حادثه ۱۱ سپتامبر را می توان به عنوان سر منشا تحولات جهان معاصر دانست . اتفاقی که کمترین تبعات آن اشغال دو کشور ، کشته شدن دهها هزار نفر و میلیاردها دلار هزینه بود . اما در کنار تمامی این هزینه های قابل شمارش و کمی برخی دیگر از جنبه های این حادثه وجود دارد که به منظور احصا و تشخیص آن می بایست به اثرات میان مدت و بلند مدت آنها توجه کرد . یکی از این مسائل مقوله نقض حقوق بشر است . هر چند این عنوان دربرگیرنده دایره وسیعی از حقوق انسانی می شود اما به صورت مشخص نقض حقوق اولیه متهمان و بازداشت شدگان را می توان به عنوان یکی از قربانیان اصلی این حادثه سیاسی و تبعات بعدی آن قلمداد کرد.
چه آنکه پس از حادثه ۱۱ سپتامبر دولت آمریکا مجموعه ای از اقدامات غیر انسانی ، غیر حقوقی و گسترده را در سطح جهانی به منظور سرکوب ، ترور و ربایش مخالفان و تهدیدات بالقوه خود در دستور کار خود قرار داد . ایجاد زندانهای مخفی ، شکنجه بازداشت شدگان ، عدم دسترسی به دادگاه عادلانه و محرومیت از حق داشتن وکیل مجموعه ای از تخلفات دولت آمریکا در زمینه نقض حقوق بشر در جریان سالهای پس از ۱۱ سپتامبر به شمار می رود . این موارد در حالیست که همه روزه رسانه های جهانی اخبار نگران کننده ای از گوانتانامو و ابوغریب را منتشر می کنند. مکانهایی که زندانیان آن نه تنها از حقوق قانونی خود محروم بودند بلکه به حقوق انسانی خود نظیر حق سلامت دسترسی نداشتند.
ایالات متحده در جریان بازجویی از بازداشت‌شدگان در زندان نظامی گوانتانامو به روش‌هایی مانند بازداشتن بازجو‌ها از خوابیدن، مجبور کردن آنها به استفاده از مواد و اقرار گرفتن متوسل می‌شوند. موضوعی که دیده‌بان حقوق بشر نیز در گزارش ۶ فوریه ۲۰۰۸ خود به آن اشاره کرده است. در این گزارش آمده: حدود ۱۸۵نفر از ۲۷۰ نفری که بازداشت شده‌اند در امکاناتی همطراز با گوانتانامو اسکان داده می‌شوند، حتی اگر هنوز محکوم به جرمی نشده باشند. این بازداشت‌شدگان به‌شدت از تماس با انسان‌های دیگر باز داشته می‌شوند. آنها ۲۲ ساعت از عمرشان را در روز به تنهایی در سلول‌های کوچک و بدون هوای تازه و نور طبیعی یا با هوای تازه و نور طبیعی اندک سپری می‌کنند.
* ابوغریب، نقض آشکار قوانین بین‌المللی
آسوشیتدپرس گزارش داد که از سال ۲۰۰۲ به بعد بیش از ۲۰ نفر بازداشت شده، زیر ۱۸ سال به اردوگاه گوانتانامو برده شده‌اند تا مورد سوء‌رفتار نظامیان آمریکایی قرار گیرند. به گزارش وبسایت انجمن مدافعان حقوق بشر در ژوئن ۲۰۰۸ محمد‌جواد در تشریح تجربه خود از می ۲۰۰۴ ـ زمانی که هنوز به ۱۸ سالگی نرسیده بود ـ گفت او را به مرکز بازداشت گوانتانامو انتقال دادند و در آنجا او را از خوابیدن محروم کردند.
محمد‌جواد را در طول ۱۴ روز ۱۱۲ بار از این سلول به سلول دیگر منتقل می‌کردند. او را معمولاً کمتر از سه ساعت در یک سلول نگه می‌داشتند و سپس به غل و زنجیر کشیده و به سلول دیگری می‌بردند. او را از نیمه شب تا ساعت ۲ صبح به کرات از سلولی به سلولی دیگر انتقال می‌دادند تا حداکثر اختلال را بر خواب وی وارد کنند.
نشریه پزشکی «لسنت» چاپ انگلیس در شماره ۲۱ اوت ۲۰۰۳خود با درج گزارش تحقیقی پروفسو «استیون مایلز» استاد دانشگاه «مینه‌سوتا» فاش ساخت تعدادی از اعضای کادر پزشکی ارتش آمریکا با جعل اسناد پزشکی مختلف بر ضرب، جرح و شکنجه زندانیان عراقی در زندان ابوغریب بغداد هنگام بازجویی‌ها سرپوش گذاشتند و با صدور گواهی فوت جعلی برای کسانی که زیر شکنجه و بازجویی‌های سخت در زندان ابوغریب کشته می‌شدند، مرگ آنها را ناشی از سکته قلبی، گرمازدگی و... جلوه می‌دادند. «فلوریا وستفال» سخنگوی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ نیز خودداری عمدی پزشکان آمریکایی را از درمان زندانیان عراقی در بازداشتگاه ابوغریب نقض آشکار قوانین بین‌المللی توصیف کرد.
این موارد در حالی مطرح شد که مسببان چنین جنایاتی آزادانه راهی خانه و کاشانه خود شده اند . امروزه اگرچه نیروهای نظامی آمریکا در عراق حضور موثر ندارند اما آنها می بایست بدانند که پرونده جنایات آنان در عراق همچنان مفتوح است.
منا مولوی
