رهبر انقلاب در دیدار اخیر خود با خبرگان رهبری به تبیین مسئله نظم جدید جهانی پرداختند، اینکه نظمهاي پیشین از هم پاشیده است و نظم جدیدی در حال شکلگیری است، در این نوشته به دنبال این هستیم که بدانیم، در نظمهاي پیشین در فاصله جهانی اول تا دوم و بعد از جنگ جهانی دوم یعنی در دوره جنگ سرد و دوقطبی شدن جهان، جایگاه ایران در کجا قرار داشته است؟ چه حادثهاي مقدمات شکلگیری این نظم جدید را فراهم آورده است؟ نقش انقلاب اسلامی در به وجود آوردن این نظم جدید چیست؟ برای رسیدن به جایگاه شایسته و ایفای نقش موثر در این نظم جدید به چه ضروریاتی باید پرداخت؟ آیا تمدن غرب فروپاشیده است؟ در نظم جدید چه اندیشهاي جایگزین اندیشههاي غربی و شرقی ميشود؟
جایگاه ایران در نظمهاي پیشین
درعالم سیاست این حوادث بزرگ هستند که باعث تغییر در نظم جهانی ميشوند، حوادثی مانند جنگ جهانی اول و شکلگیری نظم چند قطبی در جهان و بعد از آن پایان جنگ جهانی دوم که به شکلگیری نظم دو قطبی در عالم انجامید. اما در این میان جایگاه کشور ما ایران در کجا بوده است؟ در این دوران بر اثر فقدان حاکمانی باتدبیر با ایمان، متعهد و شجاع ایران در هندسه جهانی کشوری است، منزوی و با عدم تاثیرگذاری در معادلات جهانی و تاثیرپذیر از حوادث جهان که همواره به عنوان یک ابزار در اختیار قدرتهاي استعمارگر قرار ميگرفته است. فضای ظلم، استبداد و خفقان در کشور حکم فرماست، کشور چنان تحت سلطه و نفوذ استعماراست که آنها در همه امور داخلیمان دخالت ميکردند و حتی پادشاه و حاکمان ایران را آنها انتخاب ميکنند، غارت منابع و ثروتهاي ملت و عدم آگاهی ملت و حتی دولت ایران از به یغما رفتن این منابع و ثروتها تا چه رسد به اینکه بخواهند در برابر این اقدامات از خود واکنش نشان دهند. اقتصاد منحط و وابسته و قحطیها و بیماریهاي فراگیر، در زمینه علم و فناوری به کلی از جهان عقب بوديم و وابستگی اقتصادی، فرهنگی و سیاسی به بیگانگان و تسلط بهائیان خصوصاً در دروان پهلوی دوم بر دستگاه سیاسی و اجرایی کشور، تنها در انتهای دوره پهلوی شاهد توسعه وابسته به بیگانگان و عدم هماهنگی آن با شرایط و ویژگیهاي داخلی ایران و رشدی بیپشتوانه هستیم. به طور کلی در دویست سال گذشته این جایگاه ایران در نظمهاي جهانی بود دورانی سراسر ذلت که رهبر انقلاب در این زمینه ميفرمایند: ما ایرانیها در طول تاریخ طولانی خودمان دورانهاي متفاوتی را گذراندهایم؛ عزت هم داشتیم، ذلت هم داشتیم؛ اما در این دوران طولانیِ دویست سالهی منتهی به انقلاب، ما یک دوران سختِ تاریکِ ذلت را گذراندیم. خیلیها از تاریخ بیخبرند، و خیلیها تاریخ را سرسری نگاه میکنند. باید در تاریخ تعمق کرد، از تاریخ درس گرفت. ما در این دویست سال، یک دوران تاریک ذلت را از سر گذراندیم.(۱۴/۳/۹۱ بیانات در مراسم سالگرد رحلت امام خمینی(ره))
انقلاب اسلامی و دستاوردهاي شگرف
در طول سه قرن اخیر هیچ تحولی به وسعت و اندازه انقلاب اسلامی در ایران رخ نداده است تحولی که در ابتدا با انقلابی اسلامی آغاز ميشود و بعد برای رسیدن به آرمانهاي خود به تشکیلات حکومت اسلامی ميپردازد و برای رسیدن به اهداف خود تلاش ميکند. اما آثار این انقلاب فقط به همین تشکیل حکومت جمهوری اسلامی محدود نميشود بلکه این انقلاب راهی جدید را پیش روی جهانیان باز کرد و نگاهی جدید برای حل مسائل و مشکلات بشر براساس تعاليم اسلامی ارائه کرد و این همان نکتهاي است