انتخابات مجلس دوازدهم در پیش است و باز هم «بازار وعده ها»ی نامزدهای انتخابات داغ می شود، هر نامزدی به فراخور بینش و دانشش به مردم حوزه انتخابیش وعده های سرخرمن زیادی می دهد برای «چند هزار رای»اما آیا واقعا رفتن به مجلس برای تحقق وعده‌هاست یا تمشیت امور کشور؟ براستی چرا از منظر مردم نماینده خوب شخصی است که بهترین وعده ها را بدهد و چرا کارنامه نماینده ها را بر اساس میزان تحقق وعده هایش می‌سنجند؟ براستی چرا مردم اینگونه فکر می کنند که در نتیجه افراد ضعیف وغیر کارشناس اما «زبان باز» که توان «رباغ سبز»نشان دادن به مردم را دارند بعنوان نماینده برگزیده می‌شوند؟!
کارکرد مجلس، مستلزم رعایت موازینی است از جمله آنکه مردمی که نمایندگان را انتخاب می‌کنند از آنان همان وظیفه‌ای را بخواهند که وظیفه مجلس به لحاظ ذاتی است. توسعه نیافتگی سیاسی سبب می‌شود درک مناسبی از کارکرد مجلس نداشته باشیم و کارکرد آن را به آنچه خودمان دوست داریم، تقلیل و تنزل دهیم.
اکنون نمایندگان مجلس در حوزه‌هایی که انتخاب می‌شوند قول آبادانی و حل مشکلات را می‌دهند و عمده مردم هم در طول چهار سال از نمایندگان سئوال نمی‌کنند که برای کارهای کلان کشور چه کرده اید؛ بلکه می پرسند برای شهر و مشخصا یک حوزه انتخابیه چه کرده اید؟
ریشه این کار توسعه نیافتگی سیاسی و محرومیت فراوان، انباشت نیازهای پاسخ داده نشده مردم و تبعیض‌های زیادی است که در جامعه بوده و اکنون عمیق‌تر هم شده است. این موارد مانع می‌شود که مردم از نمایندگانشان کارکردهای اصلی را مطالبه کنند. مردم برای تأمین همان نیازهای عاجل خود به این مرحله رسیده‌اند که کسی را به اسم یک کاری انتخاب کنند، ولی عملاً کارهای دیگری از او بخواهند و هرکسی آن خواست‌های جانبی و غیرمرتبط را انجام ندهد، برای دور بعد، از نظر عمده مردم لایق نمایندگی نخواهد بود چون نتوانسته است اصطلاحا حقشان را از قدرتمندان بگیرد.
یعنی همین وضعیتی که حق مردم به ساختن یک جاده، تأمین آب آشامیدنی برای یک روستا، ساخت تعدادی خانه و خواست هایی از این دست تقلیل یافته است. توجه داشته باشید این موارد حق مردم است ولی مجرای رسیدن به آن این نیست که نماینده مجلس این کار را انجام دهد. نمایندگان باید با چنان دانایی و فهم، مملکت را از نظر قانونگذاری اداره کنند که وقتی دولت آن قوانین را اجرا کرد، مسکن و آب و آموزش و بقیه نیازهای مردم تأمین شود.
این نوع نگاه، به علت توسعه نیافتگی و انبوه مشکلاتی است که با آن مواجهیم. اگر شما می‌بینید مجلس جامعیت ندارد به دلیل این است که محیط درونی و بیرونی حاکم بر نمایندگان دارای چنین فضایی است.
این فضا، نماینده را منفعل می‌کند یعنی او می‌داند که اگر امور حوزه انتخابیه خود را حل نکند، دفعه بعد به احتمال زیاد انتخاب نمی‌شود. پس باید به جای انجام کار مجلس و قانونگذاری، کار بخشدار و رئیس اداره آب و گاز و راه را انجام دهد. اینکه کارکردها پایین است و افراد در قانونگذاری‌های جامع شرکت نمی‌کنند بدین علت است که محیط توسعه نیافته آنها را به انجام امور دیگری وادار می‌کند. توسعه نیافتگی یکی از آفت‌های انحراف مجلس از وظایف اصلی خویش است.
