در هفته گذشته آمریکا اعلام کرد که سفارت مجازی خود را برای ایرانیان راه‌اندازی کرده است. این سفارت در واقع یکی از امکاناتی است که هر کشوری می‌تواند برای اتباع کشورهای مختلف ایجاد کند تا ارتباط با سفارت برای دریافت ویزا و مسافرت به این کشور، آسان شود و در واقع، به جای مراجعه مستقیم، افراد و متقاضیان از طریق اینترنت به ایجاد این گونه ارتباطات بپردازند.
واکنش در مقابل این اقدام آمریکایی‌ها در داخل کشور متفاوت بوده است. برخی بر این باورند که این کانال ارتباطی آمریکایی برای جمع‌آوری اطلاعات است و بنابراین ایجاد سفارت مجازی، طبعا اقدامی برای جاسوسی وابستگان به سیاست آمریکا تلقی می‌شود. طرفداران این نظریه گمان می‌کنند که سفارت آمریکا نیازمند اطلاعات مردمی است و مساعد شدن بستر فنی ارتباطات می‌تواند دسترسی سازمان سیا و وزارت امور خارجه آمریکا به اطلاعات مرتبط با جمهوری اسلامی را تسهیل کند. در مقابل برخی دیگر این رفتار کاخ سفید را قدمی برای عادی‌سازی روابط میان ایران و آمریکا تلقی می‌کنند و در واقع معتقدند که این کشور از قطع روابط خود با جمهوری اسلامی، ضرر کرده و اینک که جمهوری اسلامی، درخواست مکرر این کشور برای ایجاد رابطه را نپذیرفته است، آنها چاره‌ای جز این ندارند که یک گام به عقب برگردند و با ایجاد سفارت مجازی برای ایرانیان، نوعی ارتباط مجازی میان ایران و آمریکا را ایجاد کنند. طرفداران این نظریه، بر این باورند که این اقدام آمریکا، پیامی هم برای مسئولان دارد مبنی بر این که ما برای ایجاد رابطه سیاسی با جمهوری اسلامی، آماده‌ایم.
بنده بر خلاف هر دو نظر فوق به مقوله‌ای دیگر در این باب معتقدم. در واقع تصور این که از طریق ایجاد یک سایت، آمریکا بخواهد جاسوسی کرده یا اطلاعات مورد نیاز را جمع‌آوری کند، ناشی از سادگی است. آمریکا از صدها کانال در حال جمع‌آوری اطلاعات است و ما هم چیزی پنهان از چشم جاسوسان آمریکایی نداریم و معمولا از عموم مسائل کشور مطلع هستند و دلیلی ندارد که به این شیوه عمومی متوسل بشوند. همچنین این را نیز نمی‌توان قبول کرد که این کشور از طریق ایجاد سفارت مجازی، قصد دادن پیام به جمهوری اسلامی و ایجاد رابطه مجدد را دارد زیرا ایجاد رابطه با ایران، راهکارهای معقول دیگری دارد که در صورت نیاز، از آن طریق اقدام خواهد شد. بر این اساس بنده معتقدم که این اقدام آمریکا یکی از تمهیدات تازه این کشور در عرصه دیپلماسی عمومی است یعنی ارتباط با مردم ایران و تلاش برای حفظ این ارتباطات علیرغم قطع رابطه میان ایران و آمریکا تا افکار عمومی مردم ما علیه آمریکا نشود.
اکنون چند میلیون ایرانی در آمریکا زندگی می‌کنند و بخشی از این جمعیت را دانشجویان و نخبگان علمی و نیز صاحبان سرمایه و پول تشکیل می‌دهند. بستگان این جمعیت در داخل کشور هستند و سیاستمداران آمریکا می‌دانند که این دو جمعیت ایرانی در داخل و خارج کشور، نیازمند مراوده با یکدیگرند. همچنین هر ساله تقاضاهای جدیدی از سوی فارغ‌التحصیلان نخبه دانشگاه‌های ایرانی برای ادامه تحصیل در آمریکا وجود دارد که مقامات آمریکایی نمی‌خواهند فرصت دزدیدن این مغزهای علمی را از دست بدهند. بنابراین ضمن این که با دولت ایران مخالفند و برای سرنگونی جمهوری اسلامی، برنامه‌های جدی را تدارک دیده‌اند، در تلاشند ارتباط مردم ایران برای مسافرت به آمریکا را آسان کنند و دردسرهای مسافرت ایرانیان به کشورهای دیگر و مشکلات مراجعه به سفارت آمریکا در آن کشورها برای دریافت ویزا را کاهش دهند و حتی حذف کنند.
اینک بخشی از ایرانیان مقیم آمریکا به مثابه جریان مخالفت جمهوری اسلامی، با سیاستمداران این کشور در ارتباط است و مشورتهای لازم را در اختیار این مقامات قرار می‌دهد و به نظر می‌رسد ایجاد سفارت مجازی برای ایرانیان، حاصل لابی ایرانیان مقیم آمریکا برای تاثیرگذاری بر افکار آن دسته از ایرانیانی است که با آمریکا مرتبطند و به مسافرت به این کشور نیاز دارند و تشدید فشارهای آمریکا بر جمهوری اسلامی و افزایش تحریمها، آنان را هم دچار مشکل کرده است و طبعا مقامات آمریکا در این فکرند که اقدام آنان علیه جمهوری اسلامی، نباید افکار عمومی مردم ایران را علیه این کشور تحریک کند. به همین دلیل است که معتقدم ایجاد سفارت مجازی آمریکا برای ایرانیان، نه ابزاری برای جاسوسی و نه وسیله‌ای برای ایجاد رابطه با جمهوری اسلامی بلکه راه‌کاری برای تاثیرگذاری بر افکار عمومی مردم ایران است. بنابراین این اقدام، ابزار دیپلماسی عمومی است که آمریکا در این شرایط بر آن تکیه کرده و در کنار اقدامات ضدایرانی‌اش، به آن نیاز دارد.
علي اشرفي
