در آخر هفته گذشته به مناسبت بیست و سومین سالگرد صدور پاسخ حضرت امام خمینی(س) به حجت الاسلام و المسلمین محمدعلی انصاری، که بعدها به عنوان «منشور برادری» مشهور شد، «همایش منشور برادری» در محل دفتر قم موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی برگزار شد. در این همایش، دکتر علی مطهری بر این نکته تاکید کرد که این منشور مورد نیاز امروز ماست.
به هنگام صدور این جوابیه، فضای سیاسی کشور به گونه‌ای بود که جریانها و جناح‌های عمده سیاسی، یکدیگر را به خروج از اسلام ناب و خط امام و عدول از ارزشهای انقلاب اسلامی متهم می‌کردند و به صورت صریح و روشن در صدد حذف یکدیگر بر می‌آمدند. البته در آن سالها به دلیل سیطره طیف چپ بر فضای سیاسی کشور و سیطره‌اش بر مجلس و دولت و فضای مطبوعاتی و سیاسی، عمدتا این جریان بود که به حذف رقیب مبادرت می‌کرد و این جریان راست بود که در موضع دفاعی قرار داشت اما در عین حال جریان موسوم به راست هم با توجه به نفوذش در محافل دینی و مذهبی و برداشت خاص خود از فقه سنتی و تاکیدش بر احکام اولیه شرعی برای اداره کشور، رقیبش را با اتهاماتی مشابه می‌نواخت و آنان را هم متاثر از فضای چپ مارکسیستی و حتی مارکسیست معرفی می‌کرد. در واقع این پیام در هنگامی منتشر شد که جناح‌ها، شمشیر خود را از رو بسته بودند و اگر نیرویی در حد امام برای بسامان کردن مناسبات دو جناح وجود نداشت، بعید نبود که جناح‌ها برای حذف رقیب، از همه امکانات قانونی یا غیرقانونی بهره بگیرند و عملا صحبت از برادری و همکاری و تعاون در میان نیروهای انقلاب، ناممکن شود.
امام در این پیام اولا بر این نکته تاکید کردند که علیرغم این که جناح‌ها تلاش می‌کنند به تعارضات خود رنگ اعتقادی بزنند، در واقع این گونه نیست و این جناح‌های ظاهرا متفاوت، در واقع با هم هیچ اختلاف اعتقادی ندارند و در مسائل اساسی اسلام و انقلاب و مبارزه با استکبار و ... با یکدیگر هم‌عقیده هستند. این نکته بسیار مهم است که نباید تصویری که جریانهای سیاسی رودررو از یکدیگر ارائه می‌دهند، لزوما عین واقعیت نیست و نباید بر درستی این تصویرسازی‌ها، صحه گذاشت. در تمامی تعارضات ایجاد شده میان افراد یا جریانهای سیاسی، این تمایل وجود دارد که یک طرف برای اثبات حقانیت خود، طرف دیگر را متهم به داشتن انحرافات فکری و سیاسی کند و از جریان عمومی اسلام و انقلاب خارج بداند در حالی که در واقع مسئله جور دیگری است و رنگ عقیدتی دادن به مناقشات سیاسی رایج، می‌تواند ناشی از تزیین شدن اعمال و نظر به وسیله شیطان باشد.
نکته دومی که در این منشور از سوی امام خمینی مورد تاکید قرار گرفت این بود که بی‌تردید نزدیک کردن مواضع خدمت نیروهای انقلاب به یکدیگر، رضایت خداوند را به همراه خواهد داشت. طبعا کسانی که در جستجوی رضای الهی هستند نه تنها بر طبل تفرقه و ایجاد شقاق میان نیروهای انقلاب نمی‌کوبند بلکه در تلاش خواهند بود که اختلافات را کاهش دهند و رنگ اعتقادی اختلافات را حذف کنند و نیروهای دو طیف سیاسی را با نزدیک کردن مواضع خدمت، به وحدت برسانند. این نکته از این بابت باید مورد تاکید قرار گیرد که برخی از نیروهای سیاسی، نان خود را در تنور اختلافات نیروهای جبهه انقلاب جستجو می‌کنند و به جای نزدیک کردن مواضع خدمت نیروهای انقلاب به یکدیگر، به سوی تشدید اختلافات حرکت می‌کنند.
منشور برادری امام خمینی در آخرین سال حیات ایشان منتشر شد و راه هرگونه تفرقه و رودررویی نیروهای انقلاب را بست. این پیام حاوی نکات مهمی است که توجه به آن، وحدت و نزدیک شدن نیروهای سیاسی درون جبهه انقلاب به یکدیگر را به همراه دارد. بر این اساس است که معتقدیم باید سخن علی مطهری را کامل‌تر تحریر و تاکید کرد که منشور برداری، مورد نیاز نه فقط امروز ما بلکه مورد نیاز همه روزهای ماست.
علي اشرفي