در واقع می توان گفت که توسعه نیافتگی از یک سو سبب می‌شود نمایندگان به وظایف اصلی خود عمل نکنند و از سوی دیگر ابزار توجیهی برای عدم رسیدگی به وظایفشان را در اختیارشان می‌گذارد.البته منظور از توسعه نیافتگی تغییرات بلند مدتی است که در کشور باید اتفاق بیفتد به نحوی که درآمد سرانه مردم سال به سال افزایش پیدا کند و مردمی که نیازهای اولیه ای مثل مسکن و خوراک و پوشاک و مدرسه و بهداشت و درمانشان را رفع کرده اند، از طریق دانش، تحصیلات، اختراعات و ابداعات، تغییرات تجربه کرده خود را به نمایش بگذارند. منظور از توسعه یافتگی، عمران نیست. توسعه یافتگی به معنای تغییرات مداوم در طول زمان در ذهن، افکار، بینش و نگرش است؛ بنابراین تا زمانی که توسعه نیافتگی حاکم باشد، عدم جامعیت هم وجود خواهد داشت.بحث در مورد تاثیر متقابل مجلس و توسعه یافتگی بر یکدیگر، همان موضوع، اول مرغ بوده یا تخم مرغ است. این محیط است که نماینده ای را انتخاب می کند که محلی فکر می کند و نماینده ای هم که محلی فکر می کند، نمی تواند قانونگذاری جامع داشته باشد ، لذا به هر چیزی غیر از اولویت ها بیشتر توجه دارد و منابع کشور را درست تخصیص نمی دهد.
حرف من این است جامعه ای که به لحاظ توسعه ای مشکل دارد، در انتخاب های خود خوب دقت نمی کند. افرادی هم که در نتیجه این انتخابها وارد مجلس می شوند، به توسعه فکر نمی کنند. البته نهاد های دیگری هم در کشور هستند که باید به توسعه فکر کنند.
و اینجاست که لااقل دستگاه های مرتبط با امر مهم انتخابات مانند وزارت کشور و ارکانش و حتی شورای نگهبان ومجمع تشخیص مصلحت نظام درهمین فرصت کوتاه باقیمانده به انتخابات وارد گود شوند و با برنامه‌های آموزشی ، روشنگرانه ذهنیت مردم را نسبت به مجلس و کارکردهای مهم آن روشن نمایند تا شان مجلس به جایی برگردد که عصاره فضائل ملت باشد.
کارکرد مجلس، مستلزم رعایت موازینی است از جمله آنکه مردمی که نمایندگان را انتخاب می‌کنند از آنان همان وظیفه‌ای را بخواهند که وظیفه مجلس به لحاظ ذاتی است. توسعه نیافتگی سیاسی سبب می‌شود درک مناسبی از کارکرد مجلس نداشته باشیم و کارکرد آن را به آنچه خودمان دوست داریم، تقلیل و تنزل دهیم.
اکنون نمایندگان مجلس در حوزه‌هایی که انتخاب می‌شوند قول آبادانی و حل مشکلات را می‌دهند و عمده مردم هم در طول چهار سال از نمایندگان سئوال نمی‌کنند که برای کارهای کلان کشور چه کرده اید؛ بلکه می پرسند برای شهر و مشخصا یک حوزه انتخابیه چه کرده اید؟
ریشه این کار توسعه نیافتگی سیاسی و محرومیت فراوان، انباشت نیازهای پاسخ داده نشده مردم و تبعیض‌های زیادی است که در جامعه بوده و اکنون عمیق‌تر هم شده است. این موارد مانع می‌شود که مردم از نمایندگانشان کارکردهای اصلی را مطالبه کنند. مردم برای تأمین همان نیازهای عاجل خود به این مرحله رسیده‌اند که کسی را به اسم یک کاری انتخاب کنند، ولی عملاً کارهای دیگری از او بخواهند و هرکسی آن خواست‌های جانبی و غیرمرتبط را انجام ندهد، برای دور بعد، از نظر عمده مردم لایق نمایندگی نخواهد بود چون نتوانسته است اصطلاحا حقشان را از قدرتمندان بگیرد.
