ملت عراق در حالی جشن پیروزی بر داعش را برگزار کرد که یک سوال مطرح می‌شود و آن اینکه اولویت‌های عراق برای پسا داعش چیست و چگونه می‌تواند از تکرار آن دوران‌های سیاه و وحشت‌انگیز جلوگیری کند؟
آنچه مسلم است اولویت اصلی عراق بر روند بازسازی ویرانه‌های برجای مانده از جنایات تروریست‌ها قرار خواهد گرفت یعنی رویکرد اقتصادی اولویتی است که عراق با آن مواجه خواهد بود. در این میان چند نکته اساسی مطرح است که هم در روند بازسازی تاثیرگذار است و هم امنیت و ثبات پایدار عراق را به همراه دارد که محور آن را شناسایی ریشه‌های ایجاد و گسترش تروریسم در عراق تشکیل می‌دهد. نکته مهم آن است که هر چند حاکمیت داعش در عراق نابود شده اما ریشه‌های فکری و فرهنگی آن همچنان باقی است و این تهدیدی بزرگ برای امنیت و آینده عراق و منطقه است. انجام طرح‌های فرهنگی برای شناساندن ماهیت تروریسم و ریشه‌های و حامیان آن اصلی مهم است که با کارکردهای فرهنگی از جمله در قالب تدوین نظام آموزشی بر اساس ارزشهای اسلامی و ملی و مقابله با طرح‌های فرهنگی که در سالهای اخیر آمریکا و انگلیس در لوای ایجاد نظام آموزشی مدرن اجرا کرده‌اند نقشی مهم در این عرصه دارد.
نکته دیگر آنکه تحولات سالهای اخیر عراق نشان داده از محورهای چالشهای امنیتی وجود جریان‌های بعثی و وابسته به تفکرات ضد عراقی در ارتش است که به دلیل چالشهای سیاسی و اقتصادی نه دولت مالکی و نه حیدرالعبادی نخست وزیران عراق نتوانسته‌اند طرح پاکسازی ارتش از آنها را اجرایی سازند. اکنون زمان آن است که با بهره‌گیری از نیروهای مردمی که تجربه و کارنامه موفق مبارزه با داعش را دارند این مهم اجرایی شود. نداشتن ارتشی مستقل و پایند به ارزشهای دینی و ملی چالشی است که عراق تاکنون با آن دست به گریبان بوده و ضربه‌های بسیاری از آن متحمل شده چرا که از یک سو جریان‌های بعثی که نگاه سلطه‌گرایانه دارند و عموما وابسته به فرامرزهای عراق هستند بر ارتش سلطه داشته و نتیجه آن چالشهای سیاسی و امنیتی بوده و از سوی دیگر این وضعیت زمینه‌ساز دخالت‌های آمریکا و انگلیس در ساختار امنیتی و نظامی عراق شده که تهدیدی برای استقلال و ثبات این کشور است.
حلقه تکمیلی این روند آماده شدن عراق برای برگزاری انتخابات پارلمانی است. روند سیاسی عراق نشان می‌دهد که بلوغ سیاسی در جامعه عراق به شدت افزایش یافته اما همچنان برخی جریان‌های قبیله‌ای و ترویج تفکرات تفرقه‌افکنانه دینی و قومی چالشهای سیاسی برای عراق ایجاد کرده است. تشکیل پارلمانی یکپارچه که بتواند زمینه‌ساز تشکیل دولتی مقتدر و فراگیر شود امری مهم برای عراق پسا داعش خواهد بود. نکته نهایی آنکه بحران‌های سالهای اخیر عراق این تجربه بزرگ را داشت که آمریکا و شرکای اروپایی و منطقه‌ای آن هرگز به دنبال حمایت و کمک به عراق نبوده چنانکه خود زمینه‌ساز ایجاد داعش و سال‌ها جنایت و کشتار در عراق شده‌اند حال آنکه عراق با رویکرد به جبهه مقاومت منطقه توانست بر این توطئه‌ها پیروز شود. مقابله با دخالت‌های آینده آمریکا و متحدانش در لوای نام بازسازی عراق و توجه به استمرار همگرایی با مقاومت مولفه‌ای مهم برای عراق پسا داعش خواهد بود که هم تحقق بخش بازسازی این کشور است و هم امنیت و ثبات درونی و البته جایگاه ویژه منطقه‌ای و جهانی را برای عراق رقم خواهد زد.
نویسنده: فرامرز اصغری
