"گره در گره " یک به یک "تار و پود" این دار را کنارهم قرارمی دهند تا نقش نارنج و ترنج ایرانی زیباتراز گذشته در این قالی جای بگیرد. نقشی که سالیان سال است که نام "ایران " را دهان به دهان در بازارهای تجاری جهان گردانده وهنوز با وجود صدها رقیب چینی و پاکستانی باز هم این قالی ایرانی است که آواز آن خوش‌الحان‌ترین آوازهاست.
این خوش صدایی و نام‌آوری فرش ایرانی در بازارهای جهانی اتفاقی نیست که مربوط به دیروز و امروز باشد بلکه قدمت دیرینه آن هر روز بر اعتباراین هنر ارزنده افزوده و آن را به جایی رسانده که وقتی سخن از مشکلات آن به میان مي‌آيد نه یک بازار که اعتبار فرهنگی یک ملت دستخوش حرف و حدیث مي‌شود.
سهمی که کم شد
صنعت فرش دستباف ایران با وجود مزیت‌های نسبی خوبی که در زمینه سرمایه بری کم، فناوری ساده، تجربه عمیق و کافی، اشتغال زایی و ارزآوری دارد اما به واسطه وجود معضلاتی مانند ناهماهنگی‌ها در زنجیره تولید از "بافت تا مصرف"، تحريم‌هاي بين‌المللي در سال‌هاي اخیر و بی‌توجهی متولیان به این کالای جهانی و سياست‌ها و رفتارهاي نادرست آنها در مورد این کالا موجب شده تا سهم صادرات فرش دستباف ايرانی از۳۰ به ۱۵ درصد در بازارهای جهانی تنزل کرده و جایگاه آن در جهان به سایر رقبا واگذار شود.
به سخن دیگرفرش ایرانی که روزگاری صادرات آن به کشورهایی مانند آمريكا، آلمان و... ديگر كشورهاي جهان همپاي صادرات پسته و ديگر محصولات توليدي براي كشور، درآمد ارزي داشت، امروز به جایی رسیده که دیگر جایگاهی در صدر صادرات محصولات غیرنفتی کشور ندارد.
در آمارهای منتشر شده توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال ۹۳؛ بیش از ۳۱۰ میلیون دلار ارزش صادرات فرش دستباف به ثبت رسیده که در مقایسه با سال ۹۲ که سال " تار "صادرات فرش ایرانی عنوان مي‌آيد شود، رشد محسوسی را نشان مي‌آيد دهد اما اگر بنا داشته باشیم تا تمام سهم صادرات این کالا را که تا کنون نیمی از آنرا واگذار کرده ایم، باز پس بگیریم باید چاره اساسی برای آن بیندیشیم.
حجره‌های چراغ خاموش
فعالان و دست اندرکاران این حوزه براین اعتقادند آنچه که صنعت فرش دستباف را با چالش رو به رو کرده و موجب شده تا در یک دهه اخیر بسیاری از کارگاه‌های قالی‌بافی تعطیل و بافندگان آن چراغ حجره‌هاي خود را به امید معیشتی فزون‌تر خاموش کنند تنها به موارد یاد شده با ز نمی‌گردد بلکه صدور بی‌رویه و بدون نظارت فرش دستباف و با هر کیفیتی در سال‌هاي گذشته، سبب تخریب موقعیت این کالا و وارد آوردن ضربه سنگینی بر بازارهای مصرف شده است که این امر در کنار نبود استانداردهای لازم، عدم توجه به سلائق مشتریان در کشورهای مختلف، بی‌توجهی به نوآوری در طرح و نقشه و ضعف در تبلیغات؛ فرش دستباف را بیش از پیش دچار رکود کرده و سبب فاصله‌گیری بیشتر آن از بازارهای جهانی شده است.
این گروه بر این باورند در کنار این موارد نبود یک راهبرد اساسی برای عرضه و قیمت‌گذاری این کالا شاید آخرین حلقه در زنجیره مشکلات این صنعت باشد که آنرا از سهم‌خواهی در بازار‌هاي جهانی باز داشته است.
فعالان این بازار مدعی آن هستند که فرش دستباف برای خروج از رکود فعلی نیازمند یک تحول درونی و بيرونی است و به‌عنوان گام اول، وجود یک متولی و یک بازار متمرکز مي‌آيد تواند بخشی از مسیر را برای این صنعتگران هموارکند.
آمریکایی‌ها در راه ایران
با این وجود روز گذشته رئیس مرکز ملی فرش ایران خبرهای خوشی را برای این صنعت بشارت داد خبرهایی که از استقبال خارجی‌ها حکایت داشت به این معنا که تاجران آمریکایی به ایران در بهمن ماه امسال در قالب هیات تجار آمریکایی که ترکیبی از بازرگانان و پژوهشگران فرش دستباف هستند، به کشورمان می‌آیند.
به گزارش سیاست روز؛ حمید کارگر در نشست خبری با خبرنگاران گفت: براساس هماهنگی‌های انجام شده، هیاتی از تجار و بازرگانان آمریکایی قرار است در نیمه دوم امسال و به احتمال زیاد، بهمن ماه به ایران بیایند که در این هیات، ترکیبی از بازرگانان و پژوهشگران فرش دستباف حضور دارند. بر این اساس، هدف ما این است که پیوند مجدد فرش دستباف ایران با بازار سنتی آمریکا، دوباره حفظ شود و صادرات ایران به این کشور رونق گیرد.
