روز سه شنبه در سالگرد ترور شهید دكترمجید شهریاری، تجمع گروهی از دانشجویان در مقابل سفارت انگلیس در تهران برگزار شد که طی آن دانشجویان در دو مرحله وارد سفارت این کشور شدند و پرچم این کشور را به آتش کشیدند. هر چند دانشجویان اعلام کردند که این حرکت کاملا خودجوش بوده است اما به گفته خبرگزاری‌ها، در این تجمع دبیران کل تشکل‌های دانشجویی و جانشین رئیس سازمان بسیج دانشجویی شرکت کرده بودند که دست‌کم حکایت از هماهنگی چند تشکل دانشجویی با یکدیگر برای نشان دادن اعتراض دانشجویان و دیگر اقشار جامعه به اقدامات خصمانه دولت انگلیس علیه جمهوری اسلامی دارد.
بر طبق بیانیه منتشره از سوی دانشجویان متحصن در مقابل سفارت، ظاهرا این دانشجویان از چند سال قبل قصد اشغال «لانه فتنه‌گری روباه پیر» را داشتند که میسر نشد و سرانجام در محرم امسال آن را عملی کردند. در بیانیه دانشجویان، این اقدام با اشغال سفارت آمریکا در ۱۳ آبان سال ۵۸ مقایسه و از جمله تاکید شد که «همان اقدامی که در ۱۳ آبان با آمریکا صورت گرفت اکنون بایستی با انگلستان صورت گیرد و دانشجویان منتظر حمایت تمامی مردم ایران هستند». بر همین اساس دانشجویان تصور می‌کردند که قادر به ادامه روند اشغال سفارت خواهند بود و به همین دلیل در پایان بیانیه اول دانشجویان اعلام شد که دانشجویان، سفارتخانه انگلستان را به موزه روباه پیر تبدیل خواهند کرد.
البته در عمل این چنین نشد. برخی از گروهها از جمله «حزب موتلفه اسلامی» و «جامعه اسلامی مهندسین» به گمان تکرار رخدادی مشابه اشغال لانه جاسوسی آمریکا، به حمایت پرداختند و از جمله تاکید کردند که «مقامات و مسئولین نیز با همراهی این جوانان انقلابی بتوانند راه انقلاب و آرمان‌های امام(ره) و رهبری آن را ادامه دهند» اما مسئولان وارد این ماجرا نشدند که هیچ، بلکه با ابراز تاسف از این ماجرا، حساب خود را از دانشجویان جدا کردند. وزارت امور خارجه این اقدام دانشجویان را «برخی رفتارهای غیر قابل قبول معدودی از معترضین که علیرغم تلاش نیروی انتظامی و تقویت نیروهای حفاظت کننده از سفارت صورت پذیرفت» قلمداد کرد و افزود: وزارت امور خارجه ضمن احترام به قوانین و مقررات بین المللی و با تاکید بر مصونیت اماکن دیپلماتیک، بر تعهد دولت جمهوری اسلامی ایران به حفاظت و صیانت از اماکن و ماموران دیپلماتیک تاکید می نماید.
این اقدام دانشجویان در این شرایط منطقه‌ای و جهانی، موافقان و مخالفانی دارد و مناسب است که به اهم استدلالهای دو طرف توجه شود.
نظرات حامیان اقدام دانشجویان
در طی این روزها علیه انگلیس هم در جمع نمایندگان مجلس و هم در سطح محافل سیاسی و هم در سطح رسانه‌ها، مطالب زیادی مطرح شده که دانشجویان معترض در بیانیه خود، برخی از این اقدامات را برجسته کردند و دلیل اقدام خود دانستند. آنان تاکید کردند که «این سفارت از یکی از اصلی‌ترین سامان دهندگان فتنه ۸۸ علیه ملت ایران و نظام اسلامی بوده که با هیاهوی بزرگ رسانه‌ای و تأمین مالی و سیاسی، با آبروی ملت ایران بازی کرده است». آنان دولت انگلیس را سال‌ها پیش از این مستحق قطع ارتباط با ملت بزرگ و سرافراز ایران معرفی کردند. به گفته دانشجویان، «سال گذشته جان ساورز رئیس دستگاه اطلاعاتی انگلیس اعلام کرد که باید با اقدامات اطلاعاتی و امنیتی به مقابله با ایران رفت و به فاصله اندکی پس از این اعلام، شهید شهریاری دانشمند ایران توسط عوامل موساد ترور شد تا طراحی دستگاه امنیتی انگلیس عیان شود».
