یکی از مسائلی که دیروز در نشست غیر علنی مجلس مورد بررسی قرار گرفت موضوع ادامه مذاکرات با اروپاییها در مورد برجام بود.
در این جلسه موضوعاتی به نقل از وزیر خارجه از سوی نمایندگان مجلس مطرح شد که نشان میداد مردم همچنان برای دولتمردان نامحرم به شمار میآیند و در مذاکرات با اروپائیها نیز ممکن است طرف اروپایی وعدههایی بدهد که احتمال عملی شدن آنها اندک خواهد بود.
در جلسه غیر علنی چه گذشت؟
در روایتی که یکی از نمایندگان در مورد سخنان محمد جواد ظریف ، وزیر امور خارجه کشورمان نقل کرده آمده است که الحاق ایران به کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم مشکلی برای حمایت از محور مقاومت ایجاد نخواهد کرد.
وی با تاکید بر اینکه هیچ مشکلی برای سرمایه گذاری در ایران بعد از خروج آمریکا از برجام وجود ندارد، افزود: سرمایهگذاران میتوانند به ایران بیایند و مردم هم امید داشته باشند.
از سوی دیگر محمدرضا رضاییکوچی نیز در این باره اظهار داشت: در این لایحه تعیین مصادیق تروریسم را در اختیار غربیها قرار میدهیم. پیش از این ما به این کنوانسیون تبصرهای اضافه کرده بودیم که بر اساس آن، گروههایی که برای مبارزه با اشغالگران فعالیت میکنند، تروریست نیستند، اما طرفهای غربی اصرار دارند که این تبصره حذف شود.
نماینده مردم جهرم در مجلس ادامه داد: در صورت حذف این تبصره، تعیین مصادیق گروههای تروریستی به دست کشورهای غربی تعیین میشود و چه بسا گروههایی مانند حزبالله لبنان و نیروی قدس در لیست گروههای تروریستی قرار گیرد.
وی افزود: اما ظریف معتقد است که در صورت تصویب این کنوانسیون، برای حمایت از گروههای محور مقاومت مشکلی ایجاد نخواهد شد.
رئیس کمیسیون عمران تصریح کرد: ظریف اعلام کرد که ما با اروپاییها وارد مذاکره شدهایم و اروپاییها تعهد دادهاند که منافع ایران را تضمین کنند، اما مشخص نیست که اروپاییها چقدر بتوانند در برابر تحریمهای آمریکا مقاومت کنند، زیرا سهامداران شرکتهای اروپایی، آمریکاییها هستند. رضاییکوچی اظهار داشت: ظریف همچنین این شبهه را مطرح کرد که مشخص نیست شرکتهای اروپایی چه مقدار از سران کشورهایشان تبعیت کنند.
به گفته رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی، ظریف معتقد بود با خروج آمریکا از برجام، کار ایران راحتتر شده است.
از سوی دیگر نماینده مردم شاهینشهر با اشاره به اظهارات وزیر و معاون وزیر امور خارجه درباره ادامه مذاکرات برجام با اروپاییها در نشست غیرعلنی مجلس، اظهار داشت: ظریف و عراقچی در این نشست عنوان کردند که ما مذاکرات را با اروپاییها ادامه میدهیم تا بتوانیم همان مباحثی که در برجام وجود داشته را با اروپاییها را به نتیجه برسانیم.
حاجیدلیگانی خاطرنشان کرد: در این نشست محورهای ۹گانهای را همچون حفظ و تعمیق روابط اقتصادی، لزوم تداوم فروش نفت و گاز، تعاملات بانکی، حمل و نقل، تأمین امنیت صادرات، بحث بیمه، سرمایهگذاری بیشتر اروپا در ایران، حمایت از فعالان اقتصادی و تکمیل یادداشتهای پیشتر برای اجرا را بیان کردند و گفتند که ما در مذاکرات با اروپاییها به دنبال تحقق این محورهای ۹گانه هستیم.
