نازنين نامور: بورس كشور نبض اقتصادي جامعه است . به عبارت ديگر بورس آينه تمام نمايي از وضعيت اقتصاد و سنجش چگونگي حركت جامعه براي پيمودن مسير توسعه است . از اين رو هر اندازه كه بورس كشور شفاف باشد و از آخرين اطلاعات اقتصادي جامعه نيز بر‌خودار باشد به همان اندازه ، اقتصاد جامعه مسير پرشتاب تري براي رشد و توسعه در اختيار خواهد داشت . بدين رو كاستي ها و يا توانمندي هاي بورسي كشور ، تعيين كننده چگونگي ساختار هاي آن جامعه براي قرار گرفتن در جاده توسعه است . اما بورس ايران كه از قدمتي معادل يك دهه برخوردار است هم اكنون تا چه اندازه توانسته است شرايطي سهل و سريع براي دسترسي به اطلاعات در اختيار فعالان بورسي قرار دهد ؟ علاوه بر اين بورس كنوني كشور تا جه اندازه توانسته شاخص هاي خودش را با استاندارد هاي بورس جهاني تطبيق دهد؟... در اين زمينه با دوتن از كارشناسان امر گفت و گو كرده ايم كه در زير مي خوانيد: مهرداد سيد عسگري اظهار داشت: بورس كشور به مثابه دريايي است با عمق 5 سانت! كه در آن همه به صورت امواج به حركت در مي‌آيند و با اين حركت مواجانه ممكن است هم به خود و هم به بازار سرمايه آسيب‌هايي بزنند. وي با بيان اينكه هجوم ناگهاني سرمايه به اين بازار ، افزايش ‌شاخص‌ها و خروج بيش از حد سهام ها به محض انتشار يك خبر منفي در بازار از كاستي هاي بازار سرمايه است، افزود: از ابتداي امسال شاهد ورود بيش از حد سرمايه به بازار بورس بوديم به نحوي كه اين موج توسط سهامداران حقيقي و خرد هم ادامه يافت تا جايي كه شاخص هاي چند ماه گذشته به سرعت بالا رفت. سيد عسگري ادامه داد: در ادامه اين روند سهامداران جزء از سهامداران حقوقي پيشي گرفتند اما اندكي بعد و به محض انتشار برخي اخبار حتي با وجود حمايت هاي ادامه دار دولت، شاخص بورس ريزش كرد تا جايي كه شاهد ريزش 1000 واحد از شاخص بوديم. وي تصريح كرد : آنچه در اين بين جالب است اينكه حقوقي هايي كه پشتوانه دولتي دارند و حتي اخبار بيشتري هم به دستشان مي‌رسد گوي رقابت را از حقيقي ها گرفتند. وي توضيح مي‌دهد: از يك سهامدار خرد انتظار مي‌رود كه شايعات و پيش‌بيني‌هاي غير كارشناسانه بازار بر آن اثر بگذارد اما از مدير شركت‌هاي سرمايه ‌گذاري يا مديران شركت‌هاي دولتي و شبه دولتي و... بعيد است كه ناگهان اسير شايعات موجود در بازار شوند. وي افزود: نوسانات قيمت ارز و دلار، خبرهاي منفي در خصوص سهام برخي شركت‌ها و... همگي باعث شد عرضه‌هاي سنگيني در هفته گذشته داشته باشيم . سيدعسگري در خصوص نوسانات ارز در كشور و تاثيرات آن بر بورس گفت: هرچند بعيد به نظر مي‌رسد كه كساني كه در بازار سرمايه مشغول فعاليتند به محض رونق بازار ارز، بورس را ترك كنند اما توجه به اين نكته ضروري است كه جو رواني بازار تابع پارامترهايي است كه چندان هم از قوانين عادي پيروي نمي‌كند و اين امر خود تاثير بسزايي در بورس و تصميمات افراد مي‌گذارد. اين كارشناس بورس ادامه مي دهد كه نگاه سهامداران به بازار سرمايه بايد كارشناسانه‌تر باشد و در عين حال بحث‌هاي تحليل‌‌گرانه بايد با در نظر گرفتن مباحث روانشناسانه صورت گيرد. وي معتقد است كه بايد اعتماد بيشتري به گروه‌هاي مرجع وجود داشته باشد و در مقابل گروه‌هاي مرجع هم بايد مكانيزم‌هاي خود را تخصصي‌تر كنند. سيد عسگري مي‌افزايد: در چند سال گذشته بحث تحليل و گواهينامه هاي حرفه اي و.. داشته‌ايم و فشارهاي بحق سازمان بورس و ديگر نهادهاي بازار موجب شده وضعيت روبه رشدي در اين موضع ايجاد شود هرچند هنوز براي رسيدن به نقطه ايده‌ال كارهاي زياد ديگري بايد انجام شود. وي مي‌گويد: اعمال اين روش جهت الزام دريافت اين گواهينامه‌ها خوب است اما نكته مهم در اين موضوع اين است كه با همه اين روش‌ها در نهايت الگوي ديگري داريم يعني جو رواني و صحبت افراد بر تصميمات اثر مي‌گذارد كه ناشي از عدم مسئوليت واقعي در خريد و فروش سهم توسط فرد است . وي نبود نظام متمركز اطلاعات را يكي از مشكلات كلي بورس كشور عنوان كرده و مي‌افزايد: براي رسيدن به نقطه اي كه بورس كشور توان رقابت با بورس‌هاي بزرگ جهان را داشته باشد بايد شايسته سالاري بر اساس علم روز دنيا در بورس نهادينه شود تا بتوانيم بورسي كارامد داشته باشيم .سيدعسگري حضور دولت در بازار بورس را مثبت ارزيابي كرده و تاكيد مي‌كند: هرچند به شخصه به مدل استاندارد جهاني براي كار بورس معتقدم اما بايد اين نكته را همواره به ياد داشت كه اگر در شرايط نابسامان از دولت انتظار دخالت و اعمال قدرت داريم تا شرايط را آرام كند پس چطور است كه در شرايط آرام حضور دولت را چندان خوشايند نمي دانيم؟! بنابراين بايد حضور دولت را در مجموع قبول داشته باشيم و از سوي ديگر پيامد هاي ناشي از تصميم‌گيريهاي دولت را در برخي موارد هم بپذيريم. وي در انتها گفت: ورود دولت با توجه به اقتصاد فعلي كه يكي از واقعي ترين حقايق در بازار ماست بسيار مثبت است و بايد نقاط منفي آن را نيز قبول كرد. سنجش بورس با ارزيابي صعود و نزول شاخص ها حسين اسدي نيا، كارشناس اقتصادي كشور نيز معتقد است كاستي هايي در بورس كشور وجود دارد كه بايد براي رفع آن تلاش شود. وي كاستي‌هاي بورس را به دو بخش داخل و خارج بازار تقسيم كرده و در تبيين موضوع مي‌گويد: موضوعاتي از جمله حجم مبنا و محدوديت 4 درصد از جمله مواردي است كه مي‌تواند در حيطه مشكلات داخل بازار به آن اشاره كرد. اين كارشناس اقتصادي مي‌افزايد: از آنجا كه در ايران تنها 4 درصد محدوده مثبت و منفي وجود دارد اگر قرار باشد بازار يك روز منفي باشد با اين روند دو هفته طول مي‌كشد در حالي كه بازار بورس بازار آزاد و شفافي است. در بورس ديگر كشورها اين محدوديت وجود ندارد و اگر باشد هم در حد 8 تا 10 درصد است. اسدي‌نيا عدم شفافيت بازار بورس در مقايسه با بازارهاي بورس پيشرفته دنيا را مشكل موجود ديگري مي‌داند و اضافه مي‌كند: هرچند هميشه از بورس به عنوان بازاري شفاف در داخل كشور نام برده مي‌شود و اين شفافيت به طور قطع نسبت به بازار هاي سنتي بسيار هم مشهود است اما نسبت به بورس كشورهاي پيشرفته، بازار سرمايه ما از شفافيت كمتري برخوردار است. وي عدم امنيت در بورس كشور را نيز عاملي ديگر عنوان مي‌كند و ادامه مي‌دهد: وجود گزارش‌هاي متناقض كه پي در پي در بورس منتشر مي‌شود موجب گريز سرمايه‌گذاران مي‌گردد چرا كه آنها نمي‌دانند كدام خبر صحت دارد و بنابراين نمي‌توانند تصميم‌گيري درستي آن هم در بورس جايي كه نيازمند تحليل مداوم است، داشته باشند. وي به محدوديت‌هاي خارج از بازار نيز اشاره كرده و تصريح مي‌كند: در حيطه خارج از بورس هم مشكلاتي وجود دارد كه نمي‌توان به راحتي‌از كنارشان گذشت مثلا قانوني در كشور وضع مي‌شود كه اولا مشخص نيست تا چه مدت اعتبار دارد ضمن آنكه ممكن است تاثيرات مخربي هم بر بازار بگذارد. اين كارشناس اقتصادي به گفته هاي وزير صنايع در خصوص ممنوعيت صادرات مواد خام از جمله سنگ آهن اشاره كرده و ادامه مي‌دهد: انتشار اين خبر تاثيرات خاصي بر بازار خواهد گذاشت بنابراين غير قابل پيش ‌بيني بودن قوانين و تغيير مداوم آنها در كشور جو نا‌مطمئني را به وجود مي‌آورد. وي ادامه مي‌دهد: مثلا اعلام شده بود كه از صادركنندگان مواد پتروشيمي ماليات اخذ شود. اين دستور در حالي صادر شده بود كه عمده شركت هاي پتروشيمي ما صادر‌كننده هستند. با اين حساب مي‌توان تصور كرد كه اعلام اين خبر چه تاثيري در بازار ايجاد خواهد كرد. اسدي نيا البته به اين نكته اذعان دارد كه اتخاذ هر تصميمي از سوي مسئولان و انتشار اخبار سياسي و اقتصادي و ... بر بازار سرمايه هر كشوري تاثير خواهد داشت. وي عنوان مي‌كند: ساختار بورس به شكلي است كه هر اتفاقي بر آن تاثير مي‌گذارد مثلا وقوع حادثه 11 سپتامبر موجب ريزش ناگهاني بورس نيويورك شد. اين كارشناس اقتصادي به ريزش بورس كشور نيز اشاره كرده و مي‌افزايد: ريزش بورس كشور ناشي از رونق بازارهاي موازي است مثل بازار دلار و ارز و... است به طوري كه مردم براي كسب سود بيشتر به آن سمت كشيده شدند. وي در ادامه اجراي طرح تحول اقتصادي را نيز عاملي در اين زمينه بيان كرده و اظهار مي‌دارد: طبق گفته مسئولان قرار است پس از اجراي طرح تحول اقتصادي قيمت‌ها واقعي شود اما از سوي ديگر اجازه نمي دهند قيمت‌ها را بالا ببرند اين امر موجب شد شاخص با ريزش هرچند موقت مواجه شود. اسدي نيا بر اين نكته كه بازار بورس كشور به معناي واقعي كلمه خصوصي نيست هم تاكيد دارد و مي‌گويد: بورس فضايي است كه دولت نبايد در آن تصدي‌گري كند اما وقتي حتي بانك هاي خصوصي كشور در خصوص ساعات كاري خود هم نمي‌توانند اعمال قدرت كنند بنابراين نمي‌توان انتظار بورسي را داشت كه دولت در آن حضور نداشته باشد. وي البته به اين نكته هم اشاره دارد كه حضور دولت تنها در صورتي موجب بهبود قضيه مي‌شود كه تعادل بازار از بين رفته باشد و بالطبع در چنين شرايطي حضور دولت به منظور كنترل اوضاع كاملا منطقي است. وي در بخش ديگري از سخنان خود مي‌گويد: بدنه كارشناسي ضعيفي در بورس وجود دارد كه نمي‌توان بر آن تكيه كرد. در كشور ما هنوز تحليل‌هاي كارشناسانه وجود ندارد و اين مورد بيانگر اين است كه بورس كشور هنوز بالغ نشده است. اسدي نيا به الزام دريافت گواهينامه‌هايي كه تحت فشار نهادهاي مسئول در حال اجراست اشاره كرده و مي‌گويد: اجراي اين طرح زماني مناسب است كه اين برنامه‌ها سازماندهي شده باشد در حالي كه پس از اخذ اين گواهينامه‌ها مكاني براي جذب دانش آموختگان اين امر وجود ندارد در حالي كه مثلا در امريكا موسسات مرلينچ ، سيتي بانك و... كارشناس‌ها را در اختيار گرفته و علمي كار مي‌كنند.