درحالی نشست ضد ایرانی ورشو بدون حتی یک بیانیه مشترک به پایان رسید که ناظران سیاسی از این نشست که از هفتهها پیش تبلیغات فراوانی نیز برای آن شده بود با ادبیات بیارزش و بیخاصیت یاد و بر این تاکید داشتند، واشنگتن یک بار دیگر در رسیدن به اهداف ضد ایرانی خود ناکام ماند و در واقع خفت دیگر را برای آمریکا رقم زد.
نشستی که از هفتهها پیش تبلیعات فراوانی در مورد آن شده بود، در حالی روزهای چهارشنبه و پنجشنبه در شهر ورشو برگزار شد که شرکتکنندگان در آن حتی یک بیانیه مشترک هم صادر نکردند.
زمانی که مایک پامپئو وزیر خارجه آمریکا چند هفته پیش در مصاحبه با شبکه فاکس نیوز از توافق واشنگتن و ورشو برای برگزاری نشستی برای ایجاد ائتلافی علیه ایران صحبت کرد، جنجال زیادی به راه افتاد و تحلیلگران نزدیک به رژیم صهیونیستی آن را نقطه عطفی در جهت مقابله با ایران توصیف کردند.
محلی برای همراه کردن اروپا و آسیا با تلاش برای اعمال فشار به ایران، مقدمه تشکیل ناتوی عربی و محفلی برای پیشبرد طرح معامله قرن، همگی توصیفاتی بود که از زبان مقامهای آمریکایی در مورد این نشست شنیده میشد.
نشانههای شکست ورشو حتی پیش از آغاز آن هم قابل مشاهده بود؛ زمانی که مقامهای آمریکایی و لهستانی از بیم انصراف گسترده کشورها از شرکت در نشست مجبور شدند در ظاهر دستور کار نشست را گستردهتر کرده و ادعا کنند که قرار نیست ورشو محلی برای بدنام کردن ایران و تاختن به یک کشور باشد.
حالا با اتمام این نشست، دیگر به قطعیت میتوان گفت: نه تنها هیچیک از این اهداف محقق نشده، بلکه در مواردی این کنفرانس یک گام به عقب نیز برای آمریکا بوده است.
سخنرانی مایک پنس معاون رئیسجمهور آمریکا نشان داد نه تنها این نشست اروپاییها را با واشنگتن همراه نکرده، بلکه ممکن است به تشدید تنش میان طرفین هم منجر شود. پنس در سخنرانیاش با لحنی بیسابقه متحدان آمریکا در اروپا را خطاب قرار داد، آنها را به تلاش برای تضعیف تحریمهای آمریکا متهم کرد و با عباراتی آمرانه گفت که اروپاییها باید از برجام خارج شده و به کارزار فشار به ایران بپیوندند.
الی گرانمایه عضو ارشد شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا در مورد اظهارات پنس، در توییتر نوشته: معاون رئیسجمهور ایالات متحده میتوانست از طرح درخواست خروح اروپا از برجام خودداری کند. اما این کار را نکرد. انجام این کار در خاک اروپا، آن هم در حالی که ۲۸ کشور اتحادیه اروپا همین اخیرا بار دیگر بر حمایت خود از این توافق تأکید کردهاند، تنها بر تنشها میافزاید و تلاشهای دولت دونالد ترامپ برای همراه کردن سه کشور اروپایی با سیاست گستردهتر مقابله با ایران را هم تضعیف میکند.
اظهارات پنس واکنش اروپاییهایی از جمله دستیار وزیر خارجه آلمان را هم به همراه داشت. او که به نمایندگی از برلین در نشست ورشو حضور داشت، دقایقی بعد از سخنرانی پنس نوشت بر خلاف آنچه قبلا اعلام شده بود، عمده وقت نشست ورشو عملا به صحبت در مورد ایران گذشت. او به صراحت خواسته پنس را رد کرد و گفت اتحادیه اروپا همچنان به برجام پایبند میماند.