یعنی همین وضعیتی که حق مردم به ساختن یک جاده، تأمین آب آشامیدنی برای یک روستا، ساخت تعدادی خانه و خواست هایی از این دست تقلیل یافته است. توجه داشته باشید این موارد حق مردم است ولی مجرای رسیدن به آن این نیست که نماینده مجلس این کار را انجام دهد. نمایندگان باید با چنان دانایی و فهم، مملکت را از نظر قانونگذاری اداره کنند که وقتی دولت آن قوانین را اجرا کرد، مسکن و آب و آموزش و بقیه نیازهای مردم تأمین شود.
این نوع نگاه، به علت توسعه نیافتگی و انبوه مشکلاتی است که با آن مواجهیم. اگر شما می‌بینید مجلس جامعیت ندارد به دلیل این است که محیط درونی و بیرونی حاکم بر نمایندگان دارای چنین فضایی است.
این فضا، نماینده را منفعل می‌کند یعنی او می‌داند که اگر امور حوزه انتخابیه خود را حل نکند، دفعه بعد به احتمال زیاد انتخاب نمی‌شود. پس باید به جای انجام کار مجلس و قانونگذاری، کار بخشدار و رئیس اداره آب و گاز و راه را انجام دهد. اینکه کارکردها پایین است و افراد در قانونگذاری‌های جامع شرکت نمی‌کنند بدین علت است که محیط توسعه نیافته آنها را به انجام امور دیگری وادار می‌کند. توسعه نیافتگی یکی از آفت‌های انحراف مجلس از وظایف اصلی خویش است.
در واقع می توان گفت که توسعه نیافتگی از یک سو سبب می‌شود نمایندگان به وظایف اصلی خود عمل نکنند و از سوی دیگر ابزار توجیهی برای عدم رسیدگی به وظایفشان را در اختیارشان می‌گذارد.البته منظور از توسعه نیافتگی تغییرات بلند مدتی است که در کشور باید اتفاق بیفتد به نحوی که درآمد سرانه مردم سال به سال افزایش پیدا کند و مردمی که نیازهای اولیه ای مثل مسکن و خوراک و پوشاک و مدرسه و بهداشت و درمانشان را رفع کرده اند، از طریق دانش، تحصیلات، اختراعات و ابداعات، تغییرات تجربه کرده خود را به نمایش بگذارند. منظور از توسعه یافتگی، عمران نیست. توسعه یافتگی به معنای تغییرات مداوم در طول زمان در ذهن، افکار، بینش و نگرش است؛ بنابراین تا زمانی که توسعه نیافتگی حاکم باشد، عدم جامعیت هم وجود خواهد داشت.بحث در مورد تاثیر متقابل مجلس و توسعه یافتگی بر یکدیگر، همان موضوع، اول مرغ بوده یا تخم مرغ است. این محیط است که نماینده ای را انتخاب می کند که محلی فکر می کند و نماینده ای هم که محلی فکر می کند، نمی تواند قانونگذاری جامع داشته باشد ، لذا به هر چیزی غیر از اولویت ها بیشتر توجه دارد و منابع کشور را درست تخصیص نمی دهد.
حرف من این است جامعه ای که به لحاظ توسعه ای مشکل دارد، در انتخاب های خود خوب دقت نمی کند. افرادی هم که در نتیجه این انتخابها وارد مجلس می شوند، به توسعه فکر نمی کنند. البته نهاد های دیگری هم در کشور هستند که باید به توسعه فکر کنند.
و اینجاست که لااقل دستگاه های مرتبط با امر مهم انتخابات مانند وزارت کشور و ارکانش و حتی شورای نگهبان ومجمع تشخیص مصلحت نظام درهمین فرصت کوتاه باقیمانده به انتخابات وارد گود شوند و با برنامه‌های آموزشی ، روشنگرانه ذهنیت مردم را نسبت به مجلس و کارکردهای مهم آن روشن نمایند تا شان مجