۱- فتنه،آزمون همیشگی برای همگان است. این سنت الهی حتی نسبت به اولیای الهی سخت تر و برای مومنان سخت است.
۲- آزمون‌های الهی در اشکال و قالب‌های گوناگون صورت می‌گیرد. خداوند به علل گوناگون بر آن است تا انسانها در دام بلا و فتنه گرفتار آیند.
۳- فتنه ترفندی سیاسی اجتماعی است که ازآمیزش حق وباطل درهم،برای اغفال وفریب مردم«اغوا»کاربرد می یابد. درواقع باطل با لباس حق جلوه می کند وحق با لباس باطل مطرود میگردد.فتنه درابتدا به صورت نامشهود شکل میگیردودر مراحل بعد آشکار و عریان میگردد.
۴- فتنه سال ۸۸ ناشی از سوءاستفاده استعمار نو و استکبار جهانی از آشوب های بعدازانتخابات و افراط وتفریط های معارضانی است که ازقانون تمکین نکردند وآب به آسیاب دشمن ریختند. مقام معظم رهبری با روشنگری وایجاد فضای عبرت و تفکر به مدیریت بحران پرداختند و توانستند همچون طببیب حاذق به موقع درد را تشخیص دهند و با تجویزداروی شفابخش بصیرت و آگاهی به درمان آن اهتمام کنند.نارضایتی از نتیجه انتخابات برای گروه ها و احزابی که موفق نمی‌شوند امری طبیعی است ولی تبدیل نارضایتی‌ها به فتنه وآشوب‌های خیابانی پدیده‌ای غیرطبیعی و خطرناک و مخلّ مردم سالاری دینی است. نگاه تیزبین طراحان جنگ سرد مراقب کنش‌ها و واکنش‌ها و مترصد بهره‌برداری از نتایج منازعات سیاسی آتشین است.
۵- به هنگام فتنه چنان همهمه وغوغایی برپا می‌شودکه جزصدای بلوا وغوغا چیزدیگری به گوش نمی‌رسد. فتنه‌گران چنان همه را در هم می‌آمیزندکه جز صدای نامفهوم چیز دیگری شنیده نمی‌شود و فتنه را تا جایی رهبری می‌کنند که هیچ فرد و گروهی در جایگاه خود محفوظ نمی‌ماند.
حق وباطل چنان درهم آمیخته می شود که همه را به اشتباه می اندازد وتشخیص حق و باطل و تمییزدادن آنها چنان سخت می شود که جزافراد با بصیرت کسی دیگری نمی تواند آن را بفهمد و عموماً این درهم آمیختگی حق و باطل همه را به اشتباه دچارمی کند و هدف فتنه وفتنه گران نیز همین است که عموم مردم ازتمییزدادن حق وباطل عاجز باشند.امیرالمومنین(ع)درموردآغازفتنه می فرماید:«آغازش چون دوران جوانی پرقدرت و زیبا و آثارش چون باقیمانده برسنگ های سخت، زشت و دیرپاست که ستمکاران آن را با عهدی که با یکدیگردارند به ارث می برند.»
۶- درشرایط فتنه،نقش خواص حفظ یکپارچگی واتحاددربرابر دشمن وتبیین برای خودی‌هاست نه دودستگی والقای اختلاف؛درحالت اول خواص به خاموش کردن فتنه کمک می‌کنند ودرحالت دوم به عمیق‌ترشدن آتش فتنه.ازاین روی،نقش خواص دراین زمان بسیارکلیدی است.
۷- دواصل بسیارمهم و فراگیر در تحرکات و آشوب‌های فتنه‌ای وجود دارد:۱ـ فتنه در هنگام شروع ناشناخته و عامل اشتباه است.۲ ـ فتنه در هنگام پایان یافتن و رویگردان شدن شناخته شده و بیدار کننده است. هرفتنه ای که با دست بشر و با تفکرات او در جامعه بروز می‌کند هرگزبه عنوان فتنه وعلائم و مختصات فتنه که همه فهم باشد بروزنمی کند. یعنی این طور نیست که وقتی فتنه ای در یک جامعه سربرمی آورد به قدری علامت ها و مختصات فتنه بودن آن واضح و روشن باشد همگان می توانند بفهمند. زیرا به وجودآورندگان فتنه ها آگاه تر و ماهرترازآن هستند که کاری انجام بدهند که مردم جامعه ازنخستین بروزنمودهای آن حالت مقاومت ازخود نشان داده وآن رااستفراغ کنند.
