مجموعه فعالیت‌های نیروهای انتظامی با توجه به اهمیت و حساسیت آن موضوعی نیست که بتوان در یک دوره کوتاه‌مدت به صورت صد درصدی به آن پرداخت و برای بررسی دقیق قطعا باید وقت بیشتری صرف کرد اما هفته نیروی انتظامی فرصتی است تا همان مقدار که بر می‌آید نیروی انتظامی را بررسی و به نوعی نقد منصفانه درباره آن داشت.
شاید اکثر پسر بچه‌های کشور در مواجهه با سوالی که شغل آینده را مي‌پرسند عنوان کنند که دوست دارند پلیس شوند، البته پلیس شدن فقط به کودکان سرزمین ما بر نمی‌گردد اما باید دید چه می‌شود که کودکان علاقه زیادی به شغل پلیسی دارند اما در بزرگسالی این تعداد علاقه‌مند به شدت کم مي‌شود.
پلیس، واژه نام‌آشنا و البته برای اعضاي یک جامعه دلگرم‌کننده و برای متخلفین و برهم‌زنندگان نظم و امنیت جامعه نگران‌کننده است. اما این احساسات در کشورهای مختلف با توجه به عملکرد پلیس متفاوت است آن هم با ملاک و معیارهای متفاوت که این امر در کشورمان با توجه به اینکه قوانین آن بر‌اساس دستورات اسلام مقرر شده است، از ویژگی‌هاي جذاب‌تری برخوردار است.
از این‌رو با توجه به قوانین اسلامی در یک جامعه طبیعی است که انتظارها هم از مجریان قانون که نزدیک‌ترین آن به مردم پلیس است، بیشتر مي‌شود. چراكه مردم در هر اختلاف و یا خدایی نکرده درگیری و تشنج میان خود در اولین اقدام برای حل این مشکل به پلیس با شماره ۱۱۰ مراجعه مي‌کنند. این امر در صورت وقوع تصادف دو و یا چند اتومبیل و به منظور یافتن مقصر تصادف هم وجود دارد اما این‌بار تماس مردم با پلیس راهور صورت مي‌گیرد. به همین دلیل و با توجه به انتظارات مردم به منظور حل سریع مشکلات توسط پلیس است که وظایف نیروهای مختلف پلیس سنگین‌تر مي‌شود.
سخنان مقام معظم رهبری درباره اقتدار ناجا
دغدغه اجرای این وظایف مهم و نسبتا سنگین را مي‌توان در سخنان مقام معظم رهبری با شرکت‌کنندگان در همایش فرماندهان و مدیران و روسای عقیدتی و سیاسی نیروی انتظامی مشاهده کرد. طوری که اگر بخواهیم به مهمترین محورهای سخنان معظم‌له اشاره کنیم مي‌توانیم به بحث اقتدار پلیس به همراه رعایت عدالت، مروت و ترحم، استقرار امنیت، مقابله با نا امنی روانی جامعه، سلامت نیرو و همچنین لزوم ارتقای جهات اعتقادی و اخلاقی و همچنین اتکا به علم و ابتکارات علمی اشاره کنیم.
اما به راستی برقراری چنین شرایطی به معنای واقعی کلمه چگونه رقم مي‌خورد؟
برخورد جدی با خلافکاران بزرگ
شاید بتوان در این زمینه افزایش کشف جرایم مهم، تداوم مبارزه با سوداگران مواد‌مخدر، ارتقای آمادگی برای کنترل مرزها، کاهش هفت درصدی تلفات ناشی از تصادفات رانندگی، گسترش ارتباط با نخبگان، حرکت پیشروانه در علم و فناوری و پاسداری و دفاع از ارزش‌های انقلابی و اسلامی را سرفصل‌هاي اقدامات ناجا در کسب اقتدار دانست. اگر تعداد تخلفات جرایم کم و خلافکاران از شنیدن اسم پلیس و یا دیدن هر پلیسی به لرزه افتادند مي‌توان نتیجه گرفت که پلیس اقتدار خود را حفظ و کمترین مماشاتی را با خلافکاران به خرج نداده است. اما لازم است مردم این اقتدار را به چشم ببینند! اما چطوری؟!
مردم چطور مي‌توانند عملکرد ناجا را بررسی کنند
شاید مردم به راحتی و با گذری کوتاه در خیابانها و کوچه‌هاي شهر و با کمترین توجه به بوستانها و پارک‌ها و حرکات و رفتار بعضی از مردم که در آن رفت و آمد دارند در می‌یابند که اوضاع امنیت شهر چگونه است.
وقتی مردم مي‌بینند که بحث‌هاي مواد‌مخدر و فعالیت تلخ قاچاقچیان خرده‌فروش و همچنین منحرفین مسائل اخلاقی و دیگر متخلفان کم و کمتر مي‌شود و آثاری از آن را در گوشه‌هاي خلوت شهر مشاهده مي‌کنند مي‌توانند بفهمند پشت این آرامش و امنیت چه اقتداری قرار دارد.
