوکی استخوان میشوند.
حال با وجود این موارد این سوال مطرح میشود که اینکه ۸۰ درصد غذای دامهای کشور وارداتی چه تضمینی برای این مهم وجود دارد که سلامت این نوع محصولاتی که به عنوان غذای دام وارد میشود از استاندارد لازم برخوردار باشد و مشکلی را ایجاد نکند.
ضربههای اقتصادی
از سوی دیگر این مهم علاوه بر مشکلات سلامتی و بهداشتی تبعات به مراتب بدتری را برای اقتصاد کشور به همراه دارد چراکه این مهم باز ماندن دروازههای واردات آن هم برای محصولاتی که درداخل تولید میشود به مراتب جبران ناپذیرتر از هر اتفاق دیگری است و اقتصاد تولید داخل را دچار آسیب میکند.
به گفته رئیس هیات مدیره کانون انجمن صنفی مرتعداران ایران وسعت مراتع کشور ۵۷ درصد از سطح کشور است و در حال حاضر بیش از دو برابر این ظرفیت از مراتع استفاده میشود و این در حالی است که اعتبار اختصاص یافته به طرحهای مرتعداری تنها سه درصد است.
وی در خصوص ارزش اقتصادی مراتع کشور عنوان کرده که ۲۵ درصد ارزش هر هكتار مرتع مربوط به توليد علوفه و ۷۵ درصد مابقی مربوط به ارزشهاي زيستمحيطي آن است.
آنچه مسلم است آلودگی گوشت، تخم مرغ، شیر و سایر محصولات دام و طیور به فلزات سنگین، مایکوتوکسینها، بقایای دارویی و... در طول این سالها نگرانیهای زیادی را به لحاظ مخاطرات آن برای سلامت انسان ایجاد کرده و با توجه به تبعات و معضلات اقتصادی ناشی از این با این نگرش، بررسی و درک صحیح از عوامل ایجاد آلودگی در محصولات دام و طیور و بکارگیری اقدامات مؤثر در کاهش سطح این آلودگیها به خصوص آن بخشی که از سایر کشورها وارد میشود جا دارد تا متولیان به نقش مهم آن در امنیت غذایی و سلامت حلقه نهایی زنجیره غذایی، یعنی انسان، پی برده و اقدامات نظارتی خود را دقیقتر کنند.
نویسنده: سارا علیاری