وی افزود: مسئله این است که موارد فوقالذکر همان مطالبی است که در برجام وجود داشته و حرف جدیدی نیست و اینکه ما با اروپاییها در خصوص همان مفادی که در برجام قبلاً توافق شده و بازهم بخواهیم با اروپاییها مجدد بر سر آنها مذاکره کنیم، یک بازنگری در برجام است و این برخلاف سیاستهای کلی نظام است.
از سوی دیگر احمد علیرضابیگی در خصوص جلسه غیرعلنی مجلس گفت: عراقچی معتقد بود اتحادیه اروپا بنا دارد کمکهایی را انجام دهد و شرایطی را برای باقی ماندن شرکت های کوچک و متوسط اروپایی برای انجام پروژه ها در ایران فراهم کند، لذا جمهوری اسلامی تلاش دارد تا فضای سیاسی و حقوقی مناسب را برای این کشورها جهت باقی ماندن در ایران فراهم کند.
نماینده تبریز ادامه داد: عراقچی معتقد بود مشخص نیست کشورهای اروپایی چقدر توانایی تحمل هزینه برای پیشبرد این اراده را در قیاس با حجم ۴۵۰ مییارد دلار مراوده اقتصادی اروپا و آمریکا با ۱۵ میلیارد دلار مراوده اقتصادی اروپا با ایران دارند.
عضو فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس اظهارداشت: عراقچی معتقد بود از نظر سیاسی برای اروپا قابل هضم نیست که بتواند در کنار ایرانی قرار بگیرد که روسیه و چین را پشت سر خود دارد و مقابل اراده آمریکا ایستاده است. این موضوع برای اروپا سنگین است و ما باید شرایط اروپا را نیز در نظر بگیریم. اروپا در وضعیت بسیار سختی قرار گرفته است.
علیرضابیگی گفت: عراقچی معتقد بود که اف. ای. تی. اف و پذیرش این کنوانسیون، لازمه مذاکره با اروپا خواهد بود، در حالی که شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی معتقد بود اجرای اف. ای. تی. اف، مدنظر جمهوری اسلامی نیست و ایران بنا دارد قوانین داخلی خود را در مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم اصلاح کند.
عضو کمیسیون شوراها و سیاست داخلی مجلس گفت: این موضوع تناقض مهمی بود که در صحبت های عراقچی و شمخانی ایجاد شد و سوالات زیادی را در ذهن نمایندگان ایجاد کرد.
بیگی ادامه داد: عراقچی تاکید کرد که ایران در ازای نشان دادن اراده سیاسی و پشتوانه فنی برای حفظ برجام، حاضر به قبول هیچ تعهد دیگری نشده است و همه مساعدت های اروپایی ها به میزان زیادی بستگی به این دارد که ما اف. ای. تی. اف را بپذیریم.
وی در خصوص اظهارات وزیر امور خارجه نیز گفت: صحبتهای ظریف بیشتر در راستای توجیه خروج آمریکا از برجام بود و ظریف همچنان برجام را یک سند افتخار ملی میدانست که ایران را از ذیل بند ۷ سازمان ملل خارج کرده و خطر جنگ را از کشور دور کرده است.
بیگی افزود: ظریف معتقد است با خروج از برجام آمریکا منزوی شده است و آمریکایی که پیش از این برای رویارویی با ایران تمام دنیا را پشت سر خود را داشت، امروز آن پشتوانه را برای رویارویی با ایران ندارد.
وی گفت: در ادامه جلسه، نقوی حسینی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی خطاب به عراقچی اظهارداشت: عراقچی ما تجربه مذاکرات در زمان جلیلی و ظریف را داریم، نکته اول اینکه ما راجع به منافع ملی کشورمان صحبت کنیم. نباید منافع را سیاسی و جناحی دید، نباید منافع ملی را وجه المصالحه اغراض و اهداف سیاسی و جناحی تان قرار دهید و نباید از آن به عنوان ابزاری برای به دست آوردن رای مردم استفاده می کردید، شما گفتید که اشتغال، آب، تولید در گرو برجام است، حال به مردم چه میگویید؟ شما توهینها و درشتیهای بسیاری به منتقدان برجام کردید. البته امروز روز انتقامگیری و درگیری نیست.
