توی سینمای ایران، کارگردانها و البته قبل از آن نویسندگان کمتر به سراغ سوژههای سیاسی میروند. سینمای سیاسی شاید در دوران اصلاحات به شکل جدی شکل گرفت. اما همه سیاستی که روی پرده رفت، نیش و کنایههایی بود که در برخی از سکانسهای فیلم از دهان بازیگران خارج میشد و یا مثلا نقش منفی فیلم یک آدم ریشدار بود.
در دولت بعدی هم فیلمهای سیاسی نتوانستند تبدیل به یک ژانر جدی بشوند. البته تک و توک بودند فیلمهایی که حرفهای سیاسی یا نقدهای سیاستمداران را در خود جای داده بودند، اما باز هم به لحاظ کمیت و کیفیت نمیشد خیلی روی آنها حساب کرد.
در دولت یازدهم دو سه فیلم سیاسی ساخته شد (که البته دولت در ساخت آنها یا تقویت این ژانر تقریبا هیچ نقشی نداشت) فیلمهای خوبی نظیر «سیانور» و «ماجرای نیمروز» که اتفاقا چون خوشساخت و دقیق بودند و از طرفی مخاطب را هم جذب کرده بودند، علاقهمندان سینما را هم امیدوار کردند تا از این به بعد فیلمهای بیشتری را در قالب «فیلم سیاسی» ببینند.
اینها را گفتیم تا یادمان باشد رابطه سینما با سیاست چندان رابطه قرص و محکمی نبوده است و البته در سوی دیگر هم سیاستمداران کمتر علاقهای به سینما داشتهاند. مگر آنکه بتوانند از سینما برای تشریح یا تقویت سیاستهای خود استفاده کنند.
یکی از نمونههای این علاقهمندی موردی سیاستمداران به سینما (یا علاقهمندی موردی سینماییها به سیاستمداران) را میتوان در روزهای منتهی به انتخاباتهای ریاست جمهوری دید. جایی که کاندیداها به عنوان بازیگر نقش اول در مقابل دوربین کارگردانهای سینمایی قرار میگیرند و...
جرقه جدی این اتفاق احتمالا در پایان دولت اصلاحات زده شد. در انتخابات نهمین دوره ریاست جمهوری که در خرداد سال ۸۴ برگزار شد، رخشان بنیاعتماد فیلم تبلیغاتی مصطفی معین را ساخت. کمال تبریزی ساخت فیلم انتخاباتی مرحوم هاشمیرفسنجانی را بر عهده گرفت، مهدی فخیم زاده فیلم انتخاباتی علی لاریجانی را ساخت و رسول ملاقلیپور برای محسن رضایی، بهروز افخمی برای مهدی کروبی، جواد شمقدری برای محمود احمدینژاد و محرم زینال زاده برای محسن مهرعلیزاده فیلم تبلیغاتی ساختند.
در انتخابات سال ۸۸ اما قضیه جدیتر شد. در این سال چهرههای هنری و سینمایی نقشی به مراتب جدیتر در انتخابات ایفا کردند. این چهرهها تلاش کردند تا علاوه بر حمایتها و حضور در ستادهای انتخاباتی کاندیدای مورد نظر، ساخت فیلمهای تبلیغی کاندیدای انتخابات پرشور سال ۸۸ را رقم بزنند و سینما را عملا به صورت مستقیم وارد انتخابات کنند.
در سال ۸۸ مجید مجیدی و احمدرضا درویش برای میرحسین موسوی فیلم ساختند و علی معلم و بهروز افخمی برای تبلیغ مهدی کروبی به ساخت فیلم روی آوردند. جواد شمقدری فیلمی برای محمود احمدینژاد ساخت و محمدعلی فارسی فیلم تبلیغاتی محسن رضایی را تدارک دید.
از جمال شورجه، سعید ابوطالب، بیژن میرباقری و ضیاءالدین دری هم به عنوان کارگردان فیلمهای تبلیغاتی نامزدهای ریاست جمهوری دورههای گذشته نام برده میشود.
در انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ حسین دهباشی فیلم حسن روحانی، حسین شمقدری برای سعید جلیلی، سیدمحمود رضوی سرپرست تبلیغات قالیباف بود و بهروز شعیبی فیلم را کارگردانی کرد و محمدحسین لطیفی برای علی اکبر ولایتی، مجید برزگر برای محمدرضا عارف، جلال عطارزاده برای محمد غرضی و اسماعیل فلاح پور برای محسن رضایی فیلم انتخاباتی ساختند تا به این صورت یک ژانر دیگر به صورت کاملا جدی به سینمای ایران اضافه شود «سینمای انتخاباتی»
حالا و در آستانه انتخاب دوازدهم برای نشستن بر صندلی ریاست دولت، باز هم بازار فیلمسازی داغ شده است. کاندیداها در نقش تهیهکننده و سرمایهگذار در حال یافتن یک سناریست و فیلمساز خوب برای خود میگردند. کسی که بتواند با ساخت فیلمی اثرگذار، سیمرغ دوازدهمین جشنواره انتخابات را به نام صاحب اثر ثبت کند!
طی روزها و حتی هفتههای اخیر نامهایی برای ساخت فیلمهای تبلیغاتی کاندیداها مطرح شد که برخی تکذیب کردند، برخی گفتند نمیسازند و البته برخی هم دست به کار شدند.
به طور مثال در فضای مجازی طی هفتههای گذشته اینطور خبری پیچید که اصغر فرهادی برای حسن روحانی فیلم میسازد که البته این خبر خیلی زود از طرف آقای کارگردان تکذیب شد. بعد از آن حسین دهباشی اعلام کرد که کارگردان مستندهای تبلیغاتی روحانی طی روزهای اخیر در گفتگویی تأکید کرد که «در این دوره از انتخابات ریاست جمهوری، مستند هیچکدام از نامزدهای انتخابات را نمیسازم»
او که پس از استقرار دولت تدبیر و امید بهمرور تبدیل به یکی از منتقدان جدی رئیس جمهور شد ادامه داده که «گمان نکنم در آینده مستند انتخاباتی کسی را بسازم»
هرچند ضبط فیلم انتخاباتی روحانی آغاز شده، اما هنوز نامی به عنوان کارگردان رسمی کار اعلان نشده است.
اما محمدباقر قالیباف مثل دوره قبلی کار سرپرستی فیلمهای انتخاباتی خود را به «محمد هادی رضوی» سپرده تا او با استفاده از یک کارگردان احتمالا شناخته شده این پروژه را پیش ببرد.
حجتالاسلام رئیسی اما به سراغ چهرههای جوانتر فیلمسازی و البته تخصصی مستند رفته است و طبق آنچه اعلام شده «مهدی نقویان» و «فارسی» هرکدام یکی از مستندهای تبلیغاتی این کاندیدا را میسازند.
از فیلمسازهای دیگر کاندیداها فعلا اطلاعی در دست نیست.
حامد فربد