«استقلال و پرسپولیس تا پایان اسفند قطعا واگذار می شوند. هواداران نگران نباشند.» و این بار رئیس کل سازمان خصوصی سازی بود که بعد از ۱۳ ماه تکیه بر صندلی ریاست این سازمان، در نخستین نشست خبری خود با قطعیت از واگذاری سهام دو باشگاه استقلال و پرسپولیس تا پایان سالجاری خبر داد و از هواداران خواست که نگران نباشند.
وی همچنین گفت: چون واگذاری باشگاههای ورزشی دارای حساسیت‌های خاصی است، بر این اساس از خبرگان ورزشی دعوت کردیم و نظر هیئت واگذاری، دولت و سازمان خصوصی سازی هم در این باره دریافت شد تا سهام این دو باشگاه پرطرفدار را واگذار کنیم.
به گفته نوری؛ در واگذاری‌های این چنینی باید به عواطف مردم و طرفداران آنها هم توجه شود، در ضمن درباره هیچ شرکتی نمی‌توان خارج از قانون و ضابطه عمل کرد. در عین حال، پیش بینی می شود که سهام این دو باشگاه مورد اقبال جمعی قرار گیرد و از حداکثر امکانات موجود قانونی نیز استفاده خواهد شد که به انگیزه های هواداران این دو باشگاه پاسخ محکم بدهیم.
رئیس کل سازمان خصوصی سازی در حالی در میان خبرنگاران با قاطعیت از واگذاری سهام پرسپولیس و استقلال تا پایان سال ۹۰ سخن به میان راند که پیش از این، بارها خصوصی سازی سرخابی توسط مدیران این سازمان وعده شده بود. معاون پیشین آماده سازی و اصلاح ساختار بنگاههای این سازمان پیش تر با وجود آماده نبودن شرایط و پیش نیازهای عرضه سهام این باشگاهها، با تاکید از واگذاری دو باشگاه استقلال و پرسپولیس در هفته اول تیرماه جاری خبر داده و گفته بود باشگاهای ورزشی استقلال و پرسپولیس قبل از شروع لیگ دهم از طریق فرابورس عرضه می شوند! خوابی که این بار نیز تعبیری نداشت.
بحث واگذاری باشگاههای فوتبال کشور به بخش خصوصی سالهاست که دهان به دهان می چرخد. اول بار در تاریخ ۲۴/۱۲/۸۳ بود که بر اساس مصوبه شماره ۷۵۹۵۱/ت ۳۲۵۳۵ ه هیئت وزیران، دولت مکلف و مجاز شد تا به استناد ماده ۱۴ قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ج.ا.ایران(مصوب ۱۳۷۹) ۱۰۰ درصد سهام شرکت فرهنگی ورزشی پیروزی(پرسپولیس) را از طریق مزایده واگذار کند؛ و از آن زمان تاکنون هر بار اخبار متناقضی در مورد واگذاری سهام باشگاههای ورزشی به خصوص استقلال و پرسپولیس به گوش می رسد.
در فهرست سال گذشته شرکتهای دولتی مشمول واگذاری نیز نام باشگاههای فرهنگی ورزشی پیروزی(پرسپولیس) و استقلال به همراه شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی(هر سه از شرکتهای زیرمجموعه شرکت مادر تخصصی سازمان تربیت بدنی) در میان ۴۸۹ شرکت در فهرست گروه یک(شرکتهای ذیل اصل ۴۴) قرار داشت که طبق قانون بودجه سال گذشته، سهام دو تیم قرمز و آبی به همراه این شرکتها قرار بود تا پایان سال ۸۹ به بخش خصوصی واگذار شود که نشد. و دوباره تکرار نام تیم های سرخابی در بودجه سال ۹۰ سازمان خصوصی سازی و داستان واگذار شدن یا نشدن!
ارائه صورتهای مالی و مشخص شدن درآمدهای این دو باشگاه از قدمهای ابتدایی برای اجرای برنامه خصوصی سازی در دو باشگاه استقلال و پرسپولیس است که در سال گذشته صورتهای مالی این دو باشگاه پرطرفدار از طریق بازرسان و حسابرسان رد شد.
باشگاههای استقلال و پرسپولیس به دلیل زیاندهی فراوان نمی توانند از طریق بورس به بخش خصوصی واگذار شوند و بهترین راه حل برای واگذاری سهام آنها بازار فرابورس است.
عرضه سهام این دو باشگاه در گام نخست منوط به شفاف سازی اطلاعات مالی آنهاست که چندی پیش مدیرعامل فرابورس اعلام کرد هنوز صورتهای مالی دو باشگاه قرمز و آبی به عنوان نخستین گام عرضه به فرابورس ارسال نشده است.