در بخشی از این بیانیه آمده است: «محوریت انگلیس در همراهی با امریکا برای برانگیختن دیگر کشورها علیه ملت بزرگ ایران به بهانه‌های تخلفات و بخصوص برنامه هسته‌ای و یاوه‌گویی‌های این دولت در نزاع حمله نظامی به ایران این روزها و ماه‌ها به طرز وقیحانه‌ای گسترش یافته است تا جایی که این دولت خبیث به خود اجازه داده است که تا بانک مرکزی را تحریم کند؛ تحریمی که به مثابه اعلام جنگ علیه ملت ایران به شمار می آید».
در واقع دانشجویان بر این باور بودند که دولت انگلیس با این اقدامات «اعلان جنگ» به جمهوری اسلامی داده است و قطع رابطه با این کشور و تعطیل سفارت این کشور در ایران، کمترین کاری است که باید صورت گیرد.
نظرات مخالفان اقدام دانشجویان
در شرایط کنونی و در داخل کشور، کمتر کسی به خود اجازه می‌دهد که علیه این رفتار دانشجویان اظهار نظر کند. در عین حال در افواه و جلسات خصوصی با صاحبنظران، مواردی گفته می‌شود که اهم آن چنین است:
- عصر رفتارهای نامتعارف مانند اشغال سفارت، سپری شده و دیگر نباید این روش را برای ابراز مخالفت با سیاستهای یک کشور در پیش گرفت.
- در شرایط کنونی نمی‌توان یک تفاهم ملی مانند روزهای اشغال لانه جاسوسی آمریکا را در کشور ایجاد کرد.
- اکنون وضعیت به شکلی است که غالب کشورهای غربی درصدد اعمال تحریمهای جدید علیه ایران هستند و این رفتار هم موجب تشدید این امر خواهد شد.
- محکومیت جمهوری اسلامی در فاصله چند ساعت در شورای امنیت سازمان ملل، اتحادیه اروپا و از سوی چندین کشور متحد انگلیس، نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی با چنین اقداماتی تحت فشار بیشتر قرار خواهد گرفت.
- مجلس با تصویب طرحی برای کاهش سطح روابط با انگلیس، مخالفت نظام با اقدامات انگلیس را به نمایش گذاشت و نیازی به انجام اقداماتی اینچنین نبوده است.
- خلاصه آن که دستاوردهای این اقدام در مقایسه با مشکلاتی که این امر برای کشور ایجاد می‌کند، بسیار ناچیز است و نباید از سر هیجان کاری کرد که با عقلانیت هم نشود پیامدهای آن را جبران کرد.
چنین به نظر می‌رسد که در این مواقع، هر کسی باید کار خودش را بکند. دانشجویان و دیگر معترضان می‌توانند با اقداماتی مانند تظاهرات و تحصن، مخالفت خود را با رفتار سیاسی یک دولت خارجی ابراز کنند ولی نباید انتظار داشته باشند که مسئولان هم به آنان بپیوندند و به تعهدات بین‌المللی خود پایبند نمانند و به مسائل سیاسی کشور از همان منظری نگاه کنند که گروههای معترض می‌نگرند. مسئولان هم باید ضمن انجام وظیفه خود مطابق با تعهدات جهانی، این حق را برای دانشجویان و دیگر گروههای اجتماعی قائل باشند که موضع اعتراضی خود را در حوزه سیاست خارجی بیان کنند. مسئولان حوزه سیاست خارجی می‌توانند فضای انتقادی موجود علیه خود را به ابزاری برای تامین منافع ملی جمهوری اسلامی تبدیل کنند همان گونه که معترضان هم می‌توانند از انجام اقداماتی که هزینه کل نظام را در مواجهه با دنیا افزایش می‌دهد، بپرهیزند.
علي اشرفي