یک دیپلمات یکی از کشورهای اروپایی حاضر در نشست ورشو هم با بیان اینکه کاملا مخالف اظهارات پنس است، گفته ما میخواهیم در مسئله ایران به نتایج خوبی برسیم، نمیخواهیم ایران را به سمت ترک تعهدات هستهای سوق دهیم.
نشست ورشو در حرکت به سمت یک ائتلاف منطقهای علیه ایران هم موفق نبود. شایعه شده بود که «بنیامین نتانیاهو» نخستوزیر رژیم صهیونیستی ممکن است در جریان این نشست در برابر دوربینها با وزرای کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس دست دهد و حتی روند عادیسازی روابط با این کشورها را اعلام کند.
اما اوج دستاورد نتانیاهو از این نشست، شام خوردن زیر یک سقف کنار وزرای عرب و حضور در عکس دستهجمعی شرکتکنندگان در این نشست بود. نخستوزیر رژیم صهیونیستی البته از همین رخدادها هم به وجد آمده بود. او در مورد ضیافت شام به رسانههای اسرائیلی گفته اتاق بزرگی نبود. آنها (با وجود حضور نتانیاهو) نشستند و از جایشان بلند نشدند.
او در این نشست چند ویدئوی تبلیغاتی برای انتخابات آتی در فلسطین اشغالی ضبط کرد، اما دیدار عمومیای بین طرفین انجام نشد، روابط تلآویو و اعراب دستکم فعلا به صورت رسمی از آنچه که بود، فراتر نرفت و در همان سطح همکاریهای مخفیانه علیه ایران باقی ماند. ورشو، نتوانست نشست مادرید دیگری برای تلآویو باشد.
کیم یلمگارد خبرنگار نشریه یو اس ای تودی در مورد نتایج نشست ورشو و اظهارات مایک پامپئو در نشست خبری پایانی کنفرانس ورشو نوشته است: صحبتهای پامپئو شبیه به مقامی نبود که توانسته باشد دیدگاهش در مورد ایران، اسرائیل-فلسطین، یمن یا هرچیز دیگری را پیش ببرد. شاید هم خسته و بیحال بوده، یا از هوای سرد زمستانی لهستان کلافه شده، اما به هر حال لحن او بیرمق بود. او از تشکیل یک ائتلاف تازه برای مقابله با مسائل خاورمیانه گفت، اما شور و شوق کسی که توانسته باشد چنین ائتلافی تشکیل داده باشد، در او به چشم نمیخورد.
اختلاف میان حاضران در این نشست آنقدر بود که شرکتکنندگان حتی نتوانستند بیانیه مشترکی صادر کنند و تنها آمریکا و لهستان در بیانیهای دوجانبه نتایج نشست را اعلام کردند: تشکیل چند کارگروه در مورد غرب آسیا.
جنجالی که خیلی از مخالفان ایران را ذوقزده کرده بود، حالا در حالی فروکش میکند که نشست ورشو بدون دستاورد روشنی پایان یافته و نه ائتلاف رسمی ضدایرانی شکل گرفته، نه فلسطینیها حاضر شدهاند با نتانیاهوی درگیر انتخابات سر یک میز بنشینند. بسیاری از محافل سیاسی و رسانهای نیز بعد از پایان نشست ورشو آن را نشستی بیخاصیت و شکستی دیگر برای آمریکا بر شمردند؛ چناچنه وزیرامور خارجه کشورمان در بدو ورود به آلمان برای شرکت در کنفرانس امنیتی مونیخ گفت: در اینجا از سیاستهای جمهوری اسلامی ایران و واقعیتهای منطقه صحبت خواهیم کرد.
محمد جواد ظریف با اشاره به اتفاقهای اخیر از جمله حمله تروریستی در ایران، دیدار سران سه کشور ایران، روسیه و ترکیه و کنفرانس ورشو گفت: آمریکا با سیاستها و انتخابهای غلط باعث شده است تا دونالد ترامپ اعلام کند هفت تریلیون دلار در منطقه خاورمیانه هزینه کردیم و به جایی نرسیدیم.
