چند روزی است خبری از بسته پیشنهادی اروپا برای حفظ برجام مطرح میشود بستهای که قرار است امریکا و تحریمهایش را دور بزند اما این بسته چطور میتواند به کمک کشور بیاید در حالی که همان شرکتهایی که فقط اسمشان به عنوان حاضران در پروژههای ایران بعد از برجام منتشر شد مانند توتال، ایرباس، پژو و... از ایران رفته و پیشپرداختها را هم بردهاند؟ آیا قرار است با این پیشنهاد به معامله نفت در برابر غذا برسیم؟ که اگر همین است چه لزومی داشت هستهایمان را تعطیل کنیم و با تقدیم برگ برندهمان برگردیم بر سر مذاکره فروش نفت در برابر غذا؟!
ایرنا از این خبر میدهد که بسته پیشنهادی اروپا برای حفظ برجام به احتمال در اختیار ایران قرار گرفته و محور گفتوگوهای پیشروی کمیسیون مشترک است. در همین زمینه لازم به یادآوری است که محمدجواد ظریف پیش از این گفته بود که نشست کمیسیون مشترک برجام بدون آمریکا - ۱+۴ و ایران - احتمالا بعد از ارائه بسته راهکارهای عملی اروپا برای حفظ منافع ایران در برجام برگزار خواهد شد. هر چند که مدتهاست از این مضوع سخن به میان آمده است اما هنوز معلوم نیست این بسته پیشنهادی دقیقا چیست و چطور قرار است ارائه شود؟!
براساس گزارشهای بینالمللی و اظهارات مقامات رسمی، وزرای خارجه سه کشور عضو اتحادیه اروپا، آلمان، فرانسه، بریتانیا همراه روسیه و چین توافق کردند که سازوکار جدیدی برای تسهیل روابط تجاری مجاز شرکتهای اروپایی با ایران ایجاد کنند که بتواند تحریمهای ایالات متحده علیه ایران را دور بزند. به گفته اروپا که در حاشیه جلسات مجمع عمومی انجام شد قرار است یک نهاد حقوقی - مالی جدید ایجاد شود که امکان انجام معاملات مالی بین ایران و شرکتهای نفتی و سایر فعالیتهای تجاری را فراهم کند.
این تحول تیتر نخست روزنامههایی چون «اطلاعات» و «جمهوری اسلامی» قرار گرفت. جمهوری اسلامی به نقل از «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از «اجرای طرح اتحادیه اروپا برای تسهیل روابط تجاری با ایران قبل ۱۰ آبان» خبر داد. اطلاعات تحت عنوان «موگرینی: مسیر مالی اروپا با ایران تا۱۰ آبان برقرار میشود» آورد: فدریکا موگرینی در بیانیه نیویورک گفته بود که اتحادیه اروپا به تعهداتش در برجام و همچنین ایجاد کانالی برای ادامه صادرات نفتی ایران و همچنین تجارت با ایران متعهد است.
به نوشته اطلاعات، رئیس «کارگروه ایران» در دولت آمریکا با انتقاد از مواضع «فدریکا موگرینی» در قبال برجام گفت: اتحادیه اروپا نمیتواند تحریمهای واشنگتن علیه ایران را تضعیف کند. یک روز بعد از انتشار گزارش سراسر ضد ایرانی تازه وزارت خارجه آمریکا، یک مقام ارشد واشنگتن ادعا کرد که اقدامات اتحادیه اروپا در ایجاد مکانیسم ویژه برای پرداخت مالی با ایران نمیتواند سبب تضعیف تحریمها شود.
اما در همین خصوص رسانه آمریکایی در گزارشی به نقل از وزیر خارجه ایران گزارش داد، «ایران و اروپا در آستانه توافق نفتی هستند». «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران روز شنبه به خبرنگاران آمریکایی گفته ایران و اتحادیه اروپا در آستانه توافقی هستند که با وجود بازگشت تحریمهای یکجانبه آمریکا، فروش نفت ایران و انتقال درآمدهای نفتی ایران را امکانپذیر میکند.
روزنامه «نیویورکتایمز» نقل قول مستقیم این بخش اظهارات ظریف را منتشر نکرده، اما نوشته او در این مصاحبه یک ساعته که در نیویورک انجام شده، در مقایسه با ماههای گذشته درباره امکان مقابله با تلاشهای آمریکا برای به صفر رساندن درآمدهای نفتی ایران، «خوشبینتر» به نظر میآمده است. این روزنامه در بخش دیگری از گزارش خود به اظهارات ظریف درباره توافق اخیر اتحادیه اروپا برای ایجاد یک مکانیسم ویژه پرداخت با ایران پرداخته است.
بنابر گزارش نیویورک تایمز، وزیر خارجه ایران گفت: «این اقدامی برای ما به منظور فروش نفتمان و گرفتن درآمد حاصله از آن است». بنابر روایت این روزنامه، ظریف در این گفتوگو اظهارات ترامپ درباره برنامه موشکی ایران و حمایت این کشور از حزبالله لبنان، حماس و دولت بشار اسد در سوریه را رد کرد.
نیویورک تایمز نوشت: «وقتی پرسش شد آیا امکان ساقط شدن حکومت کنونی ایران با اعمال فشارهای مالی و اقتصادی وجود دارد، او (ظریف) به این سوال خندید».
بامداد دیروز، روزنامه «واشنگتن پُست» نقل و قولی از وزیر خارجه ایران در نیویورک منتشر کرد که در آن ظریف گفته بود، در صورت ناکارآمد بودن مکانیسم ویژه کشورهای اروپایی برای حفظ «برجام»، ایران ممکن است از این توافق هستهای خارج شود.
دونالد ترامپ رئیسجمهور آمریکا ۱۸ اردیبهشتماه به طور یکجانبه با نقض تعهدات آمریکا ذیل توافق هستهای برجام کشورش را از این توافق خارج کرد. خزانهداری آمریکا اعلام کرد تحریمهای هستهای که ذیل این توافق رفع شده بودند در دورههای ۹۰ و ۱۸۰ روزه احیا خواهند شد.
ترامپ شامگاه دوشنبه ۱۵ مردادماه با امضای فرمانی رسماً دستور اجرای اولین بسته تحریمها علیه ایران را صادر کرده بود.
اما با همه این تفاسیر خاطره تلخی که ترک مجدد شرکتهای اروپایی و تمکین آنها از تحریمهای امریکا داشتند فراموش نشدنی است. همچنان صحبتهای مقام معظم رهبری که فرمودند مشکلات اقتصادی به واسطه مذاکره با اروپا حل نمیشود در گوشمان طنین میاندازد و هنوز صحبتهای مسئولان را درباره امضای برجام یادمان میآید که قرار بود امضای کری تضمین امریکا شود و اروپا متعهد به انجام تعهداتش اما... به قول سیف دستاوردهای ما از برجام تقریبا هیچ بوده است! حالا بر چه اساس قرار است با چه تضمینی دوباره این توافق شکل بگیرد و دقیقا آیا ما را به فروش نفت در برابر غذا میرساند یا خیر سوالی است که باید مسئولان به آن پاسخ دهند.
همین میشود که باید نوشت مواظب پیشنهاد زیرکانه جدی باشید و همه تخممرغهایتان را در سبد اروپا و پیشنهادش نچینید تا دچار معضلات پس از فروریختن تعهداتی که هیچ تضمینی به اجرایی شدنش نیست نشوید. باید نوشت قبل از پذیرفتن هر پیشنهادی لطفا اجازه بدهید همه آنهایی که منافع عمومی برایشان مهم است و در صف مخالفان حزبیتان هستند یکبار این توافق را مرور کرده و به شما مشاوره دهند تا با دست پر وارد مذاکره برای پیشنهاد جدید شوید تا فریب نخورید و روی وعده بدون تضمین آنها حساب باز نکنید.
نویسنده: سوشیانت آسمانی