که انقلاب اسلامی را از سایر انقلابها مانند انقلاب فرانسه و روسیه جدا میکند، علاوه بر این انقلاب اسلامی بر خلاف دیگر انقلابها از لحاظ پاکی و عظمت و دور بودن از فاجعهآفرینیها و گمراهیها انقلابی یگانه بوده است نکته برجسته دیگر عدم وابستگی این انقلاب به شرق و غرب است چنانچه در سالهاي جنگ سرد حرکتها و نهضتهاي به وجود آمده در کشورها یا متمایل به شرق و یا به غرب بودند، این انقلاب اسلامی دستگاه استکباری را به چالش کشیده به طوری که برای از بین بردن این حرکت پویا از دشمنان از هیچ اقدامی فروگذار نکرده و همچنان نیز از پای نمينشینند، یکی دیگر از ویژگیهاي این انقلاب این است که در گذار سالها از عمر این انقلاب شعارها، آرمانها و ارزشها تغییری نکرده است شعار این انقلاب همچنان مبارزه با استکبار و طاغوت و رفع محرومیت از مستضعفان و دفاع از آنان است، چنانچه بسیاری از انقلابها و حرکتهاي بزرگ اجتماعی بعد از مدتی تحت تاثیر فریبهاي مستکبران از راه اصلی خود منحرف شدند. انقلاب اسلامی عزت و استقلال سیاسی را به ایران بازگرداند چنانچه که امروز هیچ دولتی نميتواند در امور داخلی ایران دخالت کند، آزاد شدن ظرفیتها و استعدادهای مردم به خصوص جوانان فرهیخته و دانشمند در فضای ایجاد شده و دستیابی و دانشها و کشفیات در عرصههاي مختلف علمی و قرار دادن ایران در میان کشورهای پیشرو در زمینه علم و فناوری که برای نمونه ميتوان به دانش بومی در زمینه فناوری هستهای، علوم فضایی و سلولهاي بنیادی و علوم لیزر اشاره کرد این انقلاب انحصار علمی و فناوری را که در اختیار غرب بود و به واسطه آن بر دیگر ملتها زور ميگفتند شکسته است، البته جمهوری اسلامی به دنبال این نیست که با اقتدار علمی خویش به کسی زور بگوید اما علم برای رسیدن اقتدار و پیشرفت ضروری است.
کشاندن مردم به عرصه تصمیمگیری و واگذاری امور به دست خود مردم براساس اندیشه مردمسالاری دینی و نه براساس دموکراسیهاي غربی، تقویت بنیه معنوی و ایمانی مردم که نمود بارز آن سنت حسنه اعتکاف است، خارج شدن مساجد از حالت انفعال گذشته و تبدیل شدن آن به پایگاههايي فعال برای حل مسائل و مشکلات اجتماعی مردم و نیز مکانی که حکومت در مواقع لزوم از آنها بهره ميبرد چنانچه در جنگ تحمیلی به پایگاههايي برای ارسال کمک و نیرو به جبههها تبدیل شدند، براساس همین دستاوردهاست که امروز دولتهاي مستکبر همه تلاش خود را صرف مقابله با جمهوری اسلامی ميکنند و این دستاوردها به دست نیامده است مگر با فداکاری و روحیه جهادی و کار مفید و موثر در میدان اندیشه و عمل و دستاوردهاي دیگر که در این نوشته نميتوان به همه آنها پرداخت.
جرقههاي پیدایش نظم جدید
از سوی دیگر با افول و فروپاشی نظام سوسیالیستی شوروی و غروب کمونیسم، و نیز حوادث، مشکلات و بحرانهاي اقتصادی غرب که مبتنی بر نظام سرمایه داری است نیز آشکار ميشود و قلب اقصاد سرمایهداری یعنی خیابانهاي والاستریت صحنه درگیری میان مردم معترض به نظام سرمایهداری و پلیس است؛ عدم عدالت اجتماعی در توزیع دارایی و ثروت وابستگی دولتمردان به کمپانیهاي بزرگ به طوری که فعالیت کردن در فضای سیاسی بدون حمایت لابیهاي قدرت و ثروت غیرممکن است و این همان معنای سرمایهداری مذموم است یعنی استیلا و سیطره ثروتمندان بر دستگاههاي اجرایی و لذا آنچه که در موجب فروپاشی نظام سرمایهداری غرب است سرمایهسالاری است و مشکل اصلی در بینانهاي ارزشی این نظام است.
