مواجه شدن با آمار مشارکت ۴۲ درصدی واجد شرایط رای در انتخابات دور یازدهم مجلس سوالات بسیاری را در ذهن ها شکل داده است.
همه، این روزها در پی یافتن پاسخ‌هایی برای این پرسش هستند و بدیهی است هر کس با توجه خاستگاه فکری خود به این موضوع بنگرد و آن را تحلیل کنند. لذا پاسخ آن را به فرصت دیگری موکول میکنم .
اما لازم می دانم پیش از آن به پرسش دیگری پاسخ دهم؛ کمترین میزان مشارکت در انتخابات مجلس مربوط به کدام دولت هاست؟
فرضیه اولیه ذهنی‌ام این بود که آیا می‌توان بین مشارکت در انتخابات مجلس و دولت و رئیس جمهور مستقر نسبتی برقرار کرد؟
پیش از آن دوست داشتم بدانم بیشترین درصد مشارکت و کمترین آن در زمان ریاست جمهوری چه کسانی رقم خورده است؟ آیا روسای جمهور وقت توانسته‌اند با کار و تلاش، اعتماد سازی و تحقق وعده‌های خود شرایطی را رقم بزنند که به جلب مشارکت بیشتر در انتخابات مجلس منجر شود.
هر رئیس جمهور در طول ۸ سال ریاست جمهوری خود دو انتخابات مجلس برگزار کرده و مجری آن بوده است.در این بررسی میزان مشارکت هر دوره انتخابات مجلس با دوره قبلی سنجیده شده است تا ببینیم شاهد رشد مشارکت مردم هستیم یا کاهش آن .
اما نتایج
به عنوان مثال انتخاب مجلس دوم در زمان ریاست جمهوری آیت الله خامنه‌ای در سال ۶۳ برگزار شده است. میزان مشارکت در این انتخابات ۶۵درصد بوده است که به نسبت مجلس اول (با ۵۲درصد مشارکت) ۱۳درصد رشد در مشارکت را نشان می دهد. در همین دولت( زمان ریاست جمهوری آیت الله خامنه‌ای) در سال ۶۷ انتخابات مجلس سوم برگزار می شود که مردم۶۰درصد مشارکت داشته‌اند ومیزان مشارکت به نسبت دور قبل ۵ درصد کاهش یافته است. - انتخابات مجلس چهارم در سال ۷۱ در زمان ریاست جمهوری آقای هاشمی رفسنجانی برگزار شده است. که به نسبت انتخابات مجلس سوم ۲درصدکاهش مشارکت داشته است ولی در عوض در سال ۷۴ انتخابات دوره پنجم مجلس با ۷۱درصد مشارکت برگزار می شود که تا کنون بالاترین میزان مشارکت در دوره های مختلف مجلس را ازآن خود ساخته است. این انتخابات با ۱۳درصد رشد مشارکت به نسبت مجلس قبل برگزار گردید.
- در دولت آقای محمد خاتمی دو انتخابات مجلس برگزار شد. مجلس ششم در سال ۷۸ و مجلس هفتم در سال ۸۲.
میزان مشارکت در مجلس ششم ۶۷ درصد یعنی ۴درصدکمتر از مجلس پنجم بود.
اما در مجلس هفتم که در همین دولت برگزار شد، شاهد کاهش مشارکت ۱۶درصدی مردم به نسبت مجلس ششم بودیم و تنها ۵۱ درصد واجدین رأی درآن شرکت کردند.
-در دولت آقای محمود احمدی نژاد میزان مشارکت مردم در انتخابات مجلس نسبت به دوره قبل در هر دو انتخاباتی که در زمان او انجام شد روند صعودی دارد.
انتخابات مجلس هشتم (سال ۸۶ و با۵۵درصد مشارکت) در زمان ریاست جمهوری او برگزار شد که به نسبت انتخابات قبلی که در دولت قبل برگزار شد ۴درصد رشد در مشارکت نشان می‌دهد.
انتخابات مجلس نهم (در سال ۹۰ و با مشارکت ۶۴ درصدی) نیز به نسبت مجلس هشتم ۹درصد رشد مشارکت دارد. بنابراین تنها در دولت احمدی نژاد است که مشارکت در انتخابات مجلس روند کاهشی ندارد.
اما بخش پایانی این گزارش مربوط به دولت آقای حسن روحانی است که بیشترین کاهش مشارکت در انتخابات مجلس در این مقطع (۹۴ و۹۸) در آن رخ داده است.
انتخابات مجلس دهم در سال ۹۴ با مشارکت ۶۲ درصدی، ۲درصد کاهش مشارکت به نسبت مجلس قبل نشان می‌دهد و مجلس یازدهم نیز که در اسفند ۹۸ برگزار شد با ۴۲درصد مشارکت، پایین ترین میزان مشارکت در طی ۴۰ سال را ثبت کرد. این انتخابات به نسبت انتخابات مجلس دهم ۲۰درصد کاهش مشارکت دارد.
بنابراین می توان گفت بیشترین کاهش مشارکت در دولت های تدبیر و امید (روحانی) و اصلاحات (خاتمی) رخ داده است. اینکه این کاهش معنادار، در مقایسه با سایر دوره‌ها ارتباطی با عملکرد و کارآمدی و امید آفرینی آن ها دارد یا نه، بحث دیگری است.
بنابراین لازم است کارشناسان از این زاویه این موضوع را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند.
نویسنده: بیژن مقدم
