معاون عملیات بورس کالای ایران گفت: با توجه به اینکه قیمت محصولات فولادی در بورس کالا توسط معاونت صنعتی وزارت صنایع به صورت دستوری تعیین میشود، در سال جاری بیش از یکهزار میلیارد تومان تفاوت قیمت و رانت در محصولات فولادی بین بورس کالا و بازار ایجاد شده است.
رضا محتشمیپور در مورد تعیین سقف قیمت محصولات فولادی در بورس کالای ایران گفت: تعیین سقف قیمت در واقع همان دستوری شدن قیمت در بورس است که این مسئله هم با مساله قیمت رقابتی بورس کالا در تناقض است و هم باعث ایجاد رانت برای عدهای میشود.
وی گفت: مشکل در سال ۹۷ به این صورت بود که ستاد تنظیم بازار به خاطر جهش نرخ ارز، تصمیم گرفت، سقف قیمت مصوبهای برای محصولات فولادی تعیین کند، اما این موضوع به هیأت دولت محول شد که هیأت دولت هم از خود سلب مسئولیت کرد و ستاد اقتصادی دولت بعد از بررسی اعلام کرد که سقف قیمت در بورس کالا باید برداشته شود.
معاون عملیات بورس کالای ایران ادامه داد: برداشته شدن سقف قیمتی در بورس به صورت عمومی بوده و به کالای خاصی مرتبط نمیشود. بعد از مصوبه دولت، سقف قیمت در هیچ کالایی در بورس وجود نداشت و این مسئله تعیین سقف قیمت از نظر حقوقی بررسی شد که این رانت باعث تشکیل پرونده قضایی زیادی در دادگاهها شد.
وی همچنین گفت: جدای از مصوبه قانونی که سقف قیمتی در بورس کالا مشکل ایجاد میکند، این امکان را به برخی دلالان میدهد که بین قیمت بازار و قیمت تولیدکننده تفاوت ایجاد میشود و کمکم دلالان جای تولیدکنندگان در بورس را میگیرند.
و ی گفت: در این زمینه گزارشهای آماری و تحلیلی تهیه شده که سقف قیمت باعث جایگزین شدن دلالان با تولیدکنندگان در بورس میشود و هر کس بتواند محصولات را در بورس بخرد، رانت نصیبش میشود.
به گفته محتشمیپور، در سال جاری در گروه فولادی تاکنون یک میلیون و ۱۷ هزار تن محصول فولادی در بورس ارائه و فروخته شده که با توجه به تفاوت میانگین یکهزار تومان، قیمت هر کیلو آهن در بورس و بازار آزاد در واقع امسال بیش از یکهزار میلیارد تومان رانت از محل تفاوت قیمت بورس کالا و بازار نصیب دلالان شده است.
وی گفت: به عنوان مثال؛ آخرین قیمت هر کیلو تیرآهن در بازار آزاد نرخ عمدهفروشی ۷ هزار و ۵۷۸ تومان است، در حالی که همین محصول در بورس کالا ۵ هزار و ۵۰۰ تومان، یعنی با ۲ هزار تومان تفاوت قیمت ارائه میشود. همچنین میلگرد ذوبآهن اصفهان در بازار کیلویی ۶ هزار ۶۷۰ تومان و در بورس ۵ هزار و ۴۷۰ تومان یعنی در هر کیلو ۱۲۰۰ تومان تفاوت قیمت وجود دارد. قیمت ورق گالوانیزه در بازار ۱۴ هزار و ۸۹۰ تومان و در بورس ۱۰ هزار و ۹۰ تومان است که در هر کیلو ۴ هزار و ۸۰۰ تومان تفاوت وجود دارد.
به گفته محتشمیپور هنوز سقف قیمت اعمال نمیشود، اما بحث آن وجود دارد، در عوض قیمت پایه برای محصولات فولادی در بورس کالا ارائه میشود که سال گذشته تا اواسط سال ۹۸ با همان فرمول قیمتگذاری یعنی قیمت محصولات فولادی براساس ۸۳ درصد نشریات بینالمللی یا همان نرخ صادراتی کارخانههای فولادی بود. به گونهای که در هر کیلو محصول فولادی عرضهشده در بورس کالا بین یکهزار تا ۲ هزار تومان تفاوت بین نرخ بورس کالا و نرخ محصول فولادی در بازار آزاد وجود داشت، یعنی در هر تن کالا بین یک تا ۲ میلیون تومان تفاوت و رانت وجود داشت.
معاون بورس کالا این را هم گفت که از اواخر پائیز ۹۸ فرمول نرخ پایه براساس ۸۳ درصد نرخ صادراتی هم رعایت نشد که دلیل آن را نمیدانم و این مسئله به دستگاههای مربوطه اعلام شد. فرمولی در ستاد تنظیم بازار تهیه شد که رعایت نمیشد؛ یعنی قیمت پایه محصولات فولادی با آن فرمول نسبتی نداشت.
محتشمیپور گفت: قیمت پایه طی یک دوره سه ماهه به صورت ثابت برای محصولات فولادی وجود داشت و این قیمت در سطح پایین بود و بعد از سه ماه فرمول دیگری جایگزین شد که براساس ۸۳ درصد نرخ محصولات در مجلات خارجی تعیین میشود. الان قیمت پایه محصولات فولادی طبق فرمول ۸۳ درصد نرخ بینالمللی است.
تایید عرضه محصولات فولادی به دلالان
در همین رابطه رضا شهرستانی درباره ابطال برخی از معاملات فولاد در بورس، اظهار کرد: به دلیل نیازی که در بازار وجود دارد خریداران قیمت بالا برای خرید ثبت میکنند، اما وزارت صمت به دلیل اینکه دستوری به دنبال تعیین قیمت است روی سقف قیمتی اقدام به ابطال معاملات بورس میکند.
عضو انجمن فولاد افزود: با اینکار تقاضا بازار بیشتر میشود و هر روز افزایش مییابد، اما پیش بینی میکنم با روندی که وجود دارد در آینده قیمت آزاد شود.
وی درباره پیشنهاد انجمن برای قیمتگذاری فولاد، گفت: پیشنهاد انجمن بر این است که مقدار حجمی که در بورس ارائه میشود در مجموع طی یک ماه ۲۰۰ هزار تن باشد، همچنین قیمت باید واقعی باشد یعنی به جای ارز نیمایی، ارز سنا (آزاد) جایگزین شود به دلیل اینکه اختلاف بین ارز نیما و سنا زیاد باشد که در حال حاضر این اختلاف به ۲۰ درصد رسیده موجب فساد، رانت و قاچاق میشود.
شهرستانی درباره اینکه برخی از کارخانجات تولیدی محصولات خود را به دلالان عرضه میکنند، بیان کرد: به دلیل نیازهایی که است در کل زنجیره این موضوع وجود داشته به طور مثال در بخش ذوب بالای ۳۵ میلیون تن ظرفیت وجود دارد در صورتی که برنامه ریزی سال گذشته ۲۷ میلیون تن بود و امسال به ۳۰ تا ۳۲ میلیون تن رسیده است. عضو انجمن فولاد با بیان اینکه کمبودی که در مواد اولیه وجود دارد موجب شده زنجیره به مشکل بخورد، خاطرنشان کرد: همچنین به دلیل سرکوب قیمت شمش که قیمت آن واقعی نیست کل زنجیره از سنگ تا شمش متضرر میشوند. وی تصریح کرد: هر چقدر به قیمت واقعی نزدیکتر شویم رانت از بین خواهد رفت که هم به نفع تولیدکننده و هم مصرف کننده است و عطش بازار فروکش میکند.