گروه سياسي – ديپلماسي ايران پس از وقوع انقلاب اسلامي در جهان اگرچه به طور كلي نسبت به دوران پيش از انقلاب دگرگون شد،اما در مقايسه‌اي با دوران قبل ازانقلاب مي‌توان تاكيد كرد كه طي سي و يك سال گذشته ديپلماسي جمهوري اسلامي روند رو به گسترشي را در پيش گرفته است.
هر چند در رابطه با عدم پيشرفت و نفوذ ايران بين كشورهاي ديگر و به خصوص كشورهاي منطقه خاورميانه و كشورهاي حاشيه خليج فارس تلاش‌هاي متعددي به عمل آمد اما طي تمام اين سال‌ها دولتمردان ايراني با تلاش براي بهبود روابط و گسترش نفوذ علمي و فني و تكنولوژيكي موفق شدند كشورمان را تحت عنوان كشوري مستقل و بدون وابستگي به ابرقدرت‌ها معرفي كنند.
حتي پيگيري پروژه ايران هراسي كه از سوي آمريكا و با سرمايه گذاري‌هاي كلان به منظور كاهش نفوذ ايران در منطقه و به خصوص كشورهاي ثروتمند حاشيه خليج فارس صورت مي‌گيرد نيز نتوانسته است به وضعيت و موقعيت سياسي و اقتصادي و اجتماعي و فرهنگي و ... در بين ديگر كشورها صدمه‌اي بزند.
عليرغم تمام كوشش‌هاي صورت گرفته اكنون سياست ايران در برقراري روابط با ديگر كشورها و حتي در برقراري روابط داخلي به نوعي به الگويي در منطقه بدل شده كه اين خود نشان از افزايش موقعيت كشورمان در بين كشورهاي منطقه دارد.
در همين زمينه سياست روز در گفت‌وگو با كارشناسان موقعيت و وضعيت سياسي ايران در بين كشورهاي منطقه و كشورهاي حاشيه خليج فارس را بررسي كرده است.
درباره موقعيت ايران نمي‌توان كلي گويي كرد
دكتر مهدي مطهرنيا استاد دانشگاه و تحليل‌گر مسائل سياسي درباره موقعيت و وضعيت سياسي ايران در منطقه و به خصوص در كشورهاي حاشيه خليج فارس گفت: پاسخ به اين پرسش نيازمند تعريفي است كه بتوان از موقعيت داشت.
وي افزود: بايد ديد آيا اين موقعيت تاثير گذاري ايران در كشورهاي مختلف به گونه‌اي است كه همواره اخبار ايران در صدر اخبار كشورها قرار گيرد يا موقعيت مفهومي است به اين معنا كه ايران بتواند نقش خود را در جامعه بين‌المللي از پذيرش منطقه‌اي بالا ببرد يا پذيرش افكار عمومي ملت‌ها مد نظر است يا دولت‌ها و قدرت‌ها؟ بايد ديد مفهوم موقعيت اين است كه ايران از چه روشي مي‌تواند به نفع منافع ملي خود بهره‌برداري كند.
تحليل‌گر مسائل سياسي و بين‌المللي توضيح داد: پاسخ به اين پرسش با نقطه نظرات متفاوتي مواجه است، ايران از نظر سنتي به عنوان يك كشور تمدن ساز همواره نقش ويژه‌اي داشته است و وقوع انقلاب اسلامي اين تاثير را رو به تزايد برده اما در عين حال با توجه به چالش برانگيزي ايران از منظر ايدئولوژيك انقلاب اسلامي جبهه گيري دولت‌ها در رابطه با ايران از دو منظر سياست اعلامي و سياست اعمالي كنش گران تمايز دارد.
وي تصريح كرد: نقش ايران رو به تزايد است اما نمي‌توان اين نقش را در همه جهات مثبت و يا در همه جهات منفي ارزيابي كرد چرا كه در موقعيت‌هاي متفاوت نقش ايران در اشكال متفاوتي ارزيابي مي‌شود و در نتيجه نمي‌توان يك نظر كلي در اين ارتباط داد.
استاد دانشگاه تاكيد كرد: بايد در يك فضاي خاكستري مورد به مورد تمام اين موارد بررسي شود و از كلي گويي پرهيز شود به نظر من افرادي كه بسيار مثبت ارزيابي مي‌كنند به خطا مي‌روند و كساني هم كه مطلق منفي ارزيابي مي‌كنند دچار اشتباه مي‌شوند.
وي ادامه داد: وزن و عيار ايران در منطقه بستگي به استفاده از فرصت‌هاي منطقه در جهت منافع ملي دارد با اين وجود مي‌توان گفت كه نقش ايران بايسته است اما به همان نسبت كه اين موقعيت رو به تزايد مي‌گذارد چالش‌هاي سياسي هم به سوي تهديد پيش مي‌رود.
مطهرنيا در پايان گفت: ايران مي‌تواند از فرصت ناشي از رويكرد ملت‌ها و ايدئولوژي ناشي از رويكرد انقلابي بهره برده و مديريت اين وضعيت كه تا حدودي شبيه به موقعيت شبه بحران زا در موقعيت منطقه‌اي شده است به گونه‌اي است كه بتواند از موقعيت ايران استفاده كرده و فرصت‌ها را تبديل به بهره كند مي‌توان گفت موقعيت ايران به طور كلي رو به تزايد است.
ايران گوي سبقت را از رقباي منطقه‌اي ربوده است
دكتر سيد رضا صدرالحسيني استاد دانشگاه و كارشناس مسائل سياسي و بين‌المللي درباره موقعيت و وضعيت سياسي ايران در منطقه و به خصوص در كشورهاي حاشيه خليج فارس گفت: در بررسي دقيق موقعيت جمهوري اسلامي از بعد از پيروزي‌هاي اين كشور در صحنه‌هاي دفاع مقدس (در اواسط دهه 60) به گونه‌اي جهش وار ارتقاء يافت تا جايي كه شوراي همكاري خليج فارس براي حمايت از صدام و رژيم بعث و تضعيف اقتدار ايران سيل كمك‌هاي خود را به اين دولت افزايش دادند.
وي افزود: بعد از پايان دفاع مقدس كه عزم جمهوري اسلامي بر اين قرار گرفت كه كشور را بازسازي نموده و عقب ماندگي‌هاي اقتصادي بازمانده از رژيم سابق و خسارات جنگ جبران شود.
استاد دانشگاه با تاكيد بر اينكه بعضي از كشورهاي حوزه خليج فارس در حقيقت رقباي ايران در مسائل اقتصادي بودند، توضيح داد: در اين رقابت به دلايل متعدد از جمله رهبري هوشمند و آگاهانه در ايران، استقلال سياسي، سوابق تاريخي تمدني و هوش بالاي ملت، ايران گوي سبقت را از رقباي منطقه‌اي ربود.
وي تصريح كرد: در زمينه‌هاي متعدد علمي، تكنولوژيك، دانشگاهي، حضور در عرصه‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي، توان دفاع همه جانبه جمهوري اسلامي فاصله خود را با رقباي منطقه‌اي بسيار زياد نمود اين جهش در پيشرفت در پنج سال گذشته شكل ويژه‌اي به خود گرفته به گونه‌اي كه امروزه در موضوعات ياد شده كشورهاي حوزه خليج فارس و منطقه‌اي به استثناي تركيه ديگر رقيب جمهوري اسلامي محسوب نمي‌شوند.
تحليل‌گر مسائل سياسي و بين‌المللي ادامه داد: رقباي جمهوري اسلامي را بايد در قاره‌هاي ديگر و در مناطق دوردست جستجو نمود بنابراين شرايط فعلي ايران در علوم و تكنولوژي‌هاي پيشرفته و پيچيده در شرايطي قرار دارد كه براي آنها در منطقه خاورميانه هم رقيبي متصور نيست.
وي درباره علل افزايش اين موقعيت تاكيد كرد: در ارتباط با افزايش موقعيت سياسي جمهوري اسلامي ايران در منطقه خاورميانه و منطقه نيز نظام مردم سالاري حاكم بر ايران به گونه‌اي از سي و يك سال پيش تاكنون اقدام نموده است كه بسياري از روشنفكران و صاحبان قلم و انديشه منطقه اين نظام و رابطه بين دولتمردان و مردم را در جمهوري اسلامي به عنوان الگو قرار داده‌اند.
صدرالحسيني در پايان با اشاره به اينكه در بعضي از كشورها آنها مردم خواستار تغيير حكومت‌ها و ايجاد حكومتي شبيه به ايران در بعد سياسي هستند، افزود: حركت‌هاي مردمي كه در كشورهايي از جمله عربستان بحرين و كويت به صورت آشكار ديده مي‌شود حاكي از اين است كه مردم اين منطقه از شرايط فعلي سياسي حاكم بر كشور خود ناراضي بوده و حتي ملت عراق نيز پس از سقوط رژيم صدام نشان دادند كه حكومت‌ها با سياست‌هاي وابسته و به شكل غير مردم سالارانه ديني را خواستار نيستند.
اقتدار ايران در منطقه انكار ناشدني است
محمد شريعتمدار كارشناس مسائل سياسي درباره موقعيت و وضعيت سياسي ايران در منطقه و به خصوص در كشورهاي حاشيه خليج فارس گفت: ايران به دليل نوع گفتمان سياسي بعد از انقلاب كه مورد توجه ملت‌ها و نيروهاي آزاديخواه جهان قرار گرفت و به دليل نظامي كه ايجاد كرد از ويژگي‌ها و توانمندي‌هاي قابل قبولي برخوردار بود.
وي افزود: به لحاظ پيشرفت علمي، فناوري و تجهيزات نظامي نسبت به هر زمان پيش از اين و نسبت به قدرت‌هاي ديگر از اقتدار و جايگاه بالاتري برخوردار است.
تحليل‌گر مسائل سياسي منطقه تصريح كرد: عليرغم لطمه‌اي كه تا حدودي وجهه ايران بعد از حوادث بعد از انتخابات خورد و نيروهاي غربي با ديپلماسي عمومي و رسانه‌هاي فعال سعي كردند تخريب كنند اما ايران اقتدار خود را حفظ كرد.
وي توضيح داد: ايران همواره خواستار روابط سازنده و مثبت با كشورهاي منطقه بوده اگر چه بعضا قدرت‌هاي منطقه به رغم احساس رقابت با ايران نمي‌توانند اقتدار جمهوري اسلامي را به رسميت نشناسند.
شريعتمدار ادامه داد: در مهمترين مناسبات منطقه ايران حضور دارد و بدون ايران نمي‌توان مناسبات منطقه را پيش برد و در روند سياسي عراق و افغانستان و فلسطين و لبنان حضور و تاثيرگذاري ايران جاي ترديدي هم باقي نمي‌گذارد.
وي در پايان خاطر نشان كرد: ايران در امنيت خليج فارس نقش مهمي دارد و حتي در همين حوزه كه بيشترين رقابت با ايران وجود دارد و به دليل اقتدار سياسي و نظامي جمهوري اسلامي به نظر مي‌رسد مناسبات سياسي و منطقه‌اي ايران عليرغم اينكه تلاش مي‌كنند به اين شكل نباشد اما بدون حضور ايران قابل پيشروي نيست.