وی گفت: احساس میکنم اگر غربیها به ویژه آمریکا هر چه سریعتر اشتباهات ۴۰ سال اخیر خود را درک کنند، زندگی را برای خودشان و منطقه راحتتر میکنند.
سند پایانی بی خاصیت ورشو
بهرام قاسمی در واکنش به بیانیه پایانی کنفرانس ورشو گفت: به رغم تلاشهای گسترده واشنگتن برای برگزاری یک نشست فراگیر و ایجاد یک ائتلاف جدید علیه جمهوری اسلامی ایران، تعداد و سطح پایین شرکت کنندگان که آنان نیز از همراهی با هرگونه تصمیم ضد ایرانی امتناع کردند، در فرجام این نشست از پیش شکست خورده، بیانیه پایانی آن را به سندی بیخاصیت تبدیل کرد؛ متن و نوشتهای که تنها از سوی دو کشور برگزارکننده صادر شد و فاقد هرگونه اعتبار و تصمیم بود.
وی افزود: برای همه دور اندیشان و تحلیگران و سیاستمداران برجسته و فهیم جهان این شکست کاملا از قبل و از همان آغاز طرح اولیه آن قابل تصور و پیش بینی بود. کنفرانسی تحت عنوان صلح و امنیت در خاورمیانه چگونه می تواند موفق باشد در حالی که بازیگران اصلی منطقه همچون ایران، ترکیه، لبنان، سوریه، عراق و فلسطین در آن حضور ندارند و کشورهای مهمی چون چین و روسیه، و بسیاری از کشورهای مهم اروپایی و غیراروپایی در آن حضور نداشته و یا صرفا در سطح بسیار پائین و کمرنگی در آن شرکت کردند.
سخنگوی وزارت خارجه همچنین اظهار داشت: رفتار و کردار عصبی و متشنج وزیر خارجه و معاون رئیس جمهور آمریکا در سخنرانی ها و مصاحبه ها که علنا از اروپا گله و شکایت کرده و از سر ضعف اصرار به خروج آنها از برجام کردند، بهترین گواه و نشانه ناکامی و ناتوانی آنان در تحقق اهداف مورد نظرشان از اجلاس ورشو است.
قاسمی خاطر نشان کرد: ایالات متحده آمریکا از یک سو بانی کنفرانس صلح و امنیت در خاورمیانه می شود، اما از سوی دیگر با خروج یکجانبه و خلاف تمام موازین بین المللی از برجام، و با سیاست های ریاکارانه خود تنش و درگیری و حمایت از تروریسم و نزاع و خصومت در میان ملت های منطقه را افزایش داده و ناامنی، بی ثباتی، فقر، جنگ و افراط گرایی را گسترش میدهد.
نیلس آنن دستیار وزیر خارجه آلمان در مورد تناقض میان عنوان و محتوای نشست برگزارشده در ورشو لهستان، در توییتر نوشت: کنفرانس ورشو قرار بود در مورد صلح و امنیت منطقه خاورمیانه باشد. اما نهایتا، عمده آن در مورد ایران بود.
وی افزود: پاسخ ما، بسیار ساده است. اروپا به نحوی متحد و محتاطانه گام برمیدارد. ما روی فشار و گفتوگو حساب کردهایم. اروپا پای برجام میایستد. فرد کاپلان تحلیلگر آمریکایی معتقد است که در نشست اخیر ورشو، آمریکا منزوی شد نه ایران.
وی در گزارشی که پایگاه اسلیت منتشر کرده است نوشت که بین وکلا اصطلاحی متداول است به این مظمون: پروندهای را به دادگاه نبر مگر اینکه مطمئن باشی که برنده میشوی دیپلماتها هم همین رویکرد را دارند و این یعنی: هرگز فراخوان برگزاری یک نشست بزرگ جهانی را تا زمانی که در راستای دستور کار تو باشد، صادر نکن. در مجموع نشست ۶۰ کشور در ورشو یک فاجعه بود و نمونه دیگری از تفکر سطحی و بیکفایتی است که از زمان روی کار آمدن «دونالد ترامپ» رئیسجمهور آمریکا بر کاخ سفید حاکم شده است.
