دیروز طرح استیضاح وزیر اقتصاد و دارایی در مجلس شورای اسلامی مطرح شد. بنده از صبح پای رادیو نشستم و تمام مباحث نمایندگان و دکتر حسینی و دکتر احمدی‌نژاد را گوش کردم. در حین شنیدن این مباحث، چند احساس متفاوت به من دست داد که خوانندگان بزرگوار را در آن شریک می‌کنم.
اول- احیای اعتماد عمومی: وقتی نمایندگان صحبت می‌کردند این احساس مشترک قابل برداشت بود که اعتماد عمومی در جریان اختلاس مالی اخیر، بشدت ضربه خورده است و نمایندگان استیضاح‌کننده مجلس، در صدد بودند با استیضاح بالاترین مسئول این مجموعه، این اعتماد آسیب‌دیده را بازسازی و احیا کنند. همه طرفهای ماجرا قبول داشتند که این استیضاح، رنگ جناحی و سیاسی نداشته و نمایندگان با هدف واکنش نشان دادن به بزرگترین پرونده انحراف مالی تاریخ ایران، اقدام به استیضاح کرده‌اند.
دوم – قوت استدلال نمایندگان و ضعف بیان دولت: نحوه استدلال نمایندگان استیضاح کننده و شکل تقسیم کار در طرح استیضاح نشان می‌داد که نمایندگان مخالف با دست پر وارد ماجرا شده‌اند. جلسات هماهنگی نمایندگان مخالف وزیر اقتصاد منجر به تهیه متن واحدی شده بود و هر کدام از نمایندگان بخشی از این متن را قرائت می‌کردند. در مقابل وزیر اقتصاد عمدتا بر مطلع نبودن و مجرم نبودن خود تاکید می‌کرد و این که در صورت یافتن فرصت دوباره، برای اصلاح سازوکار بانکی کشور اقدام خواهد کرد. سخنان رئیس جمهوری هم بیشتر ناظر بر اوضاع جهانی و منطقه‌ای و اثرات شکننده تحریم‌ها بود و بر این نکته تاکید داشت که در این شرایط نباید یک وزیر کارآمد و سالم از دولت کنار گذاشته شود.
سوم – چهره متفاوت لاریجانی و توکلی: در جلسه استیضاح، توکلی و لاریجانی با تصویری متفاوت ظاهر شدند. توکلی عزم جزم خودش را برای مخالفت با وزیر به نمایش گذاشت و تمام مدارک و اسناد مورد نیاز را ارائه کرد. وی در پایان برای این که از رهبری برای رای آوردن وزیر هزینه نشود، از لاریجانی تاییدیه گرفت که در تماس مسئولان دفتر رهبری با ایشان، تاکید شد که رهبری در این ماجرا دخالت نمی‌کند و نظری ندارد. لاریجانی هم به دفاع مشروط از وزیر اقتصاد پرداخت و تاکید کرد که شخص وزیر را توانمند و کارآمد می‌داند و در شرایط کنونی این استیضاح را به سود کشور ارزیابی نمی‌کند، وی با طرح شرایطی برای وزیر اقتصاد، از نمایندگان خواست که به وزیر اقتصاد رای اعتماد مشروط بدهند.
چهارم – رای اعتماد دوباره: اکثریت مجلس از دادن رای موافق به استیضاح خودداری کرد و این با توجه با محتوای جلسه استیضاح و سطح استدلالهای طرفین، دور از انتظار بود. عذرخواهی مکرر حسینی وزیر اقتصاد از مردم و نمایندگان و پذیرش قصور خود در این ماجرا، سلامت مالی شخص وزیر و دخالت نداشتن مستقیم وی در ماجرای اختلاس، جایگاه محوری وزیر اقتصاد در کابینه و در اجرای برنامه‌های اقتصادی دولت، به صحنه آمدن تمام قد رئیس جمهوری برای دفاع از وزیر مهم کابینه، حمایت معتدل لاریجانی رئیس مجلس از وزیر اقتصاد و درخواست وی از نمایندگان برای دادن رای مشروط به وزیر مورد استیضاح، توجه به اوضاع و شرایط منطقه‌ای و جهانی ایران و تشدید فشارها علیه جمهوری اسلامی، رایزنی چند روزه تمام ارکان دولت برای جلب نظر نمایندگان، ترکیب جمعیتی نمایندگان مخالف دولت که اقلیت مجلس را تشکیل می‌دهند و مواردی از این دست، از جمله دلایل رای نیاوردن طرح استیضاح وزیر اقتصاد و دارایی می‌تواند محسوب شود.
پنجم – قدرت‌نمایی مجلس: درست است که وزیر اقتصاد همچنان در پست خود ابقا شد و هر چند تلاش نمایندگان مخالف در ساقط کردن یک وزیر کابینه احمدی‌نژاد، ثمر نداد اما انکار نمی‌توان کرد که در این شرایط، نمایندگان مجلس دست به یک قدرت‌نمایی زدند و به هدف خود که احیای جایگاه مجلس و بازسازی اعتماد از دست رفته مردم بود، رسیدند. قطعا دولت از این پس دست به عصاتر قدم بر خواهد داشت و ارکان نظارتی نظام بیش از گذشته قادر به مداخله در امور خواهند شد. همچنین وزرا هم دریافته‌اند که این رای اعتماد مجدد، از سر لطف و فرصت مجدد دادن است و احساس پیروزی و غلبه به آنان در مقابل مجلس دست نخواهد داد. امید است که قوه قضاییه هم با رسیدگی دقیق به این پرونده و اعلام احکام عادلانه آن، هم در جهت بازسازی اعتماد مردم، گامهای موثری بردارد و هم احتمال تخلفات مشابه را کاهش دهد و هم بر ابعاد نظارتی امور بیفزاید.
علي اشرفي
