طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده پس از هفته‌ها بررسی فشرده به زودي در صحن علني مجلس به تصويب مي‌رسد.
این طرح خرداد ماه سال ۹۲ در راستای افزایش جمعیت و ارتقای نرخ باروری و اجرای سیاست‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی در این زمینه مطرح شد و ۵۰ نماینده پای آن را امضا کردند.
در فصل اول این طرح، سن مناسب برای ازدواج مردان ۲۵ - ۲۰ سال و برای زنان ۲۲ - ۱۸ سال در نظر گرفته شده و در ماده ۸ آن دولت مکلف است بخشی از اعتبارات وزارتخانه‌های علوم، بهداشت، راه و شهرسازی و کلیه مؤسسات آموزش عالی اعم از دولتی و غیردولتی را به تأمین خوابگاه‌های مناسب برای دانشجویان متأهل مرد و متأهل زن دارای فرزند تخصیص دهد.
یکی از سیاست‌های تشویقی در این طرح برای ازدواج و فرزندآوری، ماده ۹ این طرح بود که براساس آن در کلیه بخش‌های دولتی و غیردولتی، اولویت استخدام به ترتیب با مردان دارای فرزند و سپس مردان متأهل فاقد فرزند و سپس زنان دارای فرزند است. به کارگیری یا استخدام افراد مجرد واجد شرایط در صورت عدم وجود متقاضیان متأهل واجد شرایط، بلامانع است. البته این ماده در جریان بررسی طرح در کمیسیون حذف شد، ولی ممکن است در جلسه بررسی طرح دوباره مطرح شود.
یکی از موارد این طرح ممنوعیت عضویت مجردها در هیئت علمی است. براساس این طرح، ۵ سال پس از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون، جذب افراد مجرد به عضویت هیئت علمی در تمامی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی دولتی و غیردولتی و معلمین مدارس در مقاطع مختلف تحصیلی، ممنوع است. تنها در صورت نبودن متقاضی متأهل واجد شرایط، با تأیید بالاترین مقام دستگاه، جذب افراد مجرد بلامانع خواهد بود. البته افراد مجرد نخبه از شمولیت این ماده مستثنی هستند.
سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس با اشاره به آخرین وضعیت طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده گفت: این طرح به زودی برای تصویب نهایی در صحن علنی مطرح می‌شود.
حجت‌الاسلام سیدعلی طاهری در گفت‌و‌گو با پانا، با اشاره به بررسی طرح جمعیت و تعالی خانواده در مجلس اظهار داشت: بررسی این طرح در سال گذشته به پایان رسید و پس از آن به اداره قوانین مجلس ارسال شد که در حال حاضر برای بررسی نهایی در کمیسیون فرهنگی ارسال شده است و در انتظار تصویب در صحن علنی قرار دارد.
وی ضمن ابراز امیدواری از تصویب طرح جمعیت و تعالی خانواده افزود: با اجرای این طرح، نرخ باروری افزایش و کاهش رشد جمعیت را شاهد نیستیم.
سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس تصریح کرد: در قالب طرح ۵۱ ماده‌‌ای جامع جمعیت و تعالی خانواده درخصوص کاهش سن ازدواج، کاهش طلاق و مشوق‌های ازدواج آسان و باروری، پیش‌‌بینی‌های خوبی انجام شده است و در واقع در این طرح مشوق‌هایی برای اشتغال و مسکن زوج‌‌های جوان دیده شده است. وی خاطرنشان کرد: در این طرح دستگاه‌های اقتصادی، وزارتخانه‌های تعاون، بهداشت و ورزش و جوانان همکاری دارند.
نرخ باروری، میانگین تعداد فرزندانی است که یک زن در طول زندگی‌اش به دنیا می‌آورد. این نرخ در سال ۹۱، به ازای هر زن ایرانی ۱.۷ فرزند بوده و همچنان رو به کاهش می‌رود.
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی معتقد است فرزندآوری مستلزم ازدواج است درحالی‌که کشور با کاهش نرخ ازدواج مواجه است. بسیاری از زوج‌ها در زمان ازدواج قید می‌کنند که بچه‌دار نشوند، چون مشکلات اقتصادی که گریبان آنها را می‌گیرد، اجازه فرزندآوری را نمی‌دهد.