علیرضابیگی گفت: نقوی به ظریف و عراقچی تاکید کرد به خواستههای رهبری توجه کنید. امروز همه ما پشت سر رهبری ایستادهایم. شما در برجام آن را رعایت نکردید، اگر رعایت میکردید، این اتفاقات رخ نمیداد.
عضو کمیسیون شوراها گفت: سخنگوی کمیسیون امنیت ملی خطاب به عراقچی تاکید کرد؛ آقای عراقچی صادق باشید، آیا واقعا مذاکرات شما در اروپا بده بستان بوده است؟ همه حرفهایی که گفتید عین متن برجام بود، کدام بانک اروپایی حاضر است با ایران کار کند؟ اروپا به تعهدات خود در خصوص برجام در زمانی که آمریکا نیز در برجام حضور داشت، عمل نکرد، آیا حالا که آمریکا از برجام خارج شده است، اروپا به تعهدات خود عمل خواهد کرد؟
وی با اشاره به اظهارات دهقانی نماینده فیروزآباد و نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی در جلسه غیرعلنی گفت: ما از دشمنی و خصومت آمریکا نسبت به جمهوری اسلامی آگاهیم. الحاق به اف. ای. تی. اف زمانی که برجام باقی باشد، ضرورتی انکارناپذیر است، اما اگر بناست برجام فروریزد، قطعا پیوستن ایران به کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم فایدهای نخواهد داشت.
از سوی دیگر علی مطهری گفت: درباره برجام، وزارت خارجه تا حدی از مذاکره با اروپاییها راضی بود اما همه چیز بستگی به دو سه هفته آینده دارد البته شکافی بین اروپا و آمریکا ایجاد شدهاست.
وی با اشاره به توضیحات ارائه شده از سوی وزارت خارجه و میزان خوشبینی به ادامه مذاکرات با طرف اروپایی، گفت: تا اینجا راضی بودند اما باز هم همه چیز بستگی به دو سه هفته آینده دارد چون اروپاییها تا حدی دستشان بسته است. اتحادیه اروپا ۲۸ عضو دارد، باید آنها را راضی کنند.
نایب رییس مجلس گفت: وزارت خارجه ارزیابی مثبتی داشتند البته از آنجا که شرکتهای بزرگ اروپا منافع زیادی در آمریکا دارند ممکن است نظر دولتهایشان خیلی موثر نباشد اما درباره شرکتهای کوچک و متوسط معتقد بودم که نظر دولتهای اروپایی موثر خواهد بود.
برای چه اصرار میکنیم؟
این درحالی است که دیگر همه می دانند که حل مشکلات اقتصادی کشور و حتی آنچه که روزگاری از آن به عنوان سایه جنگ یاد میکردند نه تنها به واسطه برجام حل نشد بلکه شاخصهای اقتصادی نیز نشان میدهند که منافع دولت ایران از برجام حتی روی کاغذعمدتاً شامل تسهیل فروش نفت، تامین برخی از مواد اولیه مورد نیاز تولید داخلی، خرید قطعات خودرو و واردات مواد مصرفی محدود شده است.
با این حال اصرار به ادامه برجام با اروپائیها همچنان از سوی دولتمردان ادامه دارد و آنچه درپسابرجام برای همه مشخص شد، این است که همچنان مشکلات اقتصادی کشور پا برجاست. از جمله اینکه مشکل مبادلات بانکی همچنان ادامه دارد و طرفهای اروپایی و غیراروپایی بهواسطه ترس از بازگشت تحریمها و عهدشکنی آمریکاییها، رغبتی برای سرمایهگذاریهای بلندمدت، فروش تکنولوژی به ایران، افزایش سطح مراودات اقتصادی و خرید محصولات غیرنفتی ایران نشان ندادهاست.
گزارش های اقتصادی حاکی از افزایش واردات از کشورهای اروپایی بوده، و این درحالی است که فقط سه درصد از کل محصولات غیرنفتی ایران را خریداری کردهاند.
