آمارها نشان میدهد در فاصله سالهای ۹۱ تا ۹۴ تعداد افراد دلسرد و ناامید از یافتن شغل بیش از ۴ برابر شده و از ۴۰۰ هزارنفر به یک میلیون و ۶۷۰ هزارنفر رسیده که به معنی سختتر شدن شغل یابی است.
به گزارش مهر، به تازگی آماری اعلام شده مبنی بر اینکه تعداد افراد دلسرد و ناامید از یافتن شغل از ۴۰۰ هزار نفر در سال ۹۱ به یک میلیون و ۶۱۷ هزار نفر در سال ۹۴ افزایش یافته است. مرکز پژوهشهای مجلس عقیده دارد، این آمار نگرانکننده به معنی دشوارتر شدن شرایط ورود جوانان به بازار کار است که به تعبیری طولانیتر شدن دوره انتظار و تقاضای کار نیز خواهد بود.
همچنین این آمارها میتواند عملکرد دولتها در طول سالهای اخیر را درباره اشتغالزایی میلیونی به چالش کشیده و بر آن تردید وارد کند. دولتها از سال ۹۱ تاکنون آمارهای مختلفی از اشتغالزایی در کشور اعلام کردهاند که اگر آن آمارها میتوانیت قابل اتکا باشد، احتمالا امروز نباید بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر جوینده شغل آماده به کار در پشت درهای بازار کار مانده و تلاشهای آنها بینتیجه بماند.
پیش از این وزارت کار در گزارشی اعلام کرده بود بدترین دوره انتظار برای کار در ایران مربوط به گروه هایی است که بیش از ۱۹ ماه جستوجوی بینتیجه برای شغل انجام دادهاند. به عبارتی میتوان این گروه از افراد را بدشانسترین گروههای جوینده شغل در ایران هم دانست.
دوره انتظار برای کار طولانیتر شد؟
در عین حال، برخی کارشناسان و مردم معتقدند شرایط اشتغال جوانان دیگر مانند گذشته نیست و امروز مناسبتهای دیگری در بازار کار حاکم است. رانت، پارتیبازی، آشنابازی، اشتغال از طریق دوستان و خویشاوندان و معرفی خارج از قوائد؛ موضوعاتی است که بر رویههای معمول جستوجوی کار در ایران مانند شرکت در آزمونهای شغلی، گزینشها، تقاضای مستقیم شغل از کارفرما و مانند آن سایه افکنده است.
در واقع شاید بتوان گفت گرایش کارفرمایان در بخشهای دولتی و خصوصی نیز بر تشدید این رویه دامن زده و باعث شده تا شیوه جستوجوی شغل در ایران به شکلی درآید و که مهمترین و اولین گزینه کاریابی افراد، گشتن به دنبال یک پارتی و آشنا باشد. وقتی جامعه متوجه این مسئله شد که کارفرمای دولتی و خصوصی، معرفی شدهها و کارجویان سفارشی را به آسانی میپذیرد، آنها نحوه تلاش و جستوجوی شغل را تغییر داده و به این سمت کشیده شدند.
گروههایی از کارجویان معتقدند مهم نیست چقدر تخصص و مهارت داشته باشید و یا میزان تحصیلات شما چقدر باشد (به غیر از مشاغل کاملا تخصصی)؛ همچنین مهم نیست چقدر در انتظار کار مانده باشید و در چه وضعیتی به سر ببرید، بلکه اگر به امکاناتی مانند آشنا و پارتی دسترسی داشته باشید؛ احتمالا به فوریت جذب بازار کار شده و خیلی زود هم پلههای ترقی شغلی را طی خواهید کرد.
شاید این نوع نگاه از نظر برخی بسیار بدبینانه باشد ولی نمیتوان از واقعیتهای موجود در بازار کار ایران فرار و آن را نادیده گرفت. البته در کنار وجود چنین قوائد غیررسمی که خود وزارت کار هم در گزارشهای خود به آن اشاره کرده و اتفاقا موثرترین روشهای جستوجوی شغل در ایران نیز است، برخی هم با روشهای کاملا قانونی و از طریق اراده و توان شخصی موفق میشوند تا نظر مساعد کارفرمایان را برای کار جلب کنند.
۳ سال است شغلیابی ۴ برابر سختتر شده!
با زبان آماری نیز اگر بخواهیم سخن بگوییم افزایش بیش از ۴ برابری تعداد جویندگان شغل ناامید و دلسرد شده در اقتصاد ایران طی ۳ سال در واقع نشان از ضعیفتر شدن بنگاهها برای جذب نیروی کار و اشتغالزایی، احتمالا تشدید بیکاری و دستکم طولانیتر شدن دوره انتظار برای کار در ایران به بیش از ۲ سال دارد.
همچنین سختتر شدن جستوجوی شغل در بازار کار و اقتصاد ایران حاکی از آن است که به دلیل انباشت بالای جستوجوی شغل و بیکاری در کشور، احتمالا پیک تقاضا برای کار که پیش از این اعلام میشد تا نیمه دهه ۹۰ ادامه و پس از آن اوضاع شغل یابی بهتر خواهد شد نیز درست نیست چون به دلایل متعدد، جذب نیروهای آماده به کار سالهای گذشته به درستی در بازار کار انجام نشده و هر سال کشور با انبوهی از تقاضاهای شغلی باقیمانده از سالهای گذشته در کنار جویندگان جدید شغل مواجه است.
بنابراین در شرایط فعلی، یک میلیون و ۶۷۰ هزار نفر از نیروهای آماده به کار کشور به دلیل ناتوانی در یافتن یک موقعیت شغلی مجبور به خانهنشینی شده و روند غیرفعال ماندن آنها ادامه خواهد داشت. مشخص نیست که چه تعداد از این جمعیت میلیونی را جوانان زیر ۳۰ سال تشکیل میدهند، اما میتوان برآورد کرد دستکم نیمی از آنها را جوانانی تشکیل خواهد داد که دارای تحصیلات دانشگاهی هستند.
بیکاری جوانان بسیار جدی است
حمید حاجاسماعیلی با بیان اینکه بحران بیکاری جوانان باید از سوی سیاستگذاران و دولتها جدی گرفته شود گفت: در گزارشی اعلام شده بیشتر زندانیان کشور را جوانان ۱۵ تا ۳۴ ساله تشکیل میدهد که این مسئله میتواند با بیکاری آنها ارتباط مستقیمی داشته باشد.
این کارشناس بازار کار در ادامه اظهار داشت: به هر حال وقتی افراد بیکار میمانند به دنبال کسب درآمد خواهند رفت که میتواند درآمدهای غیرمشروع از طریق دلالی، واسطهگری، سوداگری، قاچاق و مانند آن هم باشد. وقتی چنین میشود هزینههای بسیار بالایی از آسیبهای اجتماعی متوجه کشور خواهد شد.
حاجاسماعیلی ادامه داد: هرچند دولت معتقد است که نرخ بیکاری جوانان بیش از ۲۰ درصد و دو برابر نرخ عمومی است اما باید بیکاری جوانان را بسیار بیشتر و اوضاع اشتغال آنها را وخیمتر بدانیم چون در ایران طی سالهای اخیر بخش خصوصی واقعی چندانی شکل نگرفته و به نوعی فعالیت شرکتهای خصوصی موجود نیز تحلیل رفته است.
وی افزود: اشتغال در بخش دولتی نیز که مسیرهای خاص خودش را دارد و نمیتوان با چند هزار شغل و یا استخدام تعدادی از کارجویان، تاثیری در کاهش نرخ بیکاری ایجاد کرد.