وی با بیان اینکه هیچ کشوری در دنیا وامی به نام وام ازدواج ندارد و این مضحک‌ترین طرحی است که در ایران اجرا می‌شود، گفت: در همه کشورها چه غنی و چه فقیر چون معتقدند کسی که می‌خواهد ازدواج کند باید حداقل‌های زندگی را داشته باشد، لذا دولت‌ها وظیفه‌ای برای اعطای وام برای ازدواج ندارند. در عوض دولت‌ها موظف به تولید و ایجاد اشتغال هستند و اگر می‌خواهیم بر دلایل کاهش رشد جمعیت توجه و کـار کارشناسی کنیم، نخستین اقدام توجه مسئولان به اشتغال است.
مدیرکل آمار جمعیتی سازمان ثبت‌احوال کشور هم دراین باره معتقد است: با وجود زنان بالقوه در سن بارداری، باز هم میزان موالید تا ۳ برابر کاهش یافته است.
علی‌اکبر محزون تأکید کرد: زمانی ۱۳میلیون زن در سن باروری داشتیم که در سن ۴۹-۱۵سال قرار داشتند که با این تعداد میزان موالید ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار نوزاد بود درحالی‌که امروز ۱۰میلیون تن به تعداد زنان در سن باروری افزوده شده و جمعیت این گروه سنی به حدود ۲۳میلیون نفر رسیده اما میزان موالید کاهش یافته است به‌طوری که با وجود افزایش جمعیت زنان در سن باروری به۱.۷ برابر، میزان موالید یک میلیون و ۴۰۰ هزار نفر است.
علت آنچه را که محزون درباره‌اش میگوید، می‌توان در آن یافت که مردم بدون اعلام و تبلیغات در نهاد خود برآورد سود و هزینه کرده و به این فکر می‌کنند که برای همسری که بر می‌گزینند چه سطحی از زندگی انسانی را می‌توانند تأمین کنند و زندگی خانواده تازه با چه نسبتی از رنج‌ها و خوشی‌ها همراه است، فرزندی که می‌آورند با چه آینده‌ای، با چه درآمدی و با چه شغلی باید زندگی کند. خرد عمومی مردم دستگاهی تشخیصی است و مادامی که ریسک ازدواج و فرزندآوری بالا باشد، این کار را نمی‌کنند.
از سوی دیگر شهلا کاظمیپور، جمعیت‌شناس در این‌باره میگوید: نکته مهم در این‌باره کاهش میزان باروری کل است که از ۶.۵ فرزند در سال ۱۳۶۵ به ۱.۷ فرزند در سال ۱۳۹۱رسید و به تعبیری به زیر سطح جانشینی رسیده که اگر این روند ادامه یابد رشد جمعیت کشور تا سال ۱۴۲۰به صفر رسیده و پس از آن منفی خواهد شد.
به گفته این جمعیت‌شناس، تا زمانی که رشد جمعیت مثبت باشد، همچنان با افزایش جمعیت روبه‌رو خواهیم بود و باید تلاش کنیم رشد جمعیتی را بین نیم تا یک درصد حفظ کنیم و از رسیدن آن به حالت منفی جلوگیری کنیم.
کاظمیپور تأکید کرد: ایران در مقطعی متوجه این موضوع شده که مقطع بسیار خوبی است و نگرانی برخی مسئولان از کاهش جمعیت درست نیست، چرا که ایران با کاهش جمعیت مواجه نیست بلکه کاهش رشد جمعیت دارد.
او توضیح داد: به این معنا که طی ۱۰سال گذشته سالی یک میلیون نفر به تعداد جمعیت کشور افزوده شده است و بررسی آمار جمعیتی ایران از سال ۱۳۸۵تا ۱۳۹۰نشان می‌دهد که جمعیت ۷۰میلیونی به ۷۵میلیون تن رسیده است و پیش‌بینی می‌شود که این رقم در سال ۱۳۹۵به ۸۰میلیون نفر برسد، لذا با کاهش جمعیت مواجه نیستیم. این جمعیت‌شناس و مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه جمعیت، ثروت هر کشوری محسوب می‌شود، این مسئله را مشروط بر فراهم‌شدن زیرساخت‌ها خواند و گفت: باید کشور جمعیتی بالنده و باکیفیت داشته باشد و اگر چنین نباشد آن کشور نتوانسته در قبال جمعیت خود شرایط را فراهم کند.
