مذاکرات لغو تحریم‌ها به دلیل بدعهدی طرف‌های اروپایی و آمریکایی در حالی از نشست‌های دوره‌ای به رد و بدل کردن پیام و نشست‌های دو جانبه نظیر دیدار باقری معاون وزیر امور خارجه با نمایندگان تروئیکای اروپایی و تبدل نظر با میانجی‌گری عمان و قطر با طرف آمریکایی رسیده است که در روزهای اخیر صحبت‌هایی از تعلیق فعالیت رابرت مالی نماینده آمریکا در امور ایران و مذاکرات به میان آمده است. همزمان نیز عنوان شده است که پیلی معاون مالی به طور موقت وظایف او را انجام می‌دهد. همزمان با این تغییرات برخی با اشاره به اینکه در آنچه مذاکرات عمان می‌نامند و برت مک‌گورک، مشاور ارشد رئیس جمهور بایدن در امور خاورمیانه، به جای مالی در آن حضور داشته، از تغییرات رفتاری آمریکا در قبال ایران سخن گفته و مدعی لزوم تغییر رویکرد ایران و توجه بیشتر به مذاکره با آمریکا شده‌اند. اقدامات تقابلی سناتورهای جمهوریخواه با کاخ سفید در قبال مالی نیز سند دیگر پیروان دیدگاه مذکور شده است.
هر چند برخی محافل رسانه‌ای در داخل و خارج از ایران تلاش دارند تا تعلیق مالی و تغییر احتمالی تیم آمریکا در مذاکرات لغو تحریم‌ها را فرصتی برای ایران نشان داده که تهران با رویکرد به مذاکره مستقیم و حتی امتیاز دادن به‌امریکا باید از آن بهره گیرد، اما حقیقت امر ان است که از یک سو مسائل داخلی آمریکا مسئله‌ای نیست که ایران بخواهد بر اساس آن سیاست‌های خود را تدوین نماید و قدر مسلم آنچه از نگاه ایران در باب مذاکرات مطرح می‌باشد تغییر در رفتار عملی طرح‌های برجامی است و نه آنچه در ظاهر گفته می شود و یا افرادی که نمایندگی این کشورها در مذاکرات را بر عهده می‌گیرند. از سوی دیگر آنچه از سوی جمهوریخواهان با عنوان پاسخگو کردن دولت دموکرات در قبال ایران مطرح می‌شود را می توان برگرفته از زنجیره تحولاتی دانست که طی ماه‌های اخیر در عرصه منطقه‌ای و جهانی با محوریت جمهوری اسلامی ایران در جریان است.
بایدن در حالی وارد کاخ سفید شد که ضمن اذعان به شکست فشار حداکثری ترامپ مدعی سیاست فشار هوشمند با تکیه بر اجماع منطقه‌ای و جهانی علیه ایران گردید. هر چند که آمریکا تحرکات بسیاری برای اجرای این طراحی صورت داد، اما برایندهای حقیقی ورای این هدفگذاری را نشان می‌دهد چنانکه در عرصه داخلی ایران، در کنار عبور از فشار اغتشاش و اشوب تحمیلی، روند اقتصادی ایران با تکیه بر داشته‌های داخلی و دیپلماسی اقتصادی در مسیر رونق در حرکت است بویژه اینکه مراودات بین‌المللی ایران نیز در حلقه همسایگان و فراهمسایگان به سمت مراودات با ارزهای بومی و حذف دلار پیش می رود. در عرصه منطقه‌ای نیز به رغم روند سیاست‌های آمریکا که به دنبال اجماع سازی عربی-عبری علیه ایران بود نه تنها چنین اتفاقی روی نداده بلکه کشورهای عربی در رویکردی واقع گرایانه به توسعه همه جانبه روابط با ایران روی آوردند که بازگشایی سفارتخانه‌های ایران و عربستان نمودی از این همگرایی منطقه‌ای است. در عرصه فرامنطقه‌ای نیز در روزهای آتی عضویت دائم ایران در شانگهای نهایی می‌شود در حالی که بریکس نیز از عضویت ایران استقبال کرده است. سفر اخیر رئیس جمهوری اسلامی ایران به آمریکای لاتین در کنار رویکرد کشورهای اروپایی به توسعه روابط با تهران که دامنه آن به گفت و گوی تلفنی مکرون رئیس جمهور فرانسه با رئیس جمهوری اسلامی ایران رسیده است و نیز افزایش صادرات نفت ایران به بالاترین میزان در سالهای اخیر، نشانه ای بر شکست سناریوی انزوای منطقه‌ای و جهانی ایران است.
همچنین آزمایش موشک خرمشهر 4 و نمایش هایپرسونیک ایرانی (فتاح) نشان داد که سیاست محدود سازی دفاعی ایران نیز ناکام مانده است. این روند موجب شده تا جمهوریخواهان از مسئله ایران در کنار ناتوانی در برابر اقتصاد چین و نیز به نتیجه نرسیدن جنگ اوکراین برای فشار بر دموکرات‌ها بهره گیرند. بر این اساس آنچه در قبال مسئله رابرت مالی و اقدامات کنگره در قبال آن صورت می‌گیرد بیش از هر چیز برگرفته از شکاف داخلی و رقابت‌های انتخاباتی آمریکایی‌هاست و نمی‌توان آن را نشانه تغییر رفتار مذاکراتی واشنگتن دانست. لغو تحریم‌ها، راستی آزمایی آن توسط ایران و نیز تعهد غرب به تکرار نکردن بدعهدی‌ها تنها گزینه‌هایی است که تغییر رفتاری آمریکا را نشان می‌دهد و نباید تغییر افرادی همچون رابرت مالی را نشانه تغییر رفتار آمریکا ارزیابی و با اشتباه محاسباتی وارد مذاکره با این کشور شد.
هر چند برخی محافل رسانه‌ای در داخل و خارج از ایران تلاش دارند تا تعلیق مالی و تغییر احتمالی تیم آمریکا در مذاکرات لغو تحریم‌ها را فرصتی برای ایران نشان داده که تهران با رویکرد به مذاکره مستقیم و حتی امتیاز دادن به‌امریکا باید از آن بهره گیرد، اما حقیقت امر ان است که از یک سو مسائل داخلی آمریکا مسئله‌ای نیست که ایران بخواهد بر اساس آن سیاست‌های خود را تدوین نماید و قدر مسلم آنچه از نگاه ایران در باب مذاکرات مطرح می‌باشد تغییر در رفتار عملی طرح‌های برجامی است و نه آنچه در ظاهر گفته می شود و یا افرادی که نمایندگی این کشورها در مذاکرات را بر عهده می‌گیرند. از سوی دیگر آنچه از سوی جمهوریخواهان با عنوان پاسخگو کردن دولت دموکرات در قبال ایران مطرح می‌شود را می توان برگرفته از زنجیره تحولاتی دانست که طی ماه‌های اخیر در عرصه منطقه‌ای و جهانی با محوریت جمهوری اسلامی ایران در جریان است.
بایدن در حالی وارد کاخ سفید شد که ضمن اذعان به شکست فشار حداکثری ترامپ مدعی سیاست فشار هوشمند با تکیه بر اجماع منطقه‌ای و جهانی علیه ایران گردید. هر چند که آمریکا تحرکات بسیاری برای اجرای این طراحی صورت داد، اما برایندهای حقیقی ورای این هدفگذاری را نشان می‌دهد چنانکه در عرصه داخلی ایران، در کنار عبور از فشار اغتشاش و اشوب تحمیلی، روند اقتصادی ایران با تکیه بر داشته‌های داخلی و دیپلماسی اقتصادی در مسیر رونق در حرکت است بویژه اینکه مراودات بین‌المللی ایران نیز در حلقه همسایگان و فراهمسایگان به سمت مراودات با ارزهای بومی و حذف دلار پیش می رود. در عرصه منطقه‌ای نیز به رغم روند سیاست‌های آمریکا که به دنبال اجماع سازی عربی-عبری علیه ایران بود نه تنها چنین اتفاقی روی نداده بلکه کشورهای عربی در رویکردی واقع گرایانه به توسعه همه جانبه روابط با ایران روی آوردند که بازگشایی سفارتخانه‌های ایران و عربستان نمودی از این همگرایی منطقه‌ای است. در عرصه فرامنطقه‌ای نیز در روزهای آتی عضویت دائم ایران در شانگهای نهایی می‌شود در حالی که بریکس نیز از عضویت ایران استقبال کرده است. سفر اخیر رئیس جمهوری اسلامی ایران به آمریکای لاتین در کنار رویکرد کشورهای اروپایی به توسعه روابط با تهران که دامنه آن به گفت و گوی تلفنی مکرون رئیس جمهور فرانسه با رئیس جمهوری اسلامی ایران رسیده است و نیز افزایش صادرات نفت ایران به بالاترین میزان در سالهای اخیر، نشانه ای بر شکست سناریوی انزوای منطقه‌ای و جهانی ایران است.
همچنین آزمایش موشک خرمشهر 4 و نمایش هایپرسونیک ایرانی (فتاح) نشان داد که سیاست محدود سازی دفاعی ایران نیز ناکام مانده است. این روند موجب شده تا جمهوریخواهان از مسئله ایران در کنار ناتوانی در برابر اقتصاد چین و نیز به نتیجه نرسیدن جنگ اوکراین برای فشار بر دموکرات‌ها بهره گیرند. بر این اساس آنچه در قبال مسئله رابرت مالی و اقدامات کنگره در قبال آن صورت می‌گیرد بیش از هر چیز برگرفته از شکاف داخلی و رقابت‌های انتخاباتی آمریکایی‌هاست و نمی‌توان آن را نشانه تغییر رفتار مذاکراتی واشنگتن دانست. لغو تحریم‌ها، راستی آزمایی آن توسط ایران و نیز تعهد غرب به تکرار نکردن بدعهدی‌ها تنها گزینه‌هایی است که تغییر رفتاری آمریکا را نشان می‌دهد و نباید تغییر افرادی همچون رابرت مالی را نشانه تغییر رفتار آمریکا ارزیابی و با اشتباه محاسباتی وارد مذاکره با این کشور شد.
قاسم غفوری
