طی روزهای اخیر باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا در یک کنفرانس خبری در واکنش به گزارش‌های پیشین مبنی بر احتمال اعطای دسترسی محدود به ایران برای استفاده از دلار در مبادلات خارجی، ایران را به استفاده از سایر ارزها به جای دلار دعوت کرد و در پاسخ به این سوال که آیا مجاز کردن مبادلات دلاری با ایران را در دست بررسی دارند یا خیر اعلام کرد: این رویکردی نیست که ما در واقع دنبال می‌کنیم. بگذارید، یک حرف کلی بگویم؛ تا وقتی که ایران، به تعهدات خودش عمل کند، ما فکر می‌کنیم که برای جامعه بین‌الملل هم مهم است که تعهدات خودش را عملی کند.
وی به این موضوع اشاره کرد که بخشی از چالشی که ایرانی‌ها با آن مواجه هستند آن است که شرکت‌ها خیلی وقت است که در آنجا تجارت نکرده‌اند و در نتیجه لازم است که خودشان را با دورنماهای پابرجا ماندن این توافق، وفق دهند.
رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد که "ضروری نیست که ما رویکردی مبنی بر استفاده آنها (ایرانی‌ها) از مبادلات معادل دلاری اتخاذ کنیم؛ آنها می‌توانند از طریق موسسات مالی اروپایی هم کارشان را پیش ببرند. اما برای شروع به جریان افتادن معاملات، لازم است به طور ادامه‌دار به شرکت‌های تجاری توضیحات لازم ارائه شود."
این گفته اوباما در حالی مطرح می‌شود که در طول یک دهه گذشته اقدامات گسترده‌ای از سوی ایران برای حذف مبادلات دلاری در تجارت‌های خود صورت گرفته است.
تا پیش از اعمال تحریم‌های ناجوانمردانه علیه ایران متولیان و دست‌اندرکاران تلاش‌های گسترده‌ای به این موضوع انجام داده‌اند و این تصمیم به حدی جدی بود که حتی در زمان برنامه‌ریزی به منظور شکل‌گیری بورس نفت این مساله مطرح شد که ایران با حذف ارز دلار از مبادلات نفتی خود در این بورس به دنبال بهره‌گیری از آن در‌پی اقدامی عملی برای حذف ارز دلار از مبادلات نفتی است.
اعلام چنین اظهارنظری در حالی است که در طول یک دهه اخیر موضوع حذف دلار از مبادلات تجاری جهان هر روز از سوی کشورهای جهان در حال قوت گرفتن است به این ترتیب که متولیان این کشورها به این باور رسیده‌اند که حذف دلار از این داد و ستدها آسیب‌پذیری اقتصاد آنها از نوسان این ارز کمتر خواهد بود.
در کنار کشورهایی آسیای جنوب شرقی از جمله چین این مساله را طی این سال‌ها پیگیری کرده‌اند و هرچند کشور چین در حال حاضر بالاترین ذخایر ارزی را دارد، سایر کشورهای جهان مانند کشورهای اروپایی که اتحادیه اروپا را شکل دادند این موضوع را با شکل‌گیری ارز یورو دنبال کردند و با تقویت این ارز مدعی شدند که در‌پی حذف دلار از داد و ستدهای خود هستند.
کشورهای عضو اتحادیه اروپا که متشکل از ۸ کشور هستند و چیزی در حدود ۲۵ درصد تولید ناخالص داخلی جهان را در دست دارند به نوعی کوشیده‌اند تا این اقدام یعنی جایگزینی یورو به جای دلار را تقویت کنند.
با این وجود این نکته مطرح می‌شود که حذف دلار از مبادلات تجاری فی‌النفسه و کاهش وابستگی به آن اقدام مثبتی باشد اما سوال مهم و کلیدی در این میان آن است که این ارز مبنا و محور اصلی قیمت نفت به عنوان یک کالای استراتژیک در جهان است و عمده تجارت این کالا که درآمد ایران هم از آن است با استفاده از آن صورت می‌گیرد.
با این وجود این مساله قوت می‌گیرد که اگر بناست دلار به شکل اساسی از مبادلات تجاری حذف شود گام اول آن در مبادلات نفتی است به این معنا که زین پس اوپکی‌ها به این باور برسند که ارز دیگری مانند یورو را جایگزین کنند که تا حدودی این تصمیم اقدامی سخت و دشوار خواهد بود.
البته کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی وجود چنین اظهارنظری از سوی اوباما را ناشی از فشارهای پسابرجام برشمرده و بیش از آنکه آن را اظهارنظری اقتصادی بدانند آن را برداشتی سیاسی قلمداد می‌کنند.
حسن فاطمی کارشناس اقتصادی در تشریح این مساله در گفت‌و‌گو با سیاست روز گفت: قدر مسلم در طول سالیان اخیر دلار مبنای اصلی مبادلات اقتصادی ایران نبوده و متولیان پس از پیروزی انقلاب اسلامی کوشیده‌اند تا ارزهای دیگر را جایگزین داد و ستد خود کنند. وی افزود: هرچند دلار در مبادلات ایرانی‌ها تعریفی ندارد اما همچنان کشورها و شرکت‌های خارجی از این ارز استفاده می‌کنند اما ما می‌توانیم با مبنای قرارداد یورو تمام معاملات تجاری خود را با ارز یورو جایگزین کنیم.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به مفاد بودجه ۹۵ و مصوبه‌هایی که برای جذب ۵۰ هزار میلیارد دلار فرصت سرمایه‌گذاری دیده شده است تصریح کرد: وضوع جذب سرمایه‌گذاری از سوی دولت و بخش خصوصی کاملا متفاوت است و می‌توان در روند این جذب سرمایه‌گذار مبنای کار خود را با ارزی غیر‌دلار قرار دهیم.
این کارشناس اقتصادی همچنین در مورد مبنا بودن این ارز در بودجه سالیانه کشور خاطرنشان کرد: آنچه مسلم است این موضوع تنها یک مبنا است و تنها در محاسبات مدنظر قرار می‌گیرد و در بخش مربوط به سیاست‌ها اجرایی و ایجاد فضای کسب و کار و سایر شاخص‌هایی که در اقتصاد کشور تاثیر دارد نمی‌تواند مانعی باشد.
وی افزود: متولیان می‌توانند در قیمت‌گذاری و مبنای محاسبات خود مانند بسیاری از مراودات از ارزی مانند یورو بهره گیرند و این موضع هیچ‌گاه نمی‌تواند مانعی در سر راه فعالیت‌های اقتصادی کشور باشد.
دلار ارزان شد
دلار آمریکا با کاهش ۱۷ تومانی و سکه تمام طرح جدید با افزایش ۲۰۰۰ تومانی نسبت به روز گذشته به ترتیب ۳۴۶۸ تومان و یک میلیون و ۱۷ تومان عرضه شد.
در بازار دیروز هر گرم طلای ۱۸ عیار بیش از ۱۰۴ هزار تومان قیمت دارد. همچنین نیم سکه ۵۳۷ هزار تومان و ربع سکه ۲۸۵ هزار تومان فروخته شد.
اونس جهانی طلا نیز برای معاملات در بازار نیویورک بیش از ۱۲۲۳ دلار داد و ستد شد. در میان سایر ارزها یورو ۳۹۷۵ تومان، پوند انگلستان ۴۹۷۸ تومان و یوان چین ۵۳۸ تومان در بازار آزاد عرضه شد.