آمارها از کاهش صادرات اقلام غیرنفتی چون محصولات کشاورزی، محصولات پتروشیمی و میعانات گازی و افزایش کالاهای مصرفی در پسابرجام حکایت میکند و همچنین بررسیها نشان میدهد قیمتها در پسابرجام افزایش بسیار چشمگیری داشتهاند، بهطوریکه برای مثال در پسابرجام قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار با افزایش ۹۷ درصدی مواجه بوده و دلار نیز نوسان ۸۷ درصدی را تجربه کردهاست.
کاهش ۸۷ درصدی صادرات خودروسازان کاهش ۲۳ درصدی تولید سیمان و کاهش ۷۰ درصدی صادرات آن و افت ۵۰ درصدی قیمتها در بخش ساختمان از جمله دیگر موضوعاتی است که نشان میدهد برخلاف ادعای دولت در پسا برجام نهتنها اقتصاد توسعه مناسبی نداشته ، بلکه شاهد رشد منفی نیز بودهاست.
مردم همچنان نامحرم
در این شرایط که برجام دستاوردی برای مردم کشورمان نداشته است و بسیاری از کارشناسان ادامه مذاکره با اروپاییها را از چاله به چاه افتادن میدانند، اصرار به مذاکره با این کشورها ادامه دارد.
پیشتر شاهد بودیم که دولت در روند اجرای برجام پنهان کاری میکرد و مذاکرات در این باره از دید نمایندگان مخفی بود. حالا این نگرانی وجود دارد که مبادا در ادامه کار و در جریان مذاکرات با اروپاییها نیز شاهد این پنهانکاریها از مردم و نمایندگان آنها باشیم.
نگرانیها وجود دارد
در حال حاضر رفتار دولتمردان کشورمان حکایت از آن دارد که دولت میخواهد مذاکره با اروپاییها را ادامه دهد و در این میان این نگرانی وجود دارد که مبادا دولت در ادامه کار برجام بعد از خروج آمریکا در مذاکره با اروپاییها نظام را در مقابل یک عمل انجام شده قرار دهد.
برخی میگویند که دولت بدون دلیل و مجوز از مجلس و نهادهای بالادستی، مذاکره با اروپاییها را بعد از خروج آمریکا از برجام شروع کرده است و این احتمال وجوددارد که حتی اگر دولت مجوزی برای این کار دریافت کرده باشد باز هم در مورد نتایج مذاکرات پنهان کاری کند.
تجربه نشان داده که رفتار اروپاییها هیچگاه صادقانه نبوده و آنها نیز مستقل از آمریکا تصمیمی نمیگیرند.
رویکرد آنها در مذاکرات برجام تجربه شده و درست نیست که کشور در فاصله ای چنین کوتاه از همان سوراخ دوباره گزیده شود.
حتی بسیاری از کارشناسان غربی نیز عقیده دارند که هدف اصلی اروپا در دراز مدت قانع کردن آمریکا به شرط پیوست موارد جدید به توافق هستهای و بازگرداندن کاخ سفید به برجام خواهد بود. از سوی دیگر تأمین منافع کشورمان ما از طریق گفتوگو با این کشورها یک توهم است، و دراین میان وقتکشیهای اروپاییها، خسارات و ضررهای سنگینی را نیز برای کشور به همراه خواهد داشت.
حتی بسیاری از کارشناسان سیاسی معتقدند که باید از برجام خارج شد و فارغ از آن با طرفهای اروپایی مذاکره کرد.
یادمان باشد که دولتمردان در سال ۹۲ استدلال میکردند که اروپاییها در مذاکرات هیچ کارهاند و طرف اصلی، آمریکاست!؟ حالا چه توجیهی دارند که مذاکره با اروپاییها میتواند مثمر ثمر باشد.
آنها با ندانم کاری اقتصادی و توجه نکردن به برنامه های اقتصاد مقاومتی ، وضع کشور را بدتر کرده، و حالا می گویند چاره ای جز پذیرش مذاکره با اروپا نداریم.
از این رو اگر دولتمردان همچنان به مذاکره با اروپایی ها اصرار دارند باید در مقابل رفتار مبهم آنان ضمن حفظ انسجام داخلی، تمام تلاشها را برای بازگرداندن اعتماد عمومی به جامعه انجام دهند و پنهان کاری گره ای از مشکلات باز نخواهد کرد.