محور جدید جنگها
فرامرز اصغری
بالکان همواره منطقه حساسی بوده است. منطقهای که در جنوب شرقی اروپا، جنوب غربی روسیه و شمال غربی ترکیه قرار دارد. اضافه کردن نام آمریکای برای تقابل ژئوپلیتیک در این حوزه نشان می دهد که چقدر منطقه حساسی است. آلبانی، یونان، بلغارستان، مجارستان، بوسنی و هرزه گوین، کرواسی، اسلوونی، مقدونیه، صربستان، مونته نگرو، رومانی و ترکیه در این جغرافیا قرار دارند. جغرافیایی که جنگ جهانی از آن کلید خورد.بعد از فروپاشی شوروی که چند کشور را به مجموعه بالکان اضافه کرد، آمریکا درصدد برآمد تا نفوذ و دخالت خود را در این منطقه افزایش دهد. این سیاست طی ماه های اخیر تشدید شده و به همین دلیل ولادیمیر پوتین نسبت به آن هشدار داده است. رئیس جمهور روسیه هفته گذشته در صفر به صربستان تاکید کرد که «تلاش های ایالات متحده و برخی دیگر از کشورهای غربی برای تسلط بر منطقه بالکان موجب بروز بی ثباتی جدی در آن شده است.»
آمریکا در حوزه بالکان نیز همچون بحران اوکراین، چنین سیاستی را دنبال می کند. موج اول گسترش ناتو به شرق در دوره بیل کلینتون بود که کشورهای لهستان، مجارستان، و چک عضو ناتو شدند. در موج دوم آن که در دوره بوش پس انجام شد کشورهای بلغارستان، استونی، لتونی، لتوانی، رومانی، اسلواکی و اسلوونی به عضویت ناتو در آمدند و در موج سوم نیز آلبانی و کرواسی به آن پیوستند. طی سال های گذشته مشخص است که غرب و ناتو به طور مداوم به سمت شرق و جنوب شرق اروپا نفوذ کرده و سعی داشته روسیه را در تگنانی امنیت مرزی قرار دهد. آمریکا و غرب نه تنها خواهان گسترش این نفوذ هستند بلکه در حال حاضر برای عضویت در ناتو کشورهایی همچون گرجستان و جمهوری آذربایجان را در نظر گرفته اند. یکی از مهمترین دلایل بالا رفتن تنش بین روسیه و گرجستان و شکل گیری جنگ اوت ۲۰۰۸ به همین منظور بود. سیاست های رنگی انقلاب های مخلمی که بسیاری از کشورهای قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی را در بر گرفت در همین راستا عمل می شد. به همین منظور روسیه نیز تصمیم گرفت تا از طریق افزایش روابط با کشورهای خارج نزدیک خود، از این نفوذ بکاهد از طرفی دیگر مجبور شد برای دور نگه داشتن غرب، دست به عمل های متقابل بزند که در قضیه اوکراین به چالش تجزیه تبدیل شد. چالشی که آمریکا آغاز کرد اما در افکار عمومی سعی دارد به نام مسکو بنویسد.
آمریکا و متحدانش کمتر فکر می کردند که روسیه در چنین شرایطی که آمریکا خواهان چینش نظم جدید غربمحور در خاورمیانه است، روسیه وارد شده و دخالت کند. رویکردی که با جدیت مقاومت در منطقه و همچنین ناهمخوانی منافع برخی از کشورهای منطقه با غرب که اتفاقا متحد آمریکا هستند، به چالش بنیادی برای غرب تبدیل شده است. جریانی که می تواند در دیگر مناطق جهان نیز تبدیل به بحران شود. از جمله در شرق و جنوب شرق آسیا، آفریقا و آمریکای جنوبی.
برخی از تحلیل گران معتقد هستند، دونالد ترامپ بهترین رئیس جمهور آمریکا است که روسیه می تواند انتظار داشته باشد. همچنین به همین دلیل است که برخی از منتقدان دونالد ترامپ که در آمریکا جایگاه سیاسی دارند، می گویند که عملکرد ترامپ ضد امنیت ملی آمریکا است. در واقع بخشی از آن مربوط به چگونگی مقابله با روسیه است. اتفاقا ترامپ در نشست ناتو که به طور رسمی از مقدونیه دعوت به عضویت شد، اعلام کرد روسیه دشمن نیست بلکه رقیب است.