میگویند سخن درست را حتی از دشمن نیز باید شنید و این مصداق جملهای است که مشاور امنیت ملی آمریکا به تازگی در توضیح وضعیت اروپا برای دفاع از ایران به زبان آورد.
جان بولتون در حالیکه نمیتوانست عصبانیت خود را از بیانیه مشترک ایران و ۱+۴ پنهان کند گفت: اتحادیه اروپا در لفاظی قوی و درپیگیری کردن ضعیف است. ما مراقب توسعه این ساختاری که هنوز وجود ندارد و تاریخ دقیقی هم برای ایجادش اعلام نشده هستیم. ما اجازه نمیدهیم تحریمهایمان توسط اروپا یا هرکس دیگری نقض شود.
از زمان خروج آمریکا از برجام و مشخص شدن اینکه تحریمهای لغو شده از سوی آمریکا به موجب توافق هستهای مجددا به اجرا گذاشته میشوند، اروپا برای متقاعد کردن ایران برای باقی ماندن در برجام مدعی شد درپی ایجاد یک کانال مالی جدید مستقل از آمریکا برای ادامه داد و ستد با ایران است.
در ماههای اخیر موضوع ایجاد کانال یا ابزار مالی جدید از سوی اروپا بارها در رسانههای غربی منتشر شده و در همین رابطه روزنامه فایننشیالتایمز در گزارشی مینویسد: قدرتهای اروپایی برای دور زدن تحریمهای ضد ایرانی آمریکا به شدت مشغول فعالیت بر سر راهاندازی یک مجرای مستقل برای مراودات مالی شرکتهای این قاره با ایران هستند.
به گزارش این روزنامه در آستانه از سرگیری بخش نفتی و مالی - بانکی تحریمهای ضد ایرانی آمریکا در نوامبر آتی (۱۳ آبان)، فرانسه، آلمان و انگلیس با مقامهای اتحادیه اروپا مشغول همکاری بر سر ترتیبات این ابزار مالی هستند.
به نوشته فایننشیال تایمز، واشنگتن به شرکتهای اروپایی هشدار داده تا با تحریمهایش همکاری کنند؛ در غیر این صورت از دسترسی به نظام مالی آمریکا محروم خواهند شد. تلاش رسمی اتحادیه اروپا برای حفظ دسترسی مالی به ایران شکاف میان این قاره و آمریکا را افزایش خواهد داد.
به گفته دیپلماتها، هدف سیاستگذاران اروپایی آن است تا به کسب و کارهای ایرانی و اروپایی کمک کنند تا منافع تجاری پسابرجام را حفظ نمایند. آنها افزودند که کشورهای سه گانه اروپایی که توافق هستهای را به همراه روسیه و چین امضا کردند، با کمیسیون اروپا و بخش دیپلماتیک این اتحادیه بر سر این مجرای تامین مالی مشغول همکاری هستند.
همچنین روزنامه کامرسانت، چاپ مسکو در تحلیلی نوشته است: اتحادیه اروپا برای همکاری با جمهوری اسلامی ایران مکانیزم ویژهای ایجاد خواهد کرد که باید جبرانکننده عواقب منفی تحریمهای آمریکا باشد که واشنگتن بهطور یکجانبه پس از خروج از توافق هستهای با ایران بهاجرا گذاشته است. این تصمیم باید خیال مقامات ایران را در آستانه اعمال بسته دوم تحریمهای آمریکا که محدودیتهای جدی برای همکاری با تهران در عرصه نفت و گاز بهوجود خواهد آورد، راحت کند، این در حالیست که دهها شرکت بین المللی، بهخصوص شرکتهای اروپایی بعد از تهدید به تحریم آمریکا، از هماکنون فعالیت خود در ایران را متوقف کردهاند.
البته اروپا در این میان فقط از واژه کانال مالی جدید استفاده نکرده و از موضوع بسته جدید نیز سخن به میان آورده و قرار است درخصوص حفظ برجام و تامین منافع ایران بستهای را به ایران ارائه کند اما، ارائه این بسته را به بعد از ماه آبان موکول کرده است. ارائه بسته پیشنهادی از سوی کشورهای غربی به ایران درخصوص فعالیت هستهای جمهوری اسلامی، موضوع جدیدی نیست و رصدکنندگان تحولات هستهای ایران بازی بستهای کشورهای غربی با ایران پیش از امضای برجام را به یاد دارند و اینک با توجه به خروج آمریکا از این توافق گویا تاریخ قصد تکرار شدن را دارد.
پیش از امضای برجام و قبل از آغاز مذاکرات منتهی به این توافق، در مذاکراتی که میان ایران و کشورهای ۱+۵ برگزار میشد، طرفهای غربی بصورت مرتب بستههایی را به ایران پیشنهاد میدادند که هیچیک از آنها تامینکننده منافع ایران نبود.
و اینک با توجه به همین سابقه مقامات ایرانی از لزوم وجود تضمینهای لازم از سوی اروپا برای باقی ماندن ایران در برجام سخن میگویند برای مثال رئیسجمهوری ایران پس از خروج آمریکا از برجام اعلام کرده اگر پنج کشور باقی مانده در برجام تضمین دهند که منافع ایران با ادامه برجام محقق میشود، این توافق با وجود خروج آمریکا باقی خواهد ماند.
رهبر معظم انقلاب نیز اعلام کردهاند به اروپاییها نیز اعتمادی نیست و باید از آنها تضمین قطعی گرفته شود.
طرح این موضوع که اروپا قصد ایستادگی در برابر آمریکا درخصوص برجام را دارد ایدهای آرمانی بوده و با واقعیت موجود در جهان فاصله دارد. نگاهی به حجم مبادلات میان اروپا و آمریکا و همچنین ارتباط دیپلماتیک و سیاسی پیدا و پنهان میان واشنگتن و پایتختهای اروپایی بخوبی نشان میدهد که اروپا بیش از آنکه طرف ایران را بگیرد به سمت آمریکا متمایل است.
از همینرو سرگرم کردن ایران با بستههای پیشنهادی جدید امری است که اروپا در نظر دارد برای جلوگیری از تصمیمگیری ایران درخصوص برجام و قرار دادن تهران در وضعیت بلاتکلیفی انجام دهد. شکی در این موضوع نیست که برجام توافقی بینالمللی است که برای به نتیجه رسیدن آن زحمات زیادی کشیده شده اما با توجه به آنکه طرف غربی تاکنون آن چنان که باید به تعهدات خود در آن عمل نکرده حفظ یکجانبه آن امری عقلانی نیست.
در دنیای حقیقی، اگر اروپا بخواهد در برجام بماند و از منافع آن بهرهمند شود باید به شروط ترامپ درخصوص برجام یعنی برداشته شدن قید زمانی برای محدودیتهای هستهای ایران، انجام بازرسیهای بیشتر از ایران، محدود شدن توان موشکی و توقف حمایت ایران از جریان مقاومت نزدیک شود امری که اجابت آن از سوی ایران ممکن نیست.
هر چند اروپا اعلام کرده بدنبال ایجاد کانال مالی جدید برای ادامه ارتباطات مالی با ایران است و در این راه چندی قبل نیز قوانین مسدودساز خود را به روزرسانی کرده اما با این وجود شرکتهای اروپایی طرف قرارداد با ایران یک به یک قراردادهای خود با تهران را فسخ و از معامله با ایران خارج شدهاند.
در این میان اروپا اعلام کرده که درصدد است تا شرکتهای متوسط و کوچک را ترغیب به ادامه ارتباط با ایران کند و وزیران خارجه و اقتصاد کشورهای تروئیکای اروپا بصورت مرتب بر لزوم استقلال اروپا از واشنگتن تاکید میکنند اما به نظر میرسد که اروپا برای رسیدن به جایگاهی که بتواند استقلال خود را در برابر آمریکا حفظ کند باید راه درازی را طی کند و در شرایطی که بروکسل هنوز بسته خود درخصوص حفظ برجام و تامین منافع ایران را ارائه نکرده نمیتوان امید چندانی به ابزار مالی جدید آن داشت.
هرچند در ماههای اخیر شاهد افزایش تنش میان اروپا و آمریکا بودهایم اما ارتباطات بروکسل و واشنگتن بگونهای است که نمیتوان انتظار داشت اتحادیه اروپا با ایستادن در کنار ایران قصد سرشاخ شدن با کاخ سفید را داشته باشد. مهر