عدم پرداخت دسترنج کارگران ورفتن سود آنها به جیب صاحبان کارخانهها و مرگ هزاران نفر در جهان لیبرالی در اثر گرسنگی و بیسرپناهی در شهرهاي غرب بر خلاف تصویر رویایی ارائه شده از طریق رسانهها خصوصاً هالیوود همه اینها جدای از فروپاشی نظام اخلاقی و اعتقادی در غرب است امروزدر غرب شعار دفاع از حقوق بشر و زن داده ميشود اما در عمل بر خلاف آن عمل ميشود و مردمان مظلوم در کشورهاي مختلف توسط همپيمانان غرب کشته و آواره ميشوند و زن این جلوه جمال خداوند در راستای هوسرانی و سود سرمایهداران به ابتذال کشیده شده است و این جدای از رفتارهای گزینشی غرب در قبال دموکراسی است، همه اینها این پیام را برای اندیشمندان اجتماعی و سیاسی دارد که نظم موجود در شرق و غرب پاسخگوی نیازها و مشکلات بشر نیست و باید به دنبال راهی جدید برای رهایی از بحرانها بود. همه اینها به علاوه پیروزی نظام اسلامی در ایران منجر به تشدید توجه به اسلام شد. براساس شرایط موجود در نظام بینالملل اینک نظام دو قطبی شکل گرفته است که در یکسو مستضعفین و در سوی دیگر مستکبرین به رهبری آمریکا و صهمیونسیم قرار گرفتهاند رهبر انقلاب در این زمینه ميفرمایند: دو قطبیِ سرمایهداری و کمونیزم که جنگ بر سر قدرت و ثروت بود، پایان یافت و امروز دو قطبی میان مستضعفین جهان به رهبری جنبش مسلمین با مستکبران به رهبری آمریکا و ناتو و صهیونیزم است. دو اردوگاه اصلی تشکیل شده است و اردوگاه سومی وجود ندارد.(۱۴/۱۱/۹۰ خطبههاي نماز جمعه تهران)
الگوی شایسته
یکی از آثار مهم انقلاب اسلامی در صحنه بینالملل احیای تفکر اسلامی در جهان بود، چرا که تا قبل ازآن به اسلام نیز همچون سایر مذاهب مانند مسیحیت و یهود نگاه ميشد، دینی که فقط مربوط به مسائل اخروی است و برای دنیای انسان ارمغانی ندارد، اما پس از انقلاب اسلامی و تشکیل حکومت اسلامی برای بسیاری از متفکران این سئوال به وجود آمد که چه عاملی منجر به پیروزی انقلاب اسلامی و ماندگاری شد؟ چه چیزی منجر به این شد که نظام وابسته به غرب و مورد حمایت آن از بین برود و نظام اسلامی نوپا بتواند در برابر هجوم همهجانبه نظامی، اقتصادی، فرهنگی و... غرب و شرق مقاومت کند، این عامل باعث شد که نگاه محققان و نخبگان ملتها به ریشههاي این انقلاب معطوف شود لذا توجه به اسلام و قرآن در میان آنان به خصوص در کشورهاي مسلمان افزایش یافت، تاسیس و پشتیبانی از مقاومت اسلامی در لبنان و چالش کشیدن روند سازش میان اعراب و اسرائیل ناشی از حمایتهاي جمهوری اسلامی از هستههاي مقاومت در فلسطین بود، رهبر انقلاب در این زمینه فرمودند: معادلهی مقاومت در منطقه با کمک جمهوری اسلامی تغییر یافت. تبدیل و ارتقاي سنگ در دست فلسطینیان به «موشک جواب موشک» در غزه و سایر مقاومتهای اسلامی در برابر اشغالگران، الهام از انقلاب اسلامی بود(۱۴/۱۱/۹۰ خطبههاي نماز جمعه)، و این حمایتها تا به امروز بارها در جنگهاي ۳۳ روزه لبنان، ۲۲ روزه، ۸ روزه و در جنگ اخیر غزه و پیروزی مقاومت فلسطین به اثبات رسیده است و اسرائیل در توجیه شکستهاي خود به این حمایتها اشاره ميکند. امروز و در شرایط کنونی منطقه، تشکیل محور مقاومت از تهران به بغداد و از بغداد به دمشق و بیروت ناشی از الگوگیری مسلمانان این کشورها از ایران اسلامی بوده است، نزدیک به سه سال است که سوریه درگیر جنگی نه چندان پنهان با محور عربی - صهونیستی است و عراق درگیر جنگ با گروه تکفیری از پیش ساخته توسط آمریکا و دول مرتجع منطقه است، حمایتهاي همهجانبه جمهوری اسلامی توانسته است از سقوط نظام بشار اسد جلوگیری کند و نقشههاي آنان در عراق را با ناکامی روبهرو کند.