این نشست دو روزه که آمریکا و لهستان به صورت مشترک از آن حمایت مالی میکردند، در اصل به عنوان کنفرانسی ضد ایرانی شکل گرفته بود.اما زمانی که بسیاری از کشورهای اروپایی در این نشست شرکت نکردند برنامه نشست به مسایل مربوط به غربآسیا تغییر کرد. اینکه اروپاییها دیپلماتهای سطح پایین را به جای سران کشورها و یا وزرای خارجه برای شرکت در این نشست اعزام کرده بودند، پیامی روشن است که آنها قصد نداشتند تصمیم مهمی بگیرند و یا اعلام موضع جدی داشته باشند.
در نشست پنجشنبه در ورشو هم یاک سزاپوتویتس وزیر خارجه لهستان گفت که در پی نقش غیرسازنده ایران در منطقه، از نتایج احتمالی برنامه هستهای این کشور نگران است. البته اینچنین موضعگیری مبهم است و معلوم نیست که منظور از نتایج احتمالی چیست اما به اندازهای ضد ایرانی است که مایک پامپئو وزیر خارجه آمریکا و پنس از آن خوششان بیاید.
فرد کاپلان نوشت که ترامپ در حال ایجاد اتحادی است که فقط شامل اسرائیل و برخی کشورهای عربی غرب آسیا به ویژه عربستان سعودی و امارات متحده عربی میشود و در واقع جنگی فرقهای را با هزینه بیگانه کردن دیگر کشورها از جمله اروپاییها علیه ایران شکل دهد ما به همکاری اروپاییها فقط در ارتباط با بحرانها نیاز نداریم بلکه درباره دیگر مسایل هم ارتباط با آنها بسیار اهمیت دارد. اما ترامپ رویکرد خود را بدون حمایت کنگره ادامه میدهد.
حال این سوال مطرح میشود که آیا ترامپ میخواهد با ایران وارد جنگ شود؟ اگر اینچنین باشد، اقدامی احمقانه خواهد بود. ایران دو برابر جمعیت و حدود چهاربرابر مساحت عراق را دارد و بسیاری از مردم این کشور هم با وجودی که با مشکلات فراوانی مواجه هستند اما در برابر اقدام نظامی خارجی با هم متحد میشوند.
نماینده روسیه در سازمان ملل ضمن تکرار مخالفت مسکو با مواضع ضد ایرانی آمریکا، نشست دو روزه واشنگتن در ورشو لهستان را بیارزش خوانده است. واسیلی نبنزیا نشست ضد ایرانی لهستان را فاقد ارزش خواند و گفت: ایجاد ائتلاف علیه کسی یا کشورهایی و در این مورد خاص علیه ایران، کمکی به حل مسائل بسیاری که خاورمیانه با آنها روبرو است، کمکی نمیکند و این، روشی نادرست است.
اندیشکده آمریکایی استراتفور به دنبال پایان نشست دو روزه ورشو، در گزارشی تاکید کرده که واشنگتن یک بار دیگر در رسیدن به اهداف ضد ایرانی خود ناکام مانده است.
طبق گزارش این اندیشکده آمریکایی، نشست (ورشو) به جای برجسته کردن همگرایی و اتفاق نظر در مسائل مربوط به امنیت خاورمیانه، تاکیدی بر واگرایی و اختلاف نظر بود. از همه قابل ملاحظهتر اینکه، استدلالهای آمریکا درباره لزوم اتخاذ مواضع سرسختانه علیه ایران در همراه کردن بسیاری از مقامهای اروپایی با این مواضع بار دیگر شکست خورده است.