شکی نیست که امروزه اکثر خانواده‌هاي ایرانی یکی از دغدغه و نگرانی‌هایشان بحث مواد‌مخدر و آسیب‌هایی است که مي‌تواند فرزندانشان در محیط جامعه از این بلای خانمان‌سوز ببینند، مسئله‌اي که صراحتا در بیانات مقام معظم رهبری هم مطرح شد و ایشان به این موضوع اشاره کردند: «مقابله با ناامنی‌هاي روانی در جامعه همچون نگرانی خانواده‌ها از حضور فرزندانشان در خیابانها و بوستانها به دلیل احتمال کشیده شدن آنها به سمت مواد مخدر و یا نگرانی از کشانده شدن جوانان به سمت فحشا و منکرات، بسیار با‌اهمیت‌تر از مقابله با ناامنی‌هاي فیزیکی است و باید با چنین ناامنی‌هایی به‌طور جدی مقابله شود.»
در این زمینه اگر بخواهیم منصف باشیم باید گفت که اگر چه در این زمینه اقدامات درخور توجهی هم توسط نیروی انتظامی شکل گرفته اما به نظر مي‌رسد که کافی نبوده است از طرفی دیگر در جامعه اخبار خوبی به منظور تعامل صحیح و بدون مشکلی از طرف برخی از ماموران با این هنجارشکنان دهن به دهن نمی‌شود و عده‌اي از افراط و عده‌اي دیگر هم از تفریط برخی از نیروهای پلیس در برخورد با قاچاقچیان مواد‌مخدر و افراد متهم به فساد اخلاقی در پارک‌ها از نیروهای نیروی انتظامی گله‌مند هستند.
اقتداری عدالت‌محور
قطعا نیروی انتظامی مي‌تواند با اقتدار بیشتر در کنار اجرای بهتر عدالت و ترحم و همچنین سلامت نیرو که توسط مقام معظم رهبری مطرح شد، زمینه زیادی از این انتقادات فاصله گرفته و به نظر مردم نزدیک‌تر شود و به نوعی همان مردمی بودن خود را بیشتر به رخ بکشد.
البته شبیه این انتقادات در پلیس راهنمایی و رانندگی که تقریبا با همه مردم به واسطه ماشین‌هایشان ارتباط وجود دارد هم مطرح است و بعضا بحث‌هایی توسط مردم مبنی بر تحریف قانون جریمه برای برخی از شهروندان و یا سنگین‌تر کردن بار جریمه به دلیل یک تخلف و بعضا دریافت رشوه توسط تعداد بسیار محدودی از نیروهای راهنمایی و رانندگی، بیان مي‌شود که اگر اشخاص از وسیله نقلیه خود زیاد استفاده کرده باشند و رفت و آمدشان در شهر و یا جاده بسیار زیاد باشد شاید حداقل یک‌بار برای آنها این اتفاق ناخوشایند افتاده باشد اما قطعا اینطور نیست که این جریان را به همه پرسنل خدوم و زحمتکش نیروی انتظامی تعمیم داد.
شاید لازم است نیروی انتظامی با متخلفان از دستورات و قاعده کلی علنی‌تر برخورد کند تا ضمن پیشگیری از تکرار این وقایع تاسف‌بار توسط افراد دیگر اعتمادی که با برخورد خودسر یک نفر از افراد شنونده موضوع سلب شده را دوباره به مردم بازگرداند. چراكه با توجه به انتظارات از یک پلیس جامعه اسلامی حتی قبول تعداد هرچند محدود این عمل توسط هر پرسنلی قابل قبول نیست و البته مقابله با این عمل هم چندان دشوار به نظر نمی رسد. با توجه بیشتر به نیروهای کادری و حتی غیر‌کادری که از آنها به عنوان سربازان وظیفه یاد مي‌شود، آن هم در زمینه‌هاي مختلف از جمله سلامت روحی - روانی جذب نیرو و حقوق مکفی برای عملی شدن حداقل یک زندگی پلیسی مي‌تواند تا حدود بسیار زیادی این اقدام تعداد محدود کادر را کاهش دهد.مسئله‌اي که بسیاری از مردم اذهان خود را نسبت به حل این مشکل معطوف کرده‌اند.
آموزش برخورد صحیح نیروها با مردم
شاید یکی از مطالبات مردمی و البته بسیار پر اهمیت آموزش نیروهایی از پلیس است که بیشتر با مردم سر و کار دارند و به نوعی ویترین ناجا مي‌شوند، چراكه در مواقع مختلف شاهد هستیم که درگیری‌هایی از جمله درگیری‌هاي فیزیکی میان مردم صورت مي‌گیرد که قطعا بازتاب منفی‌اي در اذهان دارد. هر چند که فرد خاطی عملکردی خودسر انجام داده و قطعا در نیروی انتظامی مورد مماشات و تنبیه قرار مي‌گیرد اما وقتی مردم از این تنبیه آگاه نباشند تصورات آنها از نیروی انتظامی دچار خدشه مي‌شود. وقوع چنین شرایطی عملا به همان بحث حیاتی سلامت نیرو و رحم و عدالتی که در کنار اقتدار رهبر معظم انقلاب هم مطرح کرده‌اند برخواهد گشت که قطعا نیروی انتظامی باید در تحقق کامل آن تلاش بسیاری کند.
با یک محاسبه کوتاه مي‌توان به این نتیجه رسید که اگر بحث سلامت نیرو در همه بخش‌ها چه از نظر روحی - روانی، چه مالی و همه پارامترهایی که برای یک پلیس سالم مطرح است رعایت شود برآورده شدن انتظارات جامعه و رهبری از پلیس و زحمات طاقت‌فرسای آنها بسیار بیشتر امکان پذیر خواهد شد. هرچند عملی شدن این پروسه خود نیاز به مراحل مختلفی دارد که حتی مي‌شود برای بخش‌بخش آن برنامه داشت که این برنامه‌ها با مدیریت مدیران و صاحب‌نظران ناجا دور از دسترس نخواهد بود.
نگاهی به گزیده سخنان رهبری درباره نیروی انتظامی
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، اهمیت ایجاد و استقرار امنیت به‌عنوان مأموریت اصلی نیروی انتظامی را نشان‌دهنده اهمیت سازمان این نیرو برشمردند و افزودند: ایجاد امنیت مقوله‌اي تبلیغاتی و لسانی نیست بلکه وجود امنیت را باید مردم احساس کنند.
ایشان با تأکید بر اینکه نیروی انتظامی در ابعاد مختلف امنیت، اعم از امنیت در رفت و آمد جاده‌ای، امنیت شهرها، مرزها و مراکز مختلف نباید به هیچ حدی قانع باشد، تأمین امنیت روانی جامعه را یکی از موارد بسیار مهم دانستند و خاطرنشان کردند: مقابله با ناامنی‌هاي روانی در جامعه همچون نگرانی خانواده‌ها از حضور فرزندانشان در خیابانها و بوستانها به دلیل احتمال کشیده شدن آنها به سمت مواد مخدر و یا نگرانی از کشانده شدن جوانان به سمت فحشا و منکرات، بسیار با اهمیت تر از مقابله با ناامنی‌هاي فیزیکی است و باید با چنین ناامنی‌هایی به‌طور جدی مقابله شود.
رهبر انقلاب اسلامی جولان دادن برخی جوانهای سرمستِ غرورِ ثروت با خودروهای گران‌قیمت در خیابانها را یکی دیگر از مظاهر ایجاد ناامنی روانی در جامعه برشمردند و تأکید کردند: نیروی انتظامی باید برای ابعاد مختلف ناامنی برنامه داشته باشد و با آنها مقابله کند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌اي لازمه ایجاد امنیت در جامعه را، عمل مقتدرانه پلیس دانستند و گفتند: نیروی انتظامی مظهر حاکمیت و امنیت جمهوری اسلامی است بنابراین باید اقتدار داشته باشد اما این اقتدار به معنای ظلم کردن و حرکت بی‌مهار نیست.
ایشان با تأکید بر اینکه ما بدنبال اقتدار پلیسی هالیوودی و جوامع غربی و آمریکایی نیستیم افزودند: چنین اقتداری نه تنها امنیت ایجاد نخواهد کرد بلکه موجب ناامنی هم خواهد شد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌اي تأکید کردند: اقتدار مطلوب نظام اسلامی، قاطعیت در کنار عدالت، مروت و ترحم است، همانگونه که ذات مقدس پروردگار در عین آنکه رحمن و رحیم است، صاحب عذابِ الیم نیز است. ايشان برخوردهای پلیس آمریکا با سیاه‌پوستان را نمونه‌هایی از اقتدار ظالمانه خواندند و خاطرنشان کردند: در آمریکا که اکنون رئیس‌جمهور آن هم یک سیاه‌پوست است، سیاهان به وسیله‌ی پلیس مورد ظلم و بی‌اعتنایی و تحقیر قرار می‌گیرند که چنین رفتاری موجب بروز نا آرامی‌ها نیز شده است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تأکید کردند: اقتدار مطلوب نظام اسلامی، قاطعیت در کنار عدالت، مروت و ترحم است، همانگونه که ذات مقدس پروردگار در عین آنکه رحمن و رحیم است، صاحب عذابِ الیم نیز است. ایشان قانون‌گرایی در دو بُعد مواجهه با مردم و همچنین در درون سازمان نیروی انتظامی را ضروری و با اهمیت برشمردند و گفتند: به دلیل سطح گستردگی ارتباط نیروی انتظامی با مردم، سلامت نیرو در این سازمان بسیار مهم است به گونه‌ای که یک نیروی درست کار و قاطع می‌تواند مایه‌ی آبروی نظام جمهوری اسلامی در مقابل دیدگان مردم شود.
رهبر انقلاب اسلامی با تأکید بر لزوم ارتقای جهات اعتقادی و اخلاقی و همچنین اتکاء به علم و ابتکارات علمی در نیروی انتظامی، مسئولین بخش‌های مختلف را به همکاری با این نیرو توصیه کردند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در بخش دیگری از سخنان خود از زحمات و تلاش‌های نیروی انتظامی به ویژه در ایام نوروز تشکر و قدردانی کردند.