در سالهاي اخیر بیداری اسلامی منطقه جنوب غرب آسیا و شمال آفریقا را فرا گرفت، نکتهاي که در این حرکتها مورد توجه است مطرح شدن همان شعارهايي بود که در ابتدای انقلاب اسلامی درایران سر داده ميشد، شعار علیه طواغیت و استکبار و شعار در حمایت از مردم مظلوم و مستضعفین، شعارهايي در حمایت از عزت و استقلال ملی و در نفی سلطه مستکبرین بر کشورهاي اسلامی، جمهوری اسلامی با عملکرد خویش به یک الگو برای آنان تبدیل شد و آنان با الهامگیری از انقلاب اسلامی مردم ایران به حرکت افتادند.
نتیجهگیری
اینک براساس آنچه بیان شد، انقلاب اسلامی مقدمات پیدایش نظم جدید جهانی و شکلگیری تمدن اسلامی را فراهم کرده و با فروپاشی نظام کمونیستی شرق و دست و پنجه نرم کردن غرب با بحرانهاي اقتصادی و اجتماعی نظم جدید درحال شکل گیری است، میان دو جبهه استکبار و مستضعفین بر سر این است که چه کسی بتواند بهتر نقش خود را ایفا کند و جایگاه بهتری داشته باشد رقابت و نزاع است و ایران اسلامی در نوک پیکان این مبارزه قرار دارد، در این زمینه در دیدار اخیر رهبر انقلاب با خبرگان رهبری ایشان بر استفاده از ظرفیتهاي انقلاب اسلامی برای رسیدن ایران به جایگاه شایسته خود در نظم جدید جهانی تاکید کردند و راه رسیدن به این جایگاه را تقویت بنیه کشور در سه حوزه علم و فناوری، اقتصاد و فرهنگ دانستند.
رسیدن به جایگاه مطلوب ما در نظم جدید جهانی منوط به این است که چه میزان در راستای تقویت اقتصاد، فرهنگ و علم و فناوری بکوشیم؛ آن هم نه تنها در سطح بیان و نظر بلکه با اقدام عملی در این راستا، زیرا هر چند گفته شد که تمدن غرب در سراشیبی سقوط است اما این به این معنا نیست که آنان دست از کار و اقدام و برنامهریزی کشیده و میدان را برای رقبا خالی کردهاند، بلکه رقبای ایران اکنون در سطح بینالمللی برای تقویت فرهنگ و اقتصاد و علم و فناوری خویش تلاش ميکنند و در این راه برای اقناع و در اختیار گرفتن افکار عمومی جهان از رسانه بهره ميگیرند، بدون شک اگر توصیههاي رهبر انقلاب در زمینههايي همچون اقتصاد مقاومتی، اقتدار فرهنگی و علم و فناوری تنها در سطح شعار و همایش باقی بماند و در برنامهریزیها اثری از عمل نباشد ما در جایگاه شایستهی خویش در نظم جهانی قرار نخواهیم گرفت و تمدن اسلامی ایجاد نخواهد شد، اما اگر در راستای توصیههاي ایشان و نیز چشمانداز ایران در افق ۱۴۰۴ دست به کار شده و وارد عرصه عمل شویم، این ما خواهیم بود که در این نظام جدید جهانی به جایگاه اساسی و شایسته خود خواهیم رسید. (دیدبان)