حذف صفر از پول ملی ایران در جمهوری اسلامی تاکنون چندین بار و در سالهای ۱۳۷۲ و ۱۳۸۶ مطرح شده است، اما هیچگاه اقدامات اجرایی به صورت جدی در راستای آن انجام نشد. در سال ۱۳۹۵ هم برای نخستینبار، حذف چهار صفر از پول ملی به طور جدیتری از سوی مسئولان وقت پیگیری شد تا جایی که در جلسه هیات وزیران، واحد پول ایران، تومان و برابر با ۱۰ ریال تعیین شد.
طی روزهای اخیر اما امروز اما عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی رسماً اعلام کرد که در نظر داریم ۴ صفر را از پول را حذف کنیم، که باید هر چه زودتر این تصمیم گرفته و انجام شود، حذف ۴ صفر به این معنا است که به جای ۱۰ هزار تومان گفته شود ۱۰ تومان. وی همچنین از تقدیم لایحه حذف ۴ صفر از پول ملی از سوی بانک مرکزی تقدیم به دولت خبرداد و گفت: و انشالله به زودی در دولت بررسی خواهد شد.
نکته قابل توجه در این خصوص آن استکه روز گذشته رئیس کل بانک مرکزی نسبت به این مساله اظهارنظر کرده که حذف صفر تاثیری در اقتصاد کشور ندارد و گفته است؛ حذف چهار صفر از پول ملی اولویت اول که هیچ، اولویت چندم بانک مرکزی است و کارهای بسیاری زیادی در بانک مرکزی شروع کردهایم؛ تحولات مهمی را در بازار ارز، پول و اصلاح نظام بانکی در دستور کار قرار گرفته که همه این طرحها به ترتیب در حال انجام است.
به گفته وی بحث پیشنهاد حذف چهار صفر برای تسهیل امور و جلوگیری از برخی هزینهها مورد توجه قرار گرفته است. تا ارتباط پول ما با ارزهای بینالمللی باید تناسب داشته باشد؛ اگر رابطه پول ما با ارزهای خارجی را مقایسه کنیم، میبینیم که نرخ مبادلهای پول ما خیلی بالاست و این خوب نیست.
وی همچنین اعلام کرده است که براساس اعلام کارشناسان این طرح تاثیری در رشد و تورم ندارد و ما این را میدانیم، ما نگفتهیم که حذف چهار صفر در رشد و تورم تاثیر دارد؛ این طرح ظاهری و اسمی است و خودمان هم نمیگوییم کاری حقیقی است و ضمن اینکه بانک مرکزی اقدامات بسیار مهمی در دستور کار قرار داده است که حذف چهار صفر یکی از کارهای بسیار کوچک است.
تیمور رحمانی کارشناس مسائل اقتصادی گفت: مسئله حذف صفر از پول ملی از مدتهاست که مطرح است و از سال ۸۷ که برنامه تحول اقتصادی در جنبههای مختلف مثل مالیات و... مورد بحث قرار گرفت مسئله حذف صفر از پول ملی نیز یکی از اجزای آن بود اما در سال ۹۲ به دلیل جهشهای ارزی شرایط مناسب نبود که این کار اتفاق بیفتد اما در سالهای بعد باز پیگیری شد و بانک مرکزی درباره حذف صفر از پول ملی مطالعاتی انجام داده و تجربیات دیگر کشورها را نیز دیده است.
حذف ۴ صفر ضروری یا غیرضروری
به اعتقاد برخی کارشناسان ایران تورم بین ۱۵ تا ۲۰ درصدی در یک دوره طولانی نزدیک به ۵۰ ساله داشته پس حذف صفر یک مسئله اجتنابناپذیر شده است. هزینه انتشار اسکناس سرسامآور است و با حذف صفرها میتوان در هزینهها صرفهجویی کرد. از نظر تهیه صورتهای مالی نیز بهتر است واحد پول ملی به گونهای باشد که صفر کمتری داشته باشد. هدف بانک مرکزی ثبات بخشی به اقتصاد است اما ارائه لایحه برای گرفتن مجوز قانونی این کار است ولی تا زمان اجرا زمان بر است.