در ماههای گذشته هم بر اساس مصوبه هیئت واگذاری مقرر شده بود به دلیل ابهامات و محدودیتهایی که در صورتهای مالی این دو باشگاه وجود دارد و نیز قابل پیش بینی نبودن بدهی های دو تیم سرخابی، تنها ارزش برند این دو باشگاه به همراه مبلغ سرمایه ثبت شده در قالب شرکتهای سهامی خاص و عام واگذار، و کلیه بدهی ها و دارایی های مندرج در صورتهای مالی به دولت انتقال داده شود. سازمان تربیت بدنی هم متولی امر تسویه و دارایی های دو باشگاه باشد.
و سرانجام پس از کش و قوسهای فراوان، در ابتدای مردادماه بود که ارزشگذاری دو برند اصلی فوتبال ایران؛ استقلال و پیروزی به ترتیب ۴۲ و ۴۵ میلیارد تومان اعلان رسمی شد. معاون پیشین واگذاری و امور سهام سازمان خصوصی سازی با اعلام رقم قیمت گذاری برند دو تیم سرخابی توسط این سازمان، تصویب این عدد و نیز شروع واگذاری دو تیم آبی و قرمز را در گرو مهر تائید هیئت واگذاری اعلام کرد و پس از آن هم واگذاری سهام این دو تیم به انتخاب وزیر ورزش منوط شد؛ هر چند که در عمل و با انتخاب چند هفته ای وزیر ورزش هنوز بهانه ها برای عملی شدن این وعده ادامه دارد.
به طور کلی می توان گفت ابهام در نحوه درآمدزایی، زیان ده بودن هر دو باشگاه، عدم شفاف و روشن بودن صورتهای مالی، عدم دریافت حق پخش تلویزیونی و پول حاصل از تبلیغات و مهمتر از همه عدم تمایل وزارت وزرش و جوانان در فراهم آوردن شرایط و اگذاری سهام باشگاههای استقلال و پرسپولیس از جمله مهمترین موانع بر سر راه واگذاری باشگاههای فوتبال در کشور است.
به هر حال نکته روشن و آشکار این است که ارتقای ورزش همانند سایر علوم نیازمند تهیه مدل و استفاده از تجربیات سایر کشورهاست که خصوصی سازی فوتبال نیز از این قاعده جدا نیست. استفاده از تجربیات و مدلهای بکار گرفته شده توسط سایر کشورها در زمینه خصوصی سازی فوتبال و باشگاههای ورزشی قاعده ای است ارزشمند که می بایست براساس نیازهای اقتصادی و بومی کشور طراحی شود.
فوتبال تجاری
براساس آمار، تعداد باشگاههای ورزشی موجود در بورس‌های مختلف اروپا به ۴۰ باشگاه می رسد که توجه به تجربه سایر کشورها و آشنایی با نحوه مالکیت، مدیریت، نظارت، عملکرد مالی باشگاههای فوتبال و ارتباط آنها با الزامهای حضور در بورس و شناخت وضعیت حاکم بر باشگاهها می تواند چراغ راهی باشد بر جاده تاریک و پر از سنگلاخ خصوصی سازی فوتبال ایرانی.
طی دو دهه گذشته در راه تجاری شدن فوتبال حرفه ای در کشورهای مختلف، تغییرات بزرگی اتفاق افتاده است که از جمله این موارد می توان به تبدیل بسیاری از باشگاهها به شرکت های سهامی عام، ورود برخی از باشگاهها به بورس‌های مختلف، تغییر در منابع کسب درآمد و نحوه و ترکیب مخارج، حرفه ای شدن لیگ ها، نحوه اداره و مدیریت، نظارت، حسابداری و ارتباط میان مدیران تیم های مختلف و هواداران آنها در باشگاههای مختلف اروپا اشاره کرد. انگیزه اصلی ورود باشگاههای ورزشی به بازار بورس جلب سرمایه های کوچک و بزرگ سرمایه گذاران و هوادران است که توسعه کیفی و کمی باشگاهها را به همراه دارد.
استفاده از این روش‌ها و اتخاذ تدابیر ویژه در مورد افزایش درآمد و کاهش هزینه‌های باشگاه ها، چشم انداز مثبتی از صنعت و باشگاه های فوتبال در آینده را نوید می دهد.
به نظر می رسد اكنون وزارت ورزش و جوانان به عنوان مالک دو تیم قرمز و آبی وظیفه دارد تا شرایط واگذاری سهام این دو باشگاه را فراهم آورده و با خوش آمد گویی به حضور بخش خصوصی در ارکان ورزش به ویژه رشته پرطرفدار فوتبال، این ورزش مردمی را به اوج شکوفایی و رسیدن به جایگاه شایسته خود در آسیا و جهان رهنمون سازد. همچنین درست اندر کاران مراحل مختلف واگذاری سهام این دو باشگاه ورزشی پرطرفدار فوتبال وطنی هم می بایست با کار کارشناسی و بررسی ابعاد روانشناسی عرضه این دو باشگاه و البته دوری از دادن وعده های غیرعملی قصه پر غصه خصوصی سازی سرخابی را به سرانجام برسانند.
مهدی حاجی وند