رئیس مرکز ملی فرش ایران افزود: بر این اساس در بازدیدی که تجار آمریکایی از ایران خواهند داشت، تور آشنایی با بافت فرش دستباف برگزار خواهد شد و بازدیدی هم از مناطق فرش دستباف خواهند داشت، ضمن اینکه برنامه‌های متنوعی از جمله بازدید از بازار بزرگ فرش تهران و موزه فرش برای آنها تدارک دیده شده است.
وی تصریح کرد: ظرف دو سه سال اخیر، فرش دستباف ایران با دشواری‌های مختلفی مواجه شده و صادرات در فاصله سال‌های ۹۱ و ۹۲ به شدت افت داشته است اما از سال ۹۳ به مرور روند افزایش صادرات فرش دستباف ایرانی آغاز شده و در پایان سال ۹۳ صادرات فرش دستباف به۳۳۰ میلیون دلار و به وزن ۵ هزار و ۱۰۰ تن رسیده است که در مقایسه با پایان سال ۹۲ که صادرات به ۳۱۲ میلیون دلار رسیده بود، رشد را تجربه کرد.
به گفته کارگر، این کاهش متاثر از عوامل مختلفی از جمله تورم داخلی، بالا رفتن بهای مواد اولیه داخل، پرداخت نقدینگی به قالیبافان و خروج بخشی از تولیدکنندگان قالیباف از دایره تولید نیز از جمله این کاهش صادرات بوده است، ضمن اینکه تحریم فرش دستباف ایران از سوی آمریکا نیز مسبب دیگر پایین آمدن میزان صادرات فرش دستباف بوده است.
وی اظهار داشت: با توجه به زمینه‌های مثبت سیاسی که در کشور ایجاد شده است، صادرات فرش دستباف ایران هم رونق گرفته و این امر، نویدبخش روزهای خوب برای صادرات فرش دستباف ایرانی است تا جایی که پیش بینی مي‌آيد شود که صادرات فرش دستباف ایران به ۵۰۰ میلیون دلار برسد.
رئیس مرکز ملی فرش ایران گفت: اگرچه در دو سه ماه اخیر و به نوعی از ابتدای سال ۹۴، صادرات فرش دستباف به شدت با کاهش مواجه شده که دلیل آن نیز کاهش کل صادرات غیرنفتی بوده، این در حالی است که به نظر مي‌آيد رسد این دورخیزی برای جهش صادراتی فرش دستباف باشد.
به گفته کارگر، هم اینک فرش دستباف ایرانی به ۸۰ کشور دنیا صادر مي‌آيد شود اما آنچه که از تجار و بازرگانان فرش دستباف برمی‌آید، تشنگی و اشتیاق نسبت به صادرات فرش به بازار آمریکا به شدت افزایش یافته است و انتظار مي‌آيد رود جهش صادراتی به آمریکا آغاز شود.
رئیس مرکز ملی فرش ایران در ادامه از برگزاری بیست و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی فرش دستباف از یکم تا هفتم شهریورماه خبرداد و گفت: این رویداد به طور قطع بزرگترین رویداد بین‌المللی و جهانی فرش دستباف است، چراکه در هیچ زمانی در هیچ کجای دنیا، تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان، تجار و صادرکنندگان فرش دستباف گردهم نمی‌آیند؛ بنابراین فرصت مناسبی است تا بتوان مجددا بازار صادراتی فرش دستباف ایرانی را احیا کرد.
وی ادامه داد: در این نمایشگاه که بیش از ۳۰ هزار مترمربع فضا دارد،۷۰۰ تولیدکننده و صادرکننده فرش دستباف حضور خواهند داشت و بر این اساس، دعوت از بازرگانان و تجار خارجی فرش دستباف با هماهنگی سفارتخانه‌هاي ایران در خارج از کشور نیز صورت گرفته است. بر این اساس، ۷۱ بازرگان شامل ۵۴ بازرگان غیر ایرانی و ۱۷ ایرانی مقیم خارج شهریورماه به ایران خواهند آمد و از نمایشگاه بازدید مي‌آيد کنند.
به گفته کارگر، بازرگانانی از کشورهای چین، ژاپن، آذربایجان، ازبکستان، پاکستان، امارات، هند، کویت، دانمارک، سوئد، کرواسی، چک، یونان، آلمان، روسیه، رومانی، آفریقای جنوبی، امریکا، اروگوئه در این نمایشگاه حضور خواهند یافت.
وی افزود: پیرو انعقاد تفاهم‌نامه‌ای با صندوق ضمانت صادرات ایران و مرکز ملی فرش، تسهیل و بسترسازی بهتر صادرات فرش دستباف ایرانی صورت خواهد گرفت که در این راستا نشستی با صادرکنندگان فرش دستباف برگزار خواهد شد، ضمن اینکه پنجمین جشنواره انتخاب فرش برتر نیز برگزار مي‌آيد شود. در کنار این، از ویکی فرش دستباف هم رونمایی مي‌آيد شود.