۸- در خطبه۲نهج البلاغه، علی (ع)جلوه های فتنه وجامعه فتنه زده را به خوبی تبیین می‌کنند و ویژگی‌های آن را به این شرح بیان می دارند:
1- رشته دین سست و نااستوار میگردد. ۲- پایه‌های ایمان ناپایدار میگردد.۳- پنداربا حقیقت به هم آمیخته و همه کارها در هم ریخته می شود.۴ - خارج شدن از وضعیت ایجاد شده مشکل و دشوار خواهد شد.۵ - چراغ هدایت بی نورودیده حقیقت بین کور می‌شود.۶- نافرمانی خداوند فراوان است.۷- فرمانبری و یاوری شیطان افزایش می یابد.۸- دین گریزی رو به فزونی می گذارد.۹- بنیاد ارزش های دینی و معنوی درجامعه فرو می ریزد.۱۰- از کارکردهای دین و ارزش والای آن غفلت می شود.۱۱- تعالیم و آموزه های دینی عقب افتاده و نامقبول جلوه می کند.۱۲ - جامعه
به سان گله‌ای که در پی آبشخور می‌رود رو به سوی جلوه‌های شیطانی می‌گذارد و سنگ طرفداری ازشیطان را به سینه می‌زند.۱۳ - غم واندوه برچنین جامعه‌ای حاکم میگردد و آسایش و راحتی رخت بر می‌بندد.۱۴- دراین جامعه عالمان ودانشمندان منزوی وکنار گذاشته می‌شوند وجاهلان ونادانان جایگاه پیدا می‌کنند.
دونكته پاياني:
نكته اول:یکی ازمسایلی که امام زمان(عج) به آن درباره عصرغیبت درنامه خود به عثمان بن سعید اشاره می کند،مساله فتنه است که بسیاری ازمردم گرفتارآن می شوند وکمترکسی ازآن درامان است.البته براساس آموزه های وحیانی قرآن،فتنه وآزمون برای همگان بویژه مدعیان اسلام و ایمان، یک سنت الهی است.این سنت وقانون الهی موجب می‌شود تاکسی یا مردمی ازفتنه درامان نمانند وتنها مدعیان واقعی ازآن جان به سلامت بیرون می برند. فتنه را یک پدیده ساده مشمارید زیرا فتنه از راه‌های پنهانی به حرکت درمی‌آید اگرچه با گذشت زمان وبروزحقایق باطن ومقاصد آن آشکار می‌شود.
نكته دوم: انقلاب اسلامی ایران ثمره جهاد و مبارزات کوخ نشینان، پابرهنگان، مستضعفان وتوده مردم است. مجاهدانی که با الهام ازقیام عاشورا جزبه زنده نگه داشتن دین محمد (ص) وجزجاری وساری کردن احکام اسلام درجامعه نمی اندیشیدند.تحقق نظام اسلامی ایران آرزوی دیرینه همه حرکت ها ونهضت‌های عدالتخواه درطول تاریخ اسلام بوده وبارقه های امید رادرسایرنهضت های آزادیخواه وعدالت طلب بشری زنده کرد.به پای این انقلاب،جانها وخونهای فراوانی فدا گردید وهمین نیزموجب صیانت ازآرمانهای آن درکوران حوادث وطوفان فتنه هاست.خوی استکباری انگلیس وآمریکا آنان را دشمنان ذاتی و همیشگی همه حرکت های استقلال طلب وآزادیخواه وعدالتخواه جهان وازجمله نهضت اسلامی ایران کرده است اما امروزهمسوئی منافع مترفین با استکبار، برجسته‌تر و نمایانتر از همیشه است. این نظام بسادگی به دست نیامده است که بتوان نسبت به سرنوشت آن بی‌تفاوت بود.پس دعا کنید ما نیزلحظه‌شناس باشیم و آن وقتی که لازم است، درصحنه حضوریابیم، چون میراث‌دار انقلابی ارزشمند هستیم که با نام خدا و خون هزاران شهید گره خورده و مقدس شده است.
