تقريبا پنج‌شنبه دو هفته پيش بود كه ايران و ۱+۵ در سوييس به تفاهم سياسي دست يافتند که نقشه راهی برای رسیدن به توافق نهایی و بيانيه مطبوعاتي نيز نتيجه جمع‌بندي ۹ روز گفت‌وگوهاي هسته‌اي تيم مذاكره‌كننده كشورمان و ۱+۵ بود كه از سوي محمد‌جواد ظريف وزير خارجه كشورمان و فدريكا مورگيني رئيس جديد دستگاه سياست خارجي اتحاديه اروپا خوانده شد.
هنوز دو ساعتي از قرائت اين بيانيه مطبوعاتي نگذشته بود كه فكت‌شيت طرف امريكايي آن هم با تناقضات قابل توجه از سوي كاخ سفيد منتشر شد. سابقه بد امريكايي‌ها در بي‌تعهدي در قبال ملت ايران بر كسي پوشيده نيست، توافقنامه سال ۱۳۸۲ و عدم پايبندي طرف مقابل به تعهدات خود، اعمال ۵۵ تحریم جدید عليه ايران از سوي امريكا بعد از توافقنامه ژنو تنها بخش كوچكي از پرونده سياه آنها در قبال ملت ايران است.
هم‌اكنون نيز با تحلیل محتوای متن بیانیه در برابر ۱۲ تعهد ایران، يك تعهد برای طرف مقابل وجود دارد و آن برداشتن قطعنامه‌های شورای امنیت است. اما تفسیر تیم مذاکره‌کننده ایرانی از این یک تعهد طرف مقابل: ۱. برداشتن تحریم‌های مربوط به هسته‌اي در قطعنامه شورای امنیت در فردای روز توافقنامه است. ۲. برداشتن همه تحریم‌های نفتی و مالی است. ۳. غنی سازی مورد نیاز کشور در پایان ۱۰ سال شروع مي‌شود. ۴. در هر صورت برگشتن تحریم‌ها به قطعنامه جدیدی در شورای امنیت سازمان ملل نیاز دارد.
اما تفسیرهای طرف آمریکایی از این یک تعهد کاملاً متفاوت است: ۱. تصویب قطعنامه جدید برای برداشتن تحریم‌های شورای امنیت بعد از تأیید آژانس در مورد اجرای همه تعهدات ایران انجام مي‌شود. ۲. تحریم‌هایی که قرار است برداشته شود فقط مربوط به قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل است و ۱۰ تحریم کنگره آمریکا و ۱۸تحریم رئیس‌جمهور آمریکا باقی است. ۳. جمهوری اسلامی ایران باید با همه بازرسی‌های بی‌نظیر و سرزده آژانس تحت پروتکل الحاقی همکاری کند و الا تحریم‌ها به صورت خودکار بر می‌گردد. ۴. فقط تحریم‌های مربوط به مسئله هسته‌ای ایران برداشته مي‌شود و تحریم‌های مربوط به موشک‌های بالستیک، حقوق بشر و حمایت از تروریسم باقی خواهد ماند.
اين امر سبب شد تا برخي صاحب‌نظران و دلسوزان نظام نگراني‌هايي پيرامون اين تفاهم سياسي و توافقنامه جامعي كه قرار است در تيرماه سال‌جاري ميان تيم مذاكر‌كننده كشورمان و ۶ كشور غربي منعقد شود بوجود آيد، يكي از اين نگراني‌ها مشخص نبودن زمان برداشتن تحریم‌ها است كه طبق گفته عراقچی مذاكره‌كننده ارشد كشورمان در گفت‌وگوی ویژه خبری چند شب گذشته، لغو تحریم‌های مورد قبول در توافقنامه جامع باید بلافاصله پس از توافق انجام شود، که اگر برداشتن تحریم‌ها منوط به تأیید آژانس شود همیشه امکان گزارش منفی وجود دارد، غني‌سازي و ادامه تحقيقات صلح‌آميز هسته‌اي و بحث پروتکل الحاقی از ديگر مواردي است كه منتقدان اين موارد را نامشخص و ابهام‌آميز بيان داشتند.
بيستم فروردين نيز مقام معظم رهبري در ديدار جمعي از مداحان و شاعران با تاكيد به اعتمادي كه به تيم هسته‌اي دارند ايشان در چارچوب نگراني‌ها نسبت به طرف غربي یک پیشنهاد را به مسئولان مطرح کردند و گفتند: مسئولان که افراد صادق و علاقه‌مند به منافع ملی هستند باید منتقدین شاخص مذاکرات را دعوت کنند و با آنان صحبت کنند؛ اگر در مطالب آنان، نکته‌ای بود، از آن برای پیشبرد بهتر مذاکرات، استفاده کنند و اگر نکته‌ای هم نبود، آنان را قانع کنند. رهبر انقلاب اسلامی تأکید کردند: این مصداق همدلی و یکسان‌سازی دلها و عمل‌ها است.
اين اتفاق روز ۲۳ فروردین‌ماه، محقق شد و وزارت امور خارجه میزبان نشستی بود که برخی از آن به عنوان نشست منتقدین و موافقین بیانیه لوزان یاد کردند، اما اخبار واصله حکایت از آن دارد که منتقدان جدی بیانیه مزبور در این جلسه نبودند.
به گزارش فارس، ظهر یکشنبه نشستی با حضور کارشناسان و تحلیلگران هسته‌ای اعم از موافق و منتقد، به ریاست سیدعباس عراقچی معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت خارجه و عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای و با حضور مرضیه افخم صورت گرفت.
در این نشست تحلیلگران و صاحب‌نظرانی چون حسن هانی‌زاده، مهدی فضائلی، مهدی مطهرنیا، یوسف مولایی، حسن بهشتی‌پور، سید‌محمد مرندی رئیس دانشکده مطالعات جهان، نوید بهروز مدیر دفتر شبکه العالم در تهران، حمیدرضا عمادی، جعفر محمدی، جلال برزگر و امیر‌علی ابوالفتح حضور یافتند.
از منتقدان جدي بيانيه سوئيس دعوت نشده بود
مهدی فضائلی در توضيح پيرامون آنچه در اين مذاكرات گذشت در مصاحبه با خبرگزاری صدا و سیما: در این نشست که از تیم مذاکره کننده هسته‌اي فقط آقای عراقچی حضور داشت فقط از حدود ۱۵ نفر دعوت شده بود و از آن میان، هیچ یک از منتقدان اصلی و جدی بیانیه سوئیس دعوت نشده بودند.
وی افزود: گرچه افراد حاضر در این نشست به عنوان موافق یا مخالف دسته‌بندی نشده بودند و فقط دو نفر نقدهای جدی در باب بیانیه سوئیس و بخش‌هایی از عملکرد تیم مذاکره‌کننده هسته‌اي مطرح کردند و باقی افراد یا صحبت نکردند یا در تأیید و حمایت از تیم مذاکره‌کننده صحبت کردند.
فضائلی تصریح کرد: در مجموع این نشست به نوعی رفع تکلیف بود و مصداق و پاسخی به توصیه رهبر معظم انقلاب مبنی بر برگزاری نشست با مخالفان برای شنیدن نکاتشان یا متقاعد کردن آنان نبود.
این کارشناس مسائل سیاسی، صراحت نداشتن لغو همزمان و یکباره تحریم‌ها و منوط کردن آن به راستی‌آزمایی آژانس در بیانیه سوئیس، نظارت‌ها و بازرسی‌های پروتکلی و فراتر از آن، غیرعادی بودن پرونده ایران و نادیده گرفتن معاهده ان‌پی‌تی درباره ما و نبودن ضمانت بین‌المللی برای تأمین سوخت را از مهم‌ترین دغدغه‌های مطرح شده در این نشست برشمرد.
وی همچنین، انتقاد به رفتارهای رسانه‌اي تیم مذاکره‌کننده هسته‌اي و تأثیر منفی برخی شادمانی‌های سازماندهی شده و تأثیر آن بر مذاکرات را از دیگر مسائل مطرح در نشست مشترک برخی منتقدان با تیم مذاکره‌کننده هسته‌اي برشمرد که آقای عراقچی هم آن را وارد دانست.
فضائلی گفت: در این نشست که خانم افخم نیز حضور داشت آقای عراقچی توضیحات مفصلی درباره محتوای بیانیه و چارچوب عملکرد تیم مذاکره‌کننده هسته‌اي ارائه کرد. وی درباره میزان پذیرش اظهارات منتقدان افزود: آقای عراقچی برخی نقدها را به صراحت پذیرفت، درباره برخی توضیحاتی ارائه کرد و برای رفع برخی دغدغه‌ها نیز وعده‌هایی داد اما در مجموع ضمانت مشخصی برای رفع دغدغه‌های منتقدان ارائه نشد.
برخي دوستان كه نيامدند مطالب خوبي را از دست دادند
حسن بهشتی‌پور کارشناس مسائل هسته‌ای گفت: که جلسه خیلی مفیدی بود و دوستان منتقدی که دعوت شده بودند و شرکت نکردند مطالب خوبی را از دست دادند.
