طبق وعده متولیان بودجه نویسی دولت مقرر است تا بودجه ۹۹ به عنوان نقشه راه درآمدی کشور فردا یکشنبه رهسژار بهارستان شود تا مورد بحث و بررسی کارشناسانه و نقادانه نمایندگان خانه ملت قرار گیرد.
سالی که پیش بینی های اقتصادی سختی را داشته و دارد وآن طور که کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی در مورد آن صحبت میکنند سالی است که دولت کسری بودجه قابل توجهی را تجربه خواهد کرد. هرچند که کسری بودجه در تمام این سالها همراه همیشگی دولتهای مختلف از جمله دولت تدبیر و امید بوده و هنوز هم با وجود این همه سال سابقه بودجه نویسی ،دست اندرکاران تدوین بودجه نتوانسته اند ؛محاسبات خود را به گونه ای لحاظ کنند که این حجم نگرانی برای کسری درآمدهای دولت و همچنین هزینه های بی حد و حصر آن وجود نداشته باشد.
نگاه خوش بینانه
براساس اعلام نظر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه ؛بودجه ۹۹ کمترین وابستگی را به درآمد نفت دارد به این ترتیب که بنا بر ادعا نوبخت؛« منابع بودجه ۱۳۹۹ کمترین وابستگی را به نفت دارد بطوریکه میتوانیم بگوییم بودجه جاری مطلقا به نفت وابستگی ندارد و ما حتی ریالی از نفت را در بودجههای جاری و هزینهای صرف نخواهیم کرد و صرفا منابعی که از نفت تحصیل میشود با عنوان واگذاری داراییها سرمایهای آن را صرف تملک داراییهای سرمایهای میکنیم و برای تحقق طرحهای عمرانی استفاده خواهیم کرد. این یکی از ویژگیهای قابل توجه در بودجه سال ۱۳۹۹ است که این آرمانی که همیشه در سیاستهای کلی مورد تاکید قرار میگرفت را اجرا میکنیم. »
شاید همین یک جمله نوبخت کافی باشد تا کارشناسان به این باور برسند که امسال هم به مانند سالهای دیگر نمی توان امیدی به اتمام پروژه های عمرانی نمی توات داشت چرا که تا پیش ازاین که متولیان بودجه عمرانی را به شکل تمام و کمال اختصاص می دادند باز هم در مسیر اجرا به قدری هزینه های جاری افزایش ژیدا میکرد که این افراد به ناچار از جیب پروژه های عمرانی زده و براین باور که آب در دل هزینه های جاری تکان نباید بخورد ؛همواره تکمیل و اتمام پروژه های عمرانی را به تعویق انداختند.
استناد به برخی آمارهای غیررسمی در حال حاضر بیش از حال حاضر بیش از ۷۰ هزار طرحهای نیمهتمام در سطح استانی و در حدود ۶ هزار طرح نیمه تمام در سطح ملی وجود دارد که بعضا بیشتر آنها بیش از دو دهه است که کلنگ آنها به زمین خورده اما به واسطه عدم تخصیص منابع لازم و اولویت یافتن برخی طرحهای دیگر همچنان روی زمین مانده اند.
اما و اگرهای مالیاتی
از سوی دیگر نوبخت در ارزیابی وضعیت درآمدی دولت از تکیه قابل توجه بر درآمدهای مالیاتی خبر می دهد و اذعان دارد این بخش از درآمد دولت در سال آتی رشد قابل توجهی خواهد داشت به این ترتیب که«برای جایگزین کردن منابع نفتی سه پیشنهاد ارائه شده که یکی از آنها حذف یارانه پنهان عاملهای انرژی است، یکی دیگر از منابع درآمدهای مالیاتی است، اما نه به معنای اینکه ما بخواهیم ضرایب مالیاتهای موجود را افزایش دهیم بلکه حتی با توجه به شرایط موجود قرار شده است تا ضرایب بنگاههای تولیدی را کاهش دهیم. بنابراین درآمدهای مالیاتی از تعیین پایههای مالیاتی جدید همچون مالیات بر عایدی سرمایه و حذف معافیتهای بی مورد که نیازی به وجود آنها در شرایط جنگ اقتصادی نیست، تامین خواهد شد. »
در همین راستا وزیر اقتصاد هم چندی پیش از پیش بینی درآمد ۱۶۰ هزار میلیارد تومانی مالیات در سال بعد خبر داده بود،و برهمین اساس ،بررسی جزییات اولیه نشان می دهد که درلایحه بودجه ۱۷۵ هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی لحاظ شده که نسبت به سال قبل با رقم ۱۴۲ هزار میلیارد تومان ۲۳ درصد رشد داشته است.
این ادعای دولت در خصوص درآمدهای مالیاتی در شرایطی است که گفته می شود ؛حقوق زیر ۳ میلیون تومان از پرداخت مالیات معاف است وهنرمندان و سلبریتی ها نیز کماکان مانند سال های قبل از ژرداخت مالیات معاف هستند. معافیت مالیاتی سلبریتی که این روزها کشمکش های بسیاری را ژدیدآورده به خوبی نشان از عدالتی وصف ناپذیر دارد به طوریکه دولت در اجرای این مهم حقوق کارگران و کارمندانی که ۳ میلیون تومان دریافت میکنند همراستا با هنرمندانی قرار داده که دستمزدهای نجومی می گیرند. جدا از این موضوع و در نظر داشتن اینکه بحث مالیات و اجرای آن همچنان محلی از اما و اگرهاست نکته مهم آن است که اگر تحقق کامل درآمدهای مالیاتی دولت به این شکل که متولیان روی کاغذ ترسیم می کنند میسر بود قطعا اوضاع اقتصادی دولت به این شمایل نبود.
به گفته فرهاد دژپسند وزیر امور اقتصادی و دارایی ؛«بین ۲۵ تا ۴۰ هزار فرار مالیاتی داریم که مبلغ بسیار بزرگی است. برای مسدود کردن راههای فرار مالیاتی نیازمند بسیج عقلانی جمعی هستیم». همچنین امیدعلی پارسا رئیس سازمان امور مالیاتی نیز مدعی است که «بر اساس برآوردها حدود ۳۰ تا ۳۵ هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی داریم که رقم بسیار بزرگی است و تنها راه مقابله با آن فراهم شدن زیرساخت های الکترونیکی و انتقال اطلاعات اقتصادی همه افراد حقیقی و حقوقی به سازمان امور مالیاتی است». و این آمار و ارقام در شرایطی است که برآوردهای واقعی رقمی بیش از ۷۰ هزار میلیارد تومان را برای این اتفاق در اقتصاد کشور خبر می دهد.
نکته قابل تامل در این بین آن است که متولیان در حالی بر درآمدهای مالیاتی برای سال ۹۹ تکیه داده اندکه هنوز بخش عمده ای از آن محقق نشده و متاسفانه ساز و کار قابل توجهی برای آن طراحی نشده است به این ترتیب که شفاف نبودن فعالیت های اقتصادی در کشور مسئولین را نیز با اختلاف نظرهای جدی مواجه کرده است و بودجه نویسان نیز با تکیه برهمین اعدادو ارقام غیر واقعی نقشه راه درآمدی را پیش بینی می کنند که دستاوردی جز کسری درآمدی ندارد.