تعداد کثیری از کارشناسان بازار مسکن بر این ادعا هستند که با رونق گرفتن حوزه مسکن اقتصاد کشور تکان خواهد خورد و به سمت رشد حرکت خواهد کرد اما این مهم نیازمند حمایت دولتمردان و داشتن برنامه جامعی از سوی آنهاست. بیشک رونق گسترده در این بازار انتظاری است که از سوی مردم و بسیاری از انبوهسازان مطرح ميشود به این معنا که با گشایشهایی که در آینده نزدیک صورت ميگیرد این صنعت از رکود خارج شود اما روز گذشته وزیر راه و شهرسازی با ریختن آب پاکی بر روی دستان این افراد اعلام کرد سهمی از منابع موجود به این حوزه نميرسد و به سخن دیگر در سرمایهگذاری حملونقل و مسکن تا ۱۰ سال آینده نميتوان به منابع دولتی متکی بود.
عباس آخوندی با تاکید بر اینکه حتی در شرایطی که وضعیت اقتصادی کشور رو به بهبود باشد نیاز به سرمایهگذاری خارجی وجود دارد مدعی شده که حجم سرمایهگذاری مورد نیاز در کشور بسیار بیش از آن چیزی است که تصور ميشود به طوری که تنها در حوزه زیربنایی، حملونقل و شهرسازی حدود ۸۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری نیاز است حال آنکه این میزان با احتساب سایر حوزهها مانند نفت، پتروشیمی و سایر بخشها چند صد میلیارد دلار برآورد ميشود.
وی همچنین با اشاره به تنگنای مالی دولت اعلام کرده که در حال حاضر مجموعه بدهیهاي دولت از گذشته تاکنون به بانکها، بخش خصوصی، پیمانکاران و عرضهکنندگان کالا و خدمات حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان است که اگر این میزان به هزینههاي جاری اضافه شود در واقع منابع مالی جدی دولتی برای توسعه سرمایهگذاری وجود ندارد به طوری که تا حداقل تا ۱۰ سال آینده نميتوان بر استفاده از منابع دولتی متکی بود.
به گفته وی هرچند در سنوات آتی وضعیت بودجه و منابع دولتی بهبود ميیابد، اما برای خروج از وضعیت تنگنای مالی موجود و رونق اقتصادی نیاز به استفاده از ظرفیتهاي اقتصادی از جمله ترانزیت و تجارت خارجی هستیم به این معناکه گشایش فضای سرمایهگذاری داخلی، سرمایهگذاری خارجی و ترکیب این دو اقدام بسیار مهمی است که باید مورد توجه ویژه قرار گیرد و با توجه به کمبود منابع مالی دولتی باید از این ظرفیتها حداکثر استفاده را ببریم.
ایجاد بازار اعتباري خريد مسكن براي اقشار كمدرآمد
اگرچه مشکلات پیشروی این حوزه اتفاقی نیست که یکشبه به بار آمده باشد اما راهکارهایی دارد که اگر مورد توجه قرار گیرد قابل تامل خواهد بود. به اعتقاد مشاور وزير راه و شهرسازي در امور مديريت و تأمين منابع مالي با بیان اینکه دولت بايد بحث تأمين مالي مسكن را به عنوان بخشي از راهحل بشناسد، گفت: راهحل مشكل مسكن كه يكي از اهداف اين دولت است از مسير بزرگ شدن بازار رهن ميگذرد.
حسین عبدهتبریزی، در گفتوگو با عصرمالی با بیان اینکه بازار رهن به معني بازار وامهاي بلندمدت خريد مسكن است. هرچه اين بازار بزرگ شود و مردم بتوانند از محل پساندازهاي آينده خود، مسكن را خريداري كنند، مشكلات كمتر خواهد شد میگوید: در حال حاضر، اين بازار مالي يعني بازار رهن در ايران محدود و كوچك است؛ اين بازار بايد توسعه پيدا كند و يكي از راههاي آن، راهاندازي و توسعه بازار ثانويه است و اين بازار از ظرفيتهاي بسيار خوب و بالايي برخوردار است
عضو شوراي عالي بورس و اوراق بهادار تصریح ميکند که بازار رهن اوليه در درجه اول مهم است و بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران بايد مسئوليت گسترش بازار رهن را برعهده گيرد. صندوقهاي پسانداز مسكن براي توسعه بازار رهن طراحي شدهاند.
وی با تاکید گفت: تكرار ميكنم؛ مهمترين وظيفه دولت در اين برهه تقويت بازار رهن، يعني بازار اعتباري خريد بلندمدت مسكن بهويژه براي اقشار كمدرآمد است.