وی با بیان اینکه حاضران در نشست دلسوزانه نقدهای خود را مطرح کردند، عنوان کرد: برخی حاضران درجلسه از جمله اینجانب نیز پیشنهاداتی را مطرح کردیم و آقای عراقچی نیز وارد جزئیات شدند و مطالب خیلی مفیدی را مطرح کردند که کمک زیادی در ارزیابی دقیق‌تر و واقع‌بینانه‌تر از آن در بیانیه سوئیس مطرح شد، کرد. این کارشناس مسائل هسته‌ای عنوان کرد: پیشنهاداتی که مطرح شد در قالب انتقاد و همچنین راهکار بود.
جلسه عراقچی با کارشناسان و منتقدان بسیاری از دل‌نگرانی‌ها را رفع کرد
حسن‌هانی‌زاده در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به برگزاری جلسه تعدادی از مسئولان وزارت خارجه با کارشناسان و تحلیلگران مذاکرات هسته‌ای و به ویژه بیانیه لوزان، خاطرنشان کرد: در این جلسه عراقچی به عنوان عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده ایران شرح مفصلی از روند مذاکرات هسته‌ای در لوزان و ژنو را ارائه داد.
وی ادامه داد: عراقچی به سوالات زیادی که از سوی کارشناسان و منتقدان مذاکرات مطرح شد پاسخ گفت و مجموعه این دیدار باعث شد تا کارشناسان فهم بیشتر و دقیق‌تری نسبت به مسائل پشت پرده مذاکرات داشته باشند و متوجه شوند که آینده مذاکرات به کجا خواهد کشید.
هانی‌زاده که خود به عنوان یکی از کارشناسان در این نشست حضور داشت، با بیان اينكه به عمده دل‌نگرانی‌های منتقدان در این نشست پاسخ داده شد، افزود: یکی از این دل‌نگرانی‌ها بحث بازرسی‌های سرزده، فعالیت‌های نطنز و فردو و همچنین آب سنگین اراک بود که با توضیحات عراقچی تا حد زیادی رفع شد.
وی ادامه داد: عراقچی از اعلام نظر و انتقادهایی که برای مذاکرات سازنده باشد استقبال کرد. همچنین تکیه او به رهنمودهای مقام معظم رهبری به عنوان نقشه راه تیم مذاکره‌کننده برای منتقدان و کارشناسان حاضر در نشست بسیار مهم بود.
مهدی مطهرنیا استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین‌الملل هم در گفت‌وگویی با ايسنا درباره این نشست گفت: این نشست تلاشی بود در جهت نشست گروهی از موافقان و مخالفان در یک وضعیت مناسب تا بتوانند پرسش‌های خود را پاسخ بگیرند و در همین راستا عراقچی نیز تلاش کرد در قالب گفت‌وگویی سازنده به این پرسش‌ها پاسخ گوید و به باور من در رسیدن به این هدف تا حد زیادی موفق بوده است.
او افزود: در این نشست آقای عراقچی تمام تلاش خود را برای ایجاد گفت‌وگویی سازنده و علمی با حاضران به کار بست.
از دیگر سو سیدعباس عراقچی نیز در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران، درباره این نشست گفت: به ابتکار بخش رسانه‌ای وزارت خارجه، نشستی با تعدادی از اصحاب رسانه و قلم که از منتقدین و موافقین توافق تشکیل شده بود، برگزار شد.
عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده با اشاره به اینکه بنده آشنایی با خط و خطوط افراد حاضر در این جلسه ندارم، گفت: البته تا آنجایی که دیدم، افراد در سایت‌ها، رسانه‌ها و روزنامه‌ها دست به قلم هستند.
عراقچی با بیان اینکه کارشناسان حاضر در این جلسه توضیحاتی را دلسوزانه در رابطه با اصلاح مواردی ارائه دادند که بعضی از آنها بسیار مفید بود و در مذاکرات آینده مدنظر قرار خواهد گرفت، درباره اینکه جدی‌ترین منتقد چه کسی بود؟ گفت: بعضی از افرادی که دعوت شده بودند، در جلسه حاضر نشدند.
عضو ارشد تیم هسته‌ای کشورمان در پاسخ به سوالی مبنی بر این که به نظر شما نتیجه این جلسه چه خواهد بود و توانستید منتقدین را راضی کنید؟ بیان کرد: از خود آنها باید سوال شود، البته فکر می‌کنم شنیدن توضیحات ما برای دوستان مفید بود.
بعدازظهر ديروز نيز نشستی در معاونت حقوقی ریاست جمهوری با حضور حقوقدانان برجسته دانشگاه‌های تهران و استان‌ها با حضور الهام امین‌زاده معاون حقوقی رئیس جمهور و سید عباس عراقچی برگزار و جنبه‌های حقوقی بیانیه لوزان مورد بررسی قرار گیرد.
یک منبع مطلع در وزارت خارجه نیز به فارس گفت که این وزارتخانه برگزاری نشست‌هایی را با منتقدان در دستور کار دارد که به زودی برگزار خواهد شد.
