ناظران سیاسی بر این باورند آنچه موجب پیروزی دیپلماسی انقلابی جمهوری اسلامی در برابر اقدامات و تحریمهای ظالمانه رژیم استکباری آمریکا میشود، تاکید بر توسعه مناسبات تهران با کشورهای همسایه است و در ذیل آن برای قدرتمند شدن اقتصاد تکیه بر اقتصاد مقاومتی و توجه به توانمندیهای داخلی است نکتهای که بارها مقام معظم رهبری نیز به آن اشاره کردند.
علاقه شرکتهای کوچک اروپایی و حمایت روسیه و چین از ادامه همکاری با تهران، دورنمای طرح آمریکا برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران را مبهم کرده است. بسته دوم تحریمهای یکجانبه علیه جمهوری اسلامی ایران در حالی از سوی آمریکا به اجرا گذاشته شده است که علاوه بر بخش صادرات نفت، ۷۰۰ شرکت ایرانی به فهرست سیاه تحریمهای واشنگتن اضافه شده است.
این اقدامات محدود کننده جنبه غیرمتعارف داشته و همه کشورها را در بر میگیرد. البته تنها هشت کشور از میان شرکای آمریکا به طور موقت از این تحریمها مستثنی شدهاند. در آینده حتی ممکن است سیستم ارتباط بین بانکی سوئیفت و همچنین شرکتهای اروپایی که همچنان سعی دارند در بازار ایران فعالیت کنند، هدف این تحریمها قرار بگیرند.
در این میان وزارت خارجه روسیه ضمن محکوم کردن تحریمهای جدید آمریکا علیه ایران گفته؛ مسکو مایل است تا همکاریهای اقتصادی بینالمللی با تهران با با وجود اقدامات مخرب واشنگن حفظ کند.
مقامات دیپلماتیک روسیه تاکید کردند: واشنگتن همانطور که مدعی است، اگر واقعا علاقهمند به مذاکره با تهران است، باید اعمال فشار از طریق تحریمها برای کاهش توان بالقوه اقتصادی و دفاعی ایران و همچنین اقدامات برای بیثبات کردن اوضاع سیاسی داخلی در این کشور را بدون معطلی مورد تجدیدنظر قرار دهد. تجربه سالهای متمادی نشان داده که با اعمال فشار و استفاده از چنین روشهایی نباید انتظار داشت که از ایران امتیازی دریافت کرد.
تلاش آمریکا برای فلج کردن اقتصاد ایران درحالی است که روزنامه کامرسانت، چاپ مسکو در تحلیلی نوشت: اصلیترین هدف مقامات واشنگتن به صفر رساندن صادرات نفتی ایران است؛ البته این آرزو به این زودیها تحقق نخواهد یافت.
در کنار واکنش تند روسیه به تحریمهای یکجانبه آمریکا علیه ملت ایران، ترکیه نیز دو روز پیش به این تحریمهای ظالمانه واکنش نشان داد و خواهان معاف شدن از تحریمهای نفتی شد اما با وجود این واکنش دیروز یک شرکت سوخترسانی ترکیه در این کشور که به شرکتهای هواپیماهای ایرانی سوخت ارائه میکند، فقط در قالب یک پست الکترونیکی (ایمیل) بدون هیچ توضیحی اعلام کرده است که از ابتدای نوامبر امسال قادر به ارائه سوخت به شرکتهای هواپیمایی ایرانی نیست؛ ناظران سیاسی معتقدند که باید تکلیف رفتارهای متناقض مقامات ترکیه در قبال جمهوری اسلامی ایران مشخص شود و موضع قاطعانه در برابر تحریمهای آمریکا اتخاذ کند.
مقامات کشورمان اعتراض خود نسبت به این اقدام غیرقانونی آمریکا را اعلام کرده و یادآور شدهاند که این تصمیم دولت ترامپ بدون پاسخ باقی نخواهد ماند. بیشترین امید ایران به شرکای خود بسته شده که با سیاستهای آمریکا در قبال این کشور موافق نیستند. در ماه سپتامبر در پایان نشست وزرای خارجه کشورهای شرکتکننده در توافق هستهای (بدون حضور آمریکا) اعلام شد که کشورهای اتحادیه اروپا مکانیزم مالی جدیدی برای انجام مبادلات بازرگانی با ایران به وجود خواهند آورد اما، تاکنون هیچ اقدامی سازندهای از سوی اروپا صورت نگرفته است و تقریبا فقط حرف زدهاند.
حمیدرضا عزیزی استاد دانشگاه شهید بهشتی تهران و عضو باشگاه مباحثاتی والدای مسکو، در گفتوگو با روزنامه کامرسانت یادآور شد: جمهوری اسلامی تاکنون هیچ اقدام واقعی از سوی اتحادیه اروپا برای ایجاد کانالهای مستقل مالی در مبادلات بازرگانی با ایران ندیده است و حمایتها فعلا تنها در سطح سیاسی بوده است.
ولادیمیر ساژین کارشناس ارشد موسسه شرقشناسی آکادمی علوم روسیه نیز در به این روزنامه گفت: آمریکاییها جهان را در مقابل چنین انتخابی قرار دادهاند: شما یا تنها با ایران کار میکنید یا با آمریکا همکاری خواهید داشت. انتخاب کاملا روشن است. البته ایرانیها اکنون روی شرکتهای کوچک و متوسط اروپایی که بسیاری از آنها حاضر به همکاری با این کشور هستند حساب باز کردهاند.
وی معتقد است که ایران ماههای سختی را در پیش خواهد داشت. ضمن اینکه مقامات ایرانی و اروپایی باید در انتظار انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۰ آمریکا باشند تا مشخص شود آیا ترامپ بار دیگر به سمت ریاست جمهوری آمریکا انتخاب خواهد شد. چرا که در صورت شکست وی، بسیاری از مسائل ممکن است تغییر کند.
با وجود کری خوانیهای آمریکا برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران اما، پیش از اجرای تحریمها شاهد عقب نشینی مقامات آمریکایی بودیم چنانچه کاخ سفید گفته بود در گام اول نمیتوان صادرات نفت ایران را به صفر رساند!
محافل رسانهای و سیاسی بر این باورند تلاش آمریکا برای به صفر رساندن صادرات نفت با هدف فلج کردن اقتصاد ایران اقدامی است که به سرانجام نخواهد رسید، در همین رابطه روزنامه راسیسکایا گازیتا نیز در این رابطه نوشته است: تحریمهای جدید آمریکا علیه ایران و شرکای تجاری کشور ایجاد محدودیتهای جدی برای خرید نفت ایران و مشارکت شرکتهای خارجی در بازار ایران را در نظر گرفته که میتواند ضررهای جدی به روابط تجاری ایران با شرکای خارجی خود وارد کند.
روسیه نیز در معرض این خطر قرار دارد. در شرایط تحریمهای جدید این احتمال وجود دارد که توافقات دوجانبه روسیه و ایران درباره مبادله نفت در ازای کالا که در سال ۲۰۱۴ منعقد شده، نیز شکل تازهای به خود بگیرد.
الکساندر نوواک وزیر انرژی روسیه در مصاحبهای با یادآوری اینکه در حال حاضر بین روسیه و ایران مکانیزم نفت در برابر کالا در حال اجرا است، اعلام کرد که مسکو به دنبال مکانیسم جدیدی است که اجازه دهد همکاریهای روسیه و ایران به روند توسعه خود ادامه دهد. این مکانیزم منابع تضمین شدهای برای پرداختهای مالی ایران خواهد بود و اجازه میدهد تا حجم مبادلات بازرگانی دو کشور افزایش پیدا کند.
ناظران سیاسی اطمینان دارند که جایگزینی برای نفت جمهوری اسلامی پیدا نخواهد شد و این به منزله شکست نقشه آمریکا در این رابطه است و البته مهمتر اینکه تاکید جمهوری اسلامی ایران بر توسعه مناسبات با کشورهای همسایه و برای قدرتمند شدن اقتصاد، به درون نگاه کردن دو اصل مهم برای پیروزی دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران بر رژیم استکباری همچون آمریکا است.