این روزها نمایندگان مجلس شورای اسلامی در حالی از پايان بررسی لایحه خروج از رکود توسط کمیسیون مشترک و قرار گرفتن آن در دستور کار صحن مجلس برای بررسی به هیأت رئیسه خبر ميدهند که براساس گزارش مرکز پژوهشهاي مجلس رویکرد دولت برای خروج از رکود در این لایحه با سیاستهای اقتصاد مقاومتی ابلاغ شده از سوی مقام معظم رهبری مغایرت دارد.
در گزارش مرکز پژوهشهاي مجلس که طی روزهای اخیر منتشر شده آمده است: در بسته خروج غیرتورمی از رکود که اخیرا از سوی دولت ارائه شده است برخلاف اقدامات مناسبی که اخیرا در بخش کشاورزی اتخاذ شده بررسی سیاستهاي بسته ضدرکود (به عنوان یک برنامه کلان اقتصادی کشور)، نشان از غفلت اساسی از بخش کشاورزی است. این گزارش در بررسیهاي خود با اتکا دولت به درآمدهای نفتی اشاره کرده و میگوید: اتکا بر بخش انرژی، برای برطرف کردن محدودیتهاي ارزی و ریالی به مفهوم وابستگی بیشتر اقتصاد به درآمدهای نفتی بوده و این امر، مغایر با اقتصاد مقاومتی است. ایجاد و توسعه صنایع بزرگ که از یکسو اغلب از طریق تزریق ناکارآی منابع عمومی به صورت سوگیرانه دنبال ميشود و از سوی دیگر در موقع تحریم آسیبپذیر ميشود، نسبت چندانی با اقتصاد مقاومتی ندارد.
مرکز پژوهشهاي مجلس با این اعتقاد که بسته ضد رکود، باید توجه جدی به اصلاح ساختار بانکی در راستای مردمی کردن اقتصاد از طریق توسعه کارآفرینی و تقویت بنگاههاي کوچک و متوسط داشته باشد به این نکته توجه کرده که بسته ضد رکود، به جای انتخاب صنایع بزرگ به عنوان بخش پیشران و تداوم حمایتهاي نفتی از آن، باید سیاست روشن و واضحی برای اصلاح نظام تصمیمگیری اقتصادی با محوریت تمرکززدایی و مشارکت دادن آحاد جامعه در تولید و مردمی کردن اقتصاد و در نتیجه، فعال شدن ظرفیتهاي کارآفرینی موجود در پهنه سرزمین و رشد و توسعه فراگیر اتخاذ کند.
با این وجود در حال حاضر که کار بررسی این لایحه به پايان رسیده این مساله را عنوان ميکنند که با اصلاحات صورت گرفته این لایحه تغییرات جدی را شامل شده است به طوریکه طبق اظهارنظر اعضای کمیسیون مشترک هرچند دولت لایحه خوبی برای حمایت از تولید پیشبینی کرده بود اما کمیسیون در تعمیق این تسهیلات و توسعه آن گامهای مناسبی برداشت تا انتظارات فعالان اقتصادی را در جهت بهبود فضای کسب و کار و رونق تولید پاسخ دهد.
اصلاحاتی در راستای حمایت از تولید
جعفر قادری عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با اشاره به جزئیات این لایحه و تغییرات اساسی که توسط نمایندگان خانه ملت در آن ایجاد شده به سیاست روز گفت: همه تلاش اعضای این کمیسیون آن بود که مفاد این لایحه مغایرتی با مباحث اقتصاد مقاومتی نداشته باشد و پیرو همین موضوع برداشت دولت از منابع صندوق توسعه ملی از این لایحه حذف شد و در مقابل شیوههاي متنوعتری از تامین منابع مالی بنگاههای اقتصادی مورد توجه قرار گرفت.
وی با بیان اینکه استفاده از تسعیر نرخ ارز برای تسویه بدهیهاي دولت به بانک مرکزی از دیگر موارد حذفی این لایحه بوده است تصریح کرد: افزایش سرمایه بانکهای دولتی از محل وصول تسهیلات حساب ذخیره ارزی در این لایحه مورد توجه قرار گرفت و در مقابل استفاده از تسهیل داراییهای بانک مرکزی کاملاً مسدود شده و انجام تعهدات بانک مرکزی در مقابل واردکنندگان کالاهای اساسی که کاملاً کنترل و حسابرسی میشود خلاصه شد.