رحمانی از جمله این کارشناسان است که دراین خصوص میگوید؛از نظر اجرا باید مطمئن باشیم که ثبات بخشی به اقتصاد در حال شکلگیری است ولی در زمان فعلی ضرورتی بر این کار نیست.
به گفته وی در اروپا نه تنها عدد یورو بلکه یک صدم یورو و سنت نیز استفاده میشود و ارزش دارد اما در کشور ما عدد ریال استفاده نمیشود و حتی ریال در محاسبات و معاملات ما نیز استفاده نمیشود پس مسئله گردکردن پول برای ما زیاد مشکل نیست بنابراین درست است که کشور ما ابر تورم نداشته است اما تورم ۲۰ درصدی نیز مهم است پس در مجموع حذف صفر ضرورت دارد.
رحمانی معتقد است اقدامات بانک مرکزی سعی در کنترل بازار ارز، رسیدگی به وضعیت نظام بانکی و کنترل نرخهای سود بوده تا به یک ثبات برسد بعد اجرای این کار را انجام خواهد داد بنابراین اگر بیانضباطی بانکی وجود داشته باشد تورم تغییر نخواهد کرد و حذف صفر نیز نتیجهای نخواهد داشت.
صفری که حذفش به اقتصاد کمکی نمیکند
با این وجود که طرح حذف چهار صفر از پول ملی در شرایطی مطرح شده اما به گفته یک اقتصاددان، در شرایط فعلی که ثبات اقتصادی نداریم، حذف صفر از پول ملی نه تنها کمکی به حل مسائل اقتصادی نمیکند بلکه میتواند حتی نوعی نااطمینانی را هم به اقتصاد منتقل کند.
در اینباره چگونگی این طرح و شرایط اجرایی آن، عبدالله مشکانی با بیان اینکه حذف چهار صفر از پول ملی در شرایط فعلی کاری از پیش نمیبرد، اظهار کرد: حذف صفر از پول ملی باید با سیاستهای اقتصادی همراه باشد. در شرایط فعلی که ثبات اقتصادی نداریم حذف صفر از پول ملی نه تنها کمکی به حل مسائل اقتصادی نمیکند بلکه میتواند حتی نوعی نااطمینانی هم به اقتصاد منتقل کند.
وی پدیده "خلق پول" را علت اصلی بسیاری از مسائل اقتصادی ارزیابی کرد و گفت" خلق پول در جای خود نتیجه کسری بودجهای است که دولت هر ساله با آن مواجه است. خلق پول در بلندمدت باعث انباشت بدهیهای دولت به بانک مرکزی و بخش خصوصی میشود.
این اقتصاددان، اضافه شدن صفرها به پول ملی در طول زمان را ناشی از تورم دانست و ادامه داد: بدهی دولت به بخش خصوصی این بخش را در سالهای گذشته بسیار ضعیف کرده است که این مساله باعث کاهش عرضه و رکود اقتصادی خواهد شد. بخش خصوصی برای حل مشکلات خود به بازار گران و ناامن سرمایه مراجعه میکند که این مساله در نهایت باعث ناامنی تولید و صرفه قاچاق میشود. وی مجموع این شرایط را مسائل اصلی اقتصاد کشور ارزیابی کرد و گفت: مطرح شدن حذف چهار صفر از پول ملی در این شرایط فقط باعث انحراف افکار عمومی از مسائل اصلی اقتصاد و بودجه میشود.
پیش از این نیز حیدر مستخدمینحسینی، معاون اسبق وزارت اقتصاد اظهار کرده بود این طرح در شرایط فعلی به بهبود اوضاع اقتصادی نمیتواند کمک کند و فقط مردم را سرگرم خواهد کرد. ایسنا