از آنجا که همه ما انسانها بر روي يک زمين با يک آسمان و با يک دنياي کاملا وابسته به هم زندگي ميکنيم، اعمال ما برخوب و بد، خوشي و ناخوشي و حتي بودن و نبودن ديگر انسانها تاثيرگذار خواهد بود.
گاهي بيآنکه بخواهيم به هم آسيب ميرسانيم. گاهي بيآنکه بدانيم زندگي ديگري را به خطر مياندازيم. پس اين وظيفه بر ماست که بيشتر بدانيم كه اين آتشبازي كه در آخرين چهارشنبه سال راه مياندازيم چه مضراتي دارد.
اگرچه آسيبهاي جاني و مالي مهمترين آسيب شناخته شده براي اين شب است اما مشكلات ديگري هم وجود دارد كه در همين خصوص
ليلا كرمي،كارشناس ارشد محيط زيست در گفتگو با خبرنگار ما مضرات زيست محيطي حاصل از چهارشنبهسوري را به شرح زير ميداند:
۱ـ هيپوکسي که به وسيله مونوکسيد کربن ايجاد ميشود منجر به نارسايي در اعمال حسي و عضلات مانند مغز و قلب و جدار داخلي خوني و پلاکتها ميشود، از آنجا که co هوا در چهارشنبهسوري حدود ۵۰ درصد افزايش مييابد، افراد مبتلا به بيماريهاي قلبي، تنفسي، زنان باردار، افراد مسن و کودکان در خطر جدي هستند.
۲ـ در افراد مبتلا به بيماريهاي تنفسي و آلرژيک اکسيد گوگرد باعث تحريک سيستم تنفسي ميشود. جدا از تشديد بيماري اين افراد با منورم کردن ريهها، تنگ شدن مجاري تنفسي و کاهش اکسيژنگيري احتمال ميرود اين افراد دچار نارسايي در قلب نيز شوند. از آنجا که اکسيد گوگرد در روز چهارشنبهسوري به ميزان قالب ملاحظهاي افزايش مييابد (و اين در هيچکس پوشيده نيست، در خيابانها به وضوح بوي گوگرد به مشام ميرسد) سلامتي اين افراد در خطر خواهد بود.
۳ـ ريه داراي ۴۰ گونه از انوع سلولهاست. از آنجا که ريه کودکان در حال رشد و تکامل است، آلودگي هوا ميتواند با تاثير در سلولهاي آسيبپذيرتر شکل و ساختار سلولهاي ريه را تغيير دهد. آلايندههايي که بيشترين تاثير را بر کودکان دارند، co، so، o۳ و NOx هستند که در روز چهارشنبهسوري به ميزان قابل توجهي در هوا موجود است. گرچه ممکن است در کودکان علائقي ظاهري که بلافاصله بروز كند، نداشته باشد اما در يک پروسه نه چندان طولاني آثار مخرب خود را نشان خواهد داد.
جدا از موارد ذکر شده فرآوردههاي حاصل از احتراق مواد محترقه تاثير منفي بر بيماريهايي چون سرطان، افسردگي، اسکيزوفرني، اوتيسم، بيماريهاي پوستي و عفوني و... خواهد داشت به علاوه آلايندههايي چون SO۲ با توليد باران اسيدي تاثيري مخربي بر اکوسيستم گياهان و موجودات دريايي دارد.
اما اينكه چهارشنبهسوري يكي از علايق جوانان ماست و ريشه در سنتها و فرهنگ ايراني ما دارد بر كسي پوشيده نيست و در همين راستا نياز است تا با فرهنگسازي و در نظر گرفتن راهكارهايي مخاطرات اين شب را به حداقل برسانيم.
یک عصبشناس با اشاره به ویژگی هیجانخواهی جوانان، از شهرداری خواست تا با در نظر گرفتن اماکنی در سطح شهر و پذیرایی با خوراکیهای سنتی، جوانان را با این آیین آشنا کند و از خطرات مرگ آفرین این شب بکاهد.
حسن عشایری با اشاره به هیجانخواهی به عنوان یکی از ویژگیهای جوانان، اظهار داشت: یکی از ویژگیهای جوانی در سن بلوغ هیجانخواهی است که جزئی از رشد مغز است، ما کلمه بحران را برای توصیف سن بلوغ به کار میبریم، در حالی که بحران نیست و بخشی از رشد زیستی، روانی و اجتماعی است که فرد میخواهد ابراز وجود
کند.
وی افزود: در سن جوانی ساختار شخصیت شکل میگیرد و تحریک هیجانات و انگیختگی آن به صورت مثبت و منفی چنانچه بروز پیدا نکند، به هیجانات سرگردان تبدیل میشود.
این عصبشناس ادامه داد: بروز هیجان باید وجود داشته باشد، اما در حد متعادل و با رعایت حقوق شهروندی.
وی افزود: هیجانات در جوامع بدوی با پایکوبی و تولید صدا تخلیه میشود. انسان رایانه نیست و برای تعلق، به گروه نیاز دارد.
وی ادامه داد: در عصبشناسی، هیجان، کارگردان صحنه است و شناخت و انگیزه بدون دخالت آن امکانپذیر نیست. هیجانها را نباید سرکوب کرد، زیرا بر جوهر شخصیت اثر میگذارد.
وی با اشاره به هیجانات منفی، اظهار داشت: هیجانات در بینش ما اثر میگذارند و هیجانات منفی انسان را به موجودی افسرده یا خشن تبدیل میکند.
این عصبشناس ادامه داد: در کشورهای غربی مردم پول میدهند و هیجان میخرند، مثلاً برای اینکه خودشان را از جایی پرتاب کنند، هزینه میکنند چون این فرآیندها هیجانانگیز هستند.
این متخصص بهداشت و روان، گفت: چهارشنبهسوری جزو هیجانهای لبهای است، وقتی از شخصی بخواهی بر زمین صاف راه برود ممکن است هیجانی در او ایجاد نشود، اما اگر از او بخواهیم که بر لبه باریکی راه برود، دچار هیجان میشود.
وی افزود: یکنواختی انسان را خسته میکند، و آیینهایی مانند چهارشنبهسوری که با هیجان همراه است، میتواند تنوعی در انسان به وجود آورد، منتها باید کنترل شده باشد تا به فرد و اطرافیانش آسیب نزند.
عشایری گفت: موقع اجرای این مراسم باید مراعات افراد سالمند، کودکان و کسانی که آستانه تحمل پایینی دارند را کرد و از آزار و اذیت آنها بپرهیزیم.
وی افزود: مثلاً سالمندی که آستانه تحمل پایینی دارد، با صدای ترقه فشار خونش به هم میریزد. شادی و تخلیه هيجان باید وجود داشته باشد، اما به صورت سازمانیافته و مدیریت شده تا از عوارض آن کم شود.
وی خاطرنشان کرد: بهتر است شهرداری اماکنی را با نظارت برای اجرای این مراسم در نظر بگیرد و رفتارهای مجاز را نیز آموزش دهد، چرا که جوانان غیرقابل پیشبینی هستند و ممکن است از موادی استفاده کنند که به آنها و اطرافیانشان آسیب بزند. جوانان میتوانند در این مکانها ابراز وجود کنند.
وی گفت: فرهنگ اجرای چهارشنبه سوری باید به جوانان که به اقتضای طبیعت هیجان طلب هستند به آنها آموزش داده شود. از طرفی بهتر است در این اماکن با پذیرایی خوراکیهای سنتی از مردم که در این روز مرسوم است جوانان را با این آیین آشنا کند.