به گفته قادري در اصلاحات انجام شده در این لایحه مجلس اجازه تسویه بدهیهای دولت به بانک مرکزی و سایر بانکها را نداده است اما در مقابل برای تامین مطالبات بخش خصوصی که واردکننده کالا بودهاند از سوی بانک مرکزی اجازه داده شده است. وی یکی از مصوبات را افتتاح حساب ویژه برای تامین نقدینگی واحدهای تولیدی یکی از تسهیلات منظور شده برای این واحدها برشمرد و گفت: برای استمهال بدهی اشخاص حقیقی و حقوقی به سیستم بانکی و وصول مطالبات بانکها احکامی در این لایحه به خود اختصاص داده است.
قادری با اشاره به بند «ق» تبصره ۲ قانون بودجه تصریح کرد: این قانون برای استفاده از سرمایهگذاری بخشهای غیردولتی در طرحهایی که منجر به صرفهجویی در انرژی میشود دائمی شده و تعمیم بیشتری یافته است.
این نماینده مجلس با بیان اینکه در این لایحه افزایش سرمایه بانکهای دولتی از محل وصول تسهیلات حساب ذخیره ارزی مورد توجه قرار گرفته است خاطرنشان کرد: بحثهاي مالیاتی در راستای کمک به تولید و بخشهاي معافیت مالیاتی گنجانده شده در این لایحه عمدتا برای تشویق بخش خصوصی و واحدهای صنعتی به ویژه در مناطق محروم است.
به گفته قادري توجه به بهرهگیری از قراردادهای BOT در این لایحه از جمله مواردی است که به جهت حمایت از تولید در این لایحه گنجانده شده است.
حذف موارد مغایر با اقتصاد مقاومتی
مهرداد لاهوتی عضو کمیسیون عمران مجلس در واکاوی این لایحه و اصلاحات صورت گرفته در آن به سیاست روز گفت: لایحه ارائه شده از سوی دولت موارد خاصی نداشت اما اصلاحات انجام شده بر روی آن قابل توجه بود.
وی با بیان اینکه دولت به دنبال افزایش قدرت بانکها با استناد به این لایحه بود تصریح کرد: طبق قوانین موجود بانکها ميتوانند ۴۰ درصد اموال خود را به بنگاهداری اختصاص و ۶۰ درصد مابقی را در اختیار مردم بگذارند اما دراین لایحه دولت پیشبینی کرده بود تا ۳۳ درصد دیگر مازاد بر این ۴۰ درصد را واگذار کنند که مجلس نسبت به اصلاح آن اقدام کرد.
لاهوتی با بیان اینکه دولت یازدهم مانند دولت قبل با ارائه عملیات حسابرسی قصد برداشت از مازاد درآمد ارزی داشت خاطرنشان کرد: آنچه دولت در این لایحه دولت آورده بود مانند عملکرد دولت دهم بود که بنا داشت با عملیات حسابرسی ۷۰ هزار میلیارد تومانی از مازاد درآمد ارزی را برداشت کند اما مجلس این نظر داشت تا اگر مازاد ارزی هم وجود دارد باید در حساب جداگانهای لحاظ شود تا در صورت کاهش نرخ ارز صرف زیانهاي احتمالی شود.
وی توجه به انواع قراردادها از جمله BOT را از دیگر مسایل مورد توجه در این لایحه برشمرد و گفت: هرچند دراین لایحه بنا بود تا با برداشت از حساب ذخیره ارزی نسبت به ارائه تسهیلات اقدام شود و این همان اقدامی بود که وابستگی به نفت را بیشتر ميکرد اما مجلس با اصلاحات خود مواردی که برخلاف سیاستهاي کلی اقتصاد مقاومتی بود را حذف کرد.
این نماینده مجلس با بیان اینکه بحث بنگاهداری بانکها از جمله مواردي بود که برخلاف سیاستهاي اقتصاد مقاومتی بود تصریح کرد: مجلس با اصلاحاتی که لحاظ کرد بحث بنگاهداری بانکها را محدود کرد و راههاي فرار برای این مساله را هم محدودکرد و با این مساله بانکها نمیتوانند بیمحابا به بنگاهداری اقدام کنند.
عضو کمیسیون عمران مجلس افزود: در اصلاحات این لایحه مقرر شد تا بر اموال مازاد بانکها که با استناد به آنها نسبت بنگاهداری اقدام ميکردند مالیات اخذ شود و رقم آن سالانه ۳ درصد افزوده شود که به نظر ميرسد با این اتفاق دیگر بانکها با نگهداری بنگاههاي خود نسبت به بنگاهداری اقدام نخواهند کرد و منابع را در خدمت تولید و مردم قرار خواهند داد.
لاهوتی توجه به قراردادهای BOT را مدنظر قرار داد و گفت: اگر واقعا شرایطی مهیا شود که استفاده از قراردادهای BOT مورد توجه قرار گیرد قطعا نقدینگی به سمت تولید و نیاز جامعه سرازیر خواهد شد و نگرانی از جانب نقدینگی مورد نیاز تولید رفع خواهد شد.