اسفند به نیمه رسیده بود که رئیس کل بانک مرکزی به عنوان سکاندار این نهاد اقتصادی مدعی شد " قیمت دلار سیر کاهشی دارد" و در ادامه این سخنان خود که از رسانه ملی پخش میشد عنوان کرد:" سوال درباره نرخ دلار رسمی غیر معمول است که فقط در کشور ما مطرح است."تقریبا دو هفته از ادعای وی گذشته اما نه تنها آرامش به بازار دلار باز نگشته بلکه هر روز شاهد ۱۰ نرخی شدن ارز و همچنین طولانیتر شدن صفوف مردم در کنار صرافیهای مختلف شهر هستیم. اقدامی که به باور کارشناسان از اقدامات غیر کارشناسی متولیان نشات گرفته و هر روزاقتصاد کشور را با یک بحران تازهتر آشنا میکند.
برخلاف نظر کارشناسان که معتقدند بالا رفتن بی رویه نرخ دلار و کالاهای سرمایهای انعکاسی از وضعیت نا مناسب اقتصاد است و تداوم این روند به هیچ وجه به نفع اقتصاد نیست ؛سیف رئیس کل بانک مرکزی در مصاحبههای اخیر خود به این موضوع اشاره داشته که عوامل بنیادین و غیر بنیادین تاثیرگذار بر نرخ دلار اثرگذار است .
به اعتقادی عوامل غیر بنیادین اثر گذار بر نرخ ارز، دشمنی و تبلیغات روانی آمریکا علیه کشور است به این ترتیب که امریکا مترصد است تا در اقتصاد ما التهابآفرینی کند و فضای اقتصاد کشور را مبهم و غیر قابل پیشبینی جلوه ده و در کنار آن از عوامل دیگر غیر بنیادی موثر بر نرخ ارز؛ تحلیلها و مصاحبههای مطبوعاتی است که در آنها نرخ ارز بسیار بالاتر از نرخ فعلی تعیین میشود، معلوم هم نیست روی چه حسابی. سکاندار بانک مرکزی برخلاف تحلیلهای ارایه شده از سوی کارشناسان تصمیمگیری برای کاهش نرخ سود سپرده بانکی و رفتن نقدینگی به سمت بازار ارز را درست نمیداند و براین اعتقاد است که اقدام بانک مرکزی در مورد کاهش نرخ سود، راهکاری برای هدایت سپردههای کوتاه مدت به سمت سپردههای بلند مدت بوده است تا در پی آن بانک میتوان روی آنها حساب کند و در نهایت بتوان نقدینگی را نیز کنترل کرد.
به باور وی همزمانی افزایش نرخ ارز با تبلیغات آمریکا راجع به برجام و تحریمها از جمله مسایل اثر بخش بوده است و با وجود فصل تقاضای بالا برای ارز، اقدامات بانک مرکزی بازار ارز را ثبات بخشید و روند نرخ ارز کاهشی شده است.
هرچند روند حرکتی بازار و مشاهدات عینی برداشت، از واقعیتهای دیگری پرده برمیدارد اما هنوز که هنوزه متولیان نمیخواهند بپذیرند که درد مزمن اقتصاد بیمار ایران؛ با اقدامات آنی و لحظهای نه تنها فروکش نمیکند بلکه خطرناکتر نیز میشود. برخی کارشناسان معتقدند که کاهش نرخ بهره با توجه به تورم موجود میتواند افراد را مجاب به خارج کردن اندوختهها و سپردههای خود کند و سیل پولهای نقد را متوجه بازارهایی همچون بورس، مسکن و زمین، دلار و طلا کند و از آنجایی که دراین میان خرید دلار و طلا نیاز به سرمایه و دانش زیادی ندارد به همین علت این دو مورد شاهد روانه موج افراد بیشتر و در نتیجه گرانی بیشتری میشود. این گروه میگویند: در برخی از مواقع دولت با افزایش قیمت دلار، کسری بودجه خود را تامین میکند بطوریکه دولت عرضه دلار را قطع میکند و به دنبال این اقدام قیمتها افزایش پیدا میکند، در نتیجه صرافها ناچار به خرید دلار با قیمتی بیشتر هستند. سود حاصل از افزایش قیمت در خرید صرافها به صندوق دولت واریز شده و کسری بودجه به این ترتیب تامین میشود. البته برخی از مسئولان این گمانه زنیها را رد کردهاند.
برکناری مسئولان ناتوان
روند بیثباتی بازار ارز که سیف به عنوان رئیس کل بانک مرکزی به طور کل آن را تکذیب میکند به حدی است که نگرانی بهارستانیها را نیز تشدید کرده است. در این زمینه رئیس فراکسیون مبارزه با مفاسد اقتصادی در مجلس با بیان اینکه مسئولان اقتصادی اگر توان کنترل بازار ارز را ندارد، باید از مسئولیت کنار بروند گفته است؛" اگر سخن از مدیریت میگویند باید نرخ را به ۳هزار و ۵۰۰تومان برگردانند."امیر خجسته با اشاره به التهاب بازار ارز و چند نرخی شدن دلار، مساله ۷ تا نرخی بودن دلار را مورد انتقاد قرار داده و گفته است:" در حال حاضر شاهد ۷ تا ۱۰ نرخی دلار در بازار ارز هستیم و این چند نرخی بودن را از سوء مدیریت میدانیم چرا که کشورهای دیگر با کنترل بازار ارزشان حتی شاهد نوسان یک درصدی نیستند."
به اعتقاد وی سوء مدیریت تیم اقتصادی دولت از وزیر اقتصاد تا رئیس بانک مرکزی موجب شده تا هر ماه شاهد نوسان در بازار ارز باشیم ضمن اینکه ورود بانک مرکزی به بازار ارز این مساله را تشدید کرده است. وی براین ادعاست که بگیر و ببند دلالان بازار ارز، نیز سناریویی از سوی دولت بود، چرا که افزایش قیمت دلار به گرانی تا ۴۰ درصد اجناس و کالا ها منجر شد و هنوز کسی پاسخگوی مردم برای چنین وضعیتی نیست. نکته قابل توجهتری که این نماینده مجلس به آن اشاره کرده است بحث خم شدن کمر مردم در زیر بار این حجم گرانی است و همچنان متولیان به آن توجهی ندارند. به گفته خجسته استخوان مردم زیر فشار اقتصادی خرد شده است و برخی متولیان بدون توجه به وضعیت مردم روزگار میگذرانند.
وی با بیان اینکه نمایندگان در ایام بررسی بودجه سال ۹۷ مانع گرانی آب، برق، گاز و حام های انرژی شدند تا بر مردم فشار نیاید اما از طرف دیگر دولت بازار ارز را رها میکند و نرخ دلار از ۳۵۰۰ تومان به ۵ هزار تومان افزایش مییابد و هر روز یک سناریو برای آرام کردن بازار ارز مطرح میکنند. این نماینده مجلس با تاکید بر این مساله که ارز مهمترین مسئله اقتصادی کشور است، میگوید:" مسئولان اقتصادی اگر توان کنترل بازار ارز را ندارد، از مسئولیت کنار بروند و اگر سخن از مدیریت میگویند، باید نرخ را به ۳ هزار و ۵۰۰ تومان برگردانند، البته ما عدم توانایی دولت را قبول نداریم چرا که در یک روز توانست تا حدودی نرخ را کاهش دهد."