واژه تمديد در حالي مهر نهايي دهمين دور از گفت‌وگوهاي هسته‌اي و البته هفت روز مذاكرات فشرده تيم مذاكره‌كننده كشورمان با ۱+۵ بود كه برخي نمايندگان ملت اين تمديد را راه‌حلي مناسب در قبال زياده‌خواهي‌هاي غرب ندانستند و برخي ديگر بر اين عقيده هستند كه اين تمديد نشان داد كه جمهوري اسلامي ايران با تمام توان بر حقوق هسته‌اي خويش ايستادگي مي‌كند.
دهمین دور از مذاکرات جامع هسته‌ای به منظور دستیابی به توافقی جامع درباره برنامه هسته‌ای ایران در حالي ميهمانان وين را راهي كشورهاي خودشان كرد كه وزرای خارجه ایران و شش کشور به همراه کاترین اشتون ديروز در پایان این گفت‌وگوها توافقنامه ژنو را تا ۱۰ تیرماه سال آینده تمدید کردند.
پيش از اين یک مقام ایرانی در گفت‌وگو با خبرگزاری ریانووستی اعلام کرده بود مذاکرات می‌تواند برای چند ساعت تمدید شود نه چند ماه.
هیات‌های مذاکره‌کننده ایران و شش کشور از روز سه‌شنبه هفته گذشته ۲۷ آبان در شهر وین گردهم آمدند تا دهمین دور مذاکرات جامع هسته‌ای را برگزار کنند. در این هفت روز از رایزنی‌ها ساعت‌ها گفت‌وگو برای حل اختلافات موجود بر سر راه توافق جامع صورت گرفت، ولی توافق جامع حاصل نشد و بحث‌ها بر سر حصول توافق سیاسی انجام شد و در نهایت توافق شد که موافقتنامه ژنو تمدید شود.
سوم آذر‌ماه سال گذشته (۱۳۹۲) درست در چنین روزی بود که وزرای خارجه ایران و شش کشور (آمریکا، فرانسه، روسیه، چین، انگلستان و آلمان) به همراه کاترین اشتون مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا بعد از برگزاری سه دور نشست در شهر ژنو به توافقی تحت عنوان (برنامه اقدام مشترک) Joint Plan of Action دست یافتند.
پس از آنکه وزرای خارجه ایران و شش کشور (آلمان، فرانسه، روسیه، چین، انگلستان و آمریکا) به همراه کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در شهریور‌ماه سال گذشته در حاشیه شصت و هشتمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک توافق کردند که به منظور حل موضوع هسته‌ای ایران مذاکره کنند و میز این مذاکرات در شهر ژنو چیده شد، رایزنی‌ها برای حل این موضوع که به گفته محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران بحران غیرضروری بود، با پیشنهاد ایران به گروه ۱+۵ مبنی بر«پایانی بر یک بحران غیرضروری، آغازی برای افق‌های جدید» آغاز و سه بار این شهر میزبان این گفت‌وگوها بود و در حالی که قرار بود در ژنو ۲ توافقی در این زمینه حاصل شود، ولی به دلیل زیاده خواهی‌های فرانسه و با وجود اینکه وزرای خارجه شش کشور به ژنو آمده بودند تا کار را یکسره کنند، ولی همه به پایتخت‌هاي خود بازگشتند و اعلام شد که دوباره به ژنو بر می‌گردند و در نهایت در ساعت سه بامداد روز یکشنبه سوم آذر‌ماه آن هم بعد از پنج روز مذاکره نفس‌گیر توافق ژنو با عنوان برنامه اقدام مشترک Joint Plan of Action حاصل شد و ظریف در نشستی خبری در پایان این توافق، آمادگی ایران را برای گفت‌وگو درباره گام پایانی توافقنامه ژنو اعلام کرد.
در مقدمه توافقنامه ژنو (برنامه اقدام مشترک) آمده است: هدف این مذاکرات رسیدن به یک راه‌حل جامع مورد توافق و بلند‌مدت است به نحوی که تضمین کند برنامه هسته‌ای ایران کاملاً صلح‌آمیز باقی خواهد ماند. ایران اعلام می‌کند تحت هیچ شرایطی به دنبال دستیابی یا گسترش سلاح هسته‌ای نیست. راه‌حل جامع مذکور مبتنی بر این اقدامات اولیه بوده و به یک گام نهایی منجر خواهد شد که دوره زمانی آن مورد توافق قرار گرفته و به رفع نگرانی‌ها می‌انجامد. این راه‌حل جامع، ایران را قادر می‌سازد تا به طور کامل از حقوق خود در بهره‌گیری از انرژی هسته‌ای برای اهداف صلح‌آمیز براساس مواد مرتبط در معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و با رعایت تعهدات خود بر طبق معاهده از آن برخوردار شود. این راه‌حل جامع متضمن یک برنامه غنی‌سازی با تعریف مشترک و محدودیت‌های عملی و اقدامات شفاف‌ساز به منظور تضمین ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای می‌باشد. این راه‌حل جامع به مثابه یک مجموعه منسجم خواهد بود که هیچ بخشی از آن مورد توافق قرار نمی‌گیرد مگر آنکه در مورد تمامی بخش‌های آن توافق حاصل شود. این راه‌حل جامع شامل یک فرایند متقابل و قدم به قدم می‌باشد و به رفع همه‌جانبه تمامی تحریم‌های شورای امنیت، تحریم‌های چندجانبه و تحریم‌های ملی مربوط به برنامه هسته‌ای ایران می‌انجامد.
توافق شد که در ازای یکسری اقدامات از سوی ایران در زمینه هسته‌ای از جمله ذخیره نیمی از اورانیوم موجود غنی شده ۲۰ درصد به صورت اکسید ۲۰ درصد برای تولید سوخت راکتور تحقیقاتی تهران و رقیق کردن بقیه آن به مواد کمتر از ۵ درصد، عدم غنی‌سازی بالاتر از ۵ درصد، عدم گسترش فعالیت‌ها در نطنز، فردو و یا راکتور اراک، دسترسی روزانه بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به فردو و نطنز و... ۱+۵ نیز اقدامات داوطلبانه‌ای را صورت دهد از جمله توقف تلاش برای کاهش خرید نفت‌خام ایران، بازگشت مبالغ مشخص از عواید فروش نفت ایران در خارج از کشور به ایران و تعلیق برخی تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا بر صادرات پتروشیمی ایران، طلا و فلزات گرانبها و... .
در سند Non Paper که مورد توافق قرار گرفت قرار شد ۴.۲ میلیارد دلار از دارایی‌های بلوکه شده حاصل از فروش نفت ایران طی هشت قسط پرداخت شود.
این توافقنامه سی‌ام دی‌ماه وارد مرحله اجرا شد و پس از آن بود که گفت‌وگوها در بهمن‌ماه برای حصول توافق جامع هسته‌ای این‌بار در شهر وین کلید خورد.
از آن زمان تاکنون ایران و شش کشور ۹ دور بر سر میز مذاکره نشستند تا بتوانند به توافقی جامع دست یابند. هفت دور در وین، یک دور در نیویورک و دور آخر هم در مسقط و دهمین دور نیز در هفته جاری در وین برگزار شد.
پس از آنکه ایران و شش کشور در وین ۶ و در پایان شش ماه نخست توافق ژنو به این نتیجه رسیدند که به دلیل اختلافات موجود، حصول توافق عملی نیست، این مذاکرات را برای چهار ماه دیگر تمدید کردند که ديروز سوم آذر‌ماه ۱۳۹۳ (۲۴ نوامبر ۲۰۱۴) پایان این ضرب‌الاجل چهار ماهه بود. كه باز هم واژه تمديد دوباره مهر نهايي اين دور از مذاكرات بود.
همچنين ديروز بيانيه‌اي مشترك را آقاي ظريف و كاترين اشتون پس از پايان اين دور از گفت‌وگوها قرائت كردند.
تمديد مجدد مذاكرات تا دهم تيرماه سال آينده در حالي در اين دور از گفت‌وگوها رقم خورد كه برخی از وزرای خارجه کشورهای عضو ۱+۵ پس از اعلام تمدید توافق ژنو تا تیرماه، دیدگاه‌های خود در‌خصوص مذاکرات را ابراز داشتند.
فیلیپ هاموند، وزیر خارجه بریتانیا ضمن تایید تمدید توافق، تصریح کرد که ایران به‌طور متوسط ماهانه ۷۰۰ میلیون دلار از دارایی‌های مسدود شده خود را در این دوره تمدید دریافت خواهد کرد. همچنین سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه نیز تصریح کرد که مذاکره با ایران پیشرفت خوبی داشته است اما هدف اصلی هنوز حاصل نشده است. وی تاکید کرد که همه اعضای ۱+۵ به رسیدن به توافق با تهران متعهد هستند.
آقای لاوروف پیش‌بینی کرد که ظرف ۳ تا ۴ ماه آینده چارچوب اصلی توافق جامع هسته‌ای حاصل شود و افزود که ایران آمادگی تعامل با ۱+۵ را داشته است.
از سوی دیگر، فرانک‌والتر اشتاین‌مایر، وزیر امور خارجه آلمان هم گفت که سه روز اقامت در وین نتوانست ما را به توافق جامع برساند. اما تاکید کرد که توافق همچنان قابل دستیابی است. وی گفت که به زمان بیشتری برای دستیابی به چارچوب توافق جامع نیاز است و مدعی شد که شش کشور ایده‌های جدیدی را در مذاکرات مطرح کردند.
وزیر خارجه آلمان اضافه کرد که برای بررسی این ایده‌ها چندماهی زمان لازم است.
لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه هم تایید کرد که ایده‌های جدیدی در مذاکرات ارائه شده و برای بررسی آنها نیاز به زمان بیشتری است.
از اظهار‌نظر برخي وزراي خارجه حاضر در مذاكرات كه بگذريم برخي از نمايندگان ملت نيز در گفت‌وگو با سياست روز ديدگاه و نظرات خود را در‌خصوص اين تمديد و بايدها و نبايدهاي آن مطرح كردند.
تمديد راه‌حل مناسبي نبود
حسين نقوي‌حسيني سخنگوي کميسيون سياست خارجي و امنيت ملي مجلس شوراي اسلامي در‌خصوص تمديد مذاکرات تا دهم تيرماه ضمن تقدير و تشکر از زحمات تيم مذاکره‌کننده هسته‌اي کشورمان گفت: جمهوري اسلامي ايران با منطق و استدلال و تصميم قاطع وارد مذاکرات شد و اين گفت‌وگوها را ادامه داد در همه دوره‌هاي مذاکره چه قبل از توافق ژنو و چه بعد از آن در حالي ايران با رويکرد نگاهي مثبت وارد مذاکرات مي‌شود که طرف غربي چنين رويکردي را نداشت.
وي افزود: متاسفانه غربي‌ها به ويژه آمريکايي‌ها تحت تاثير لابي صهيونيست‌ها نخواستند در اين دور از گفت‌وگوها به نتيجه برسند.
سخنگوي کميسيون امنيت ملي با بيان اينکه تمديدي که ديشب صورت گرفت راه‌حل مناسبي نبود تصريح کرد: به طور کلي تمديد براي اين دور از گفت‌وگوها راه‌حل خوبي نيست چرا که طبق توافقات ژنو، تحريم‌ها لغو نشود و غرب به مسائل قبل از تعهدات خود در قبال ايران و مذاکرات عمل نکرد.
وي در ادامه گفت: ما مذاکره براي مذاکره نمي‌کنيم مذاکره مي‌کنيم تا به نتيجه برسيم بنابراين تمديد مذاکرات فقط وقت ما را تلف مي‌کند چرا که ما در ادامه فعاليت‌هاي هسته‌اي خود بلاتکليف هستيم و هر چه مذاکرات طول بکشد دچار خسران مي‌شويم. وي در پايان گفت: بالاخره تصميمي است که گرفته شده و مسئولان نظام بايد در اين مورد تصميم بگيرند و ما هم تابع اين تصميمات هستيم.
چه تمديد باشد چه نباشد فعاليت صلح‌آميز ملت ايران ادامه دارد
محمدرضا محسني‌ثاني عضو کميسيون سياست خارجي مجلس شوراي اسلامي نيز در اين خصوص گفت: بالاخره مذاکراتي که هم‌اکنون تمديد شده اگر حتي تمديد هم صورت نمي‌گرفت به طور حتم تيم مذاکره‌کننده و ملت ايران به ادامه روند فعاليت‌هاي هسته‌اي خود ادامه مي‌داد کما‌اينکه با اين تمديد همچنان بر ادامه فعاليت‌هاي صلح‌آميز هسته‌اي به طور قاطع پايبنديم. وي افزود: در شرايط حاضر تمديد مذاکرات خيلي مطلب مهمي به نظر نمي‌رسد جزء اينکه تا ۱۰ تيرماه مطالبات خود از جمله پروسه غني‌سازي و تثبيت حق ملت ايران را ادامه خواهيم داد. وي در پايان خاطر‌نشان کرد: آنچه که تيم هسته‌اي کشورمان در اين دور از گفت‌وگوها تصميم گرفته به طور حتم در راستاي منافع ملي درخواست نظام جمهوري اسلامي است.
تمديد دوباره، مهر تاييد بر ايستادگي ايران بر حقوق هسته اي خويش
اما منصور حقيقت‌پور ديگر عضو کميسيون سياست خارجي و امنيت ملي مجلس شوراي اسلامي بر نظر ديگري معتقد است چنانچه وي در مورد تمديد مجدد مذاکرات گفت: ما دوست داشتيم اصلا پرونده هسته‌اي تشکيل نمي‌شد، دوست داشتيم قبل از توافقات ژنو و يا حتي بعد از توافقات اين پرونده بسته مي‌شد حال که اين تمديد صورت گرفته حاکي از آن است که تيم هسته‌اي کشورمان از حقوق و منافع ملي کشور عدول نکرده است يعني اينکه بخاطر کوتاه کردن مذاکرات منافع ملي را فداي زمان نکردند اين عضو کميسيون امنيت ملي در ادامه گفت: درست است که بر اين عقيده بوديم که به دنبال تمديد مذاکرات هستيم اما آنچه از طرف غربي و بي‌صداقتي‌هايشان مي‌شناسيم و اينکه تيم مذاکره‌کننده با تمديد گفت‌وگوها وين را ترک مي‌کنند حاکي از آن است جمهوري اسلامي ايران و تيم هسته‌اي و ملت ايستاده‌اند تا از حقوق و منافع اصلي خود دفاع کنند.
وي تصريح کرد: در اين مدت اين همه تحريم‌ها را تحمل کرده‌ايم شهيد داده‌ايم حال که تمديد صورت گرفته و تيم هسته‌اي با تمديد به اين دور از گفت‌وگوها پايان داد خوب اين دستاورد کمي نيست حتي حق آقاي ظريف کمتر از حق رزمندگان نيست چرا که شاهد بوديم با تمام توان از حقوق هسته‌اي کشورمان دفاع کردند چنانچه قبل از آن ديگر مذاکره‌کنندگان هسته‌اي کشور نيز در همين مسير حرکت کردند.