عبدهتبریزی با بیان اینکه مردم بايد بتوانند از محل پساندازهاي آتي خود، مسكن را به اقساط بلندمدت بخرند يا مسكن خود را ارتقا دهند، ابراز داشت: بازار اوليه رهن نياز به حمايت دولت دارد، و اين نه به معناي مسكن مهر است و نه به معناي بانكداري دولتي.
مشاور وزير راه و شهرسازي در امور مديريت و تأمين منابع مالي با بیان اینکه بحث حمايت و بسط زيرساختهاي مالي كشور است، ابراز داشت: اگر دولت ميخواهد از اقشار كمدرآمد حمايت كند، بهترين راه آن است كه به گروههاي هدف خود يارانه شفاف تفاوت سود بانكي پرداخت كند. بدينترتيب، سازندهها ميسازند، بانكها به نرخ بازار تسهيلات ميدهند، و اقشار ضعيف، تفاوت سود را از دولت ميگيرند. نه كارفرمايي دولت لازم است و نه مسكن مهر و غيرمهر مطرح ميشود.
وي ادامه داد: در این صورت بازار رهن گسترش مييابد و سازمان بورس و اوراق بهادار هم ميتواند با صدور مجوز ابزارهاي مشتقه رهني، بازار رهن ثانويه را ايجاد كند؛ بازار ثانويه خود به تقويت بازار اوليه رهن ميانجامد و تسهيلات بيشتري براي خريد مسكن اعطا خواهد شد.
دریافت مالیات از خانههای خالی قانونی شد
با تصویب و ابلاغ اصلاحیه قانون مالیاتهای مستقیم بار دیگر مسئله دریافت مالیات از خانههای خالی به عنوان دارویی که از سوی برخی کارشناسان برای حل بیماری مزمن بازار مسکن تجویز میشود، وارد قانون شد، حال صاحبان این دسته از خانهها دو انتخاب دارند، یا خانههایشان را اجاره داده و بفروشند و یا با مالیات تصاعدی آن کنار بیایند.
در اسفندماه سال ۱۳۹۲ گفته شد که براساس مصوبه مجلس که در قالب اصلاح ماده ۵۴ مکرر لایحه اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم و اصلاحات بعدی آن به تصویب رسیده، واحدهای مسکونی واقع در شهرهای با جمعیت بیش از ۱۰۰ هزار نفر که به استناد سامانه ملی املاک و اسکان کشور به عنوان واحد خالی شناسایی شوند، از سال دوم به بعد مشمول مالیات بر اجاره میشوند، ترتیبات آن نیز در ادامه این قانون آمده بود، اما چندی بعد عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد که هیچ مالیاتی برای خانههای خالی مصوب نشده است.
همین امر باعث شد که بار دیگر بحث خانهها خالی و راهکارهای مالیاتی برای سامان دادن به آن مطرح شود، آمارهای متفاوتی که از تعداد خانههای خالی شهر تهران ارایه شده نشان میدهد تنها در شهر تهران (بدون احتساب شهرهای جدید) حداقل ۴۰۰ هزار خانه خالی وجود دارد، از طرفی فتحیپور تعداد خانههای خالی تهران را ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار واحد اعلام کرده بود و از طرف دیگر وزیر پیشین راه این تعداد را ۴۰۰ هزار واحد دانسته بود.
با ابلاغ اصلاحیه قانون مالیاتهای مستقیم تعداد این خانهها هر قدر که باشد باید صاحبان آن از این پس یکی از این دو راه را انتخاب کنند، یا آن را اجاره دهند یا با مالیات تصاعدی آن کنار بیایند.
اگرچه مسئله تصویب مالیات خانههای خالی در قالب ماده ۵۴ مکرر اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم در سال ۱۳۹۲ رد شد اما امسال با ابلاغ این قانون از سوی رییس جمهور مالیات خانههای خالی به طور رسمی وارد قانون مالیاتی شد.
به این ترتیب طبق ماده ۵۴ مکرر اصلاحیه قانون مالیاتهای مستقیم واحدهای مسکونی واقع در شهرهای با جمعیت بیش از ۱۰۰ هزار نفر که به استناد سامانه ملی املاک و اسکان کشور به عنوان واحد خالی شناسایی ميشود، از سال دوم به بعد مشمول مالیات معادل مالیات بر اجاره خواهند بود، به این ترتیب که صاحبان این خانهها موظفاند، در سال دوم معادل یک دوم مالیات متعلقه، در سال سوم معادل مالیات متعلقه و از سال چهارم به بعد معادل یک ونیم برابر مالیات متعلقه را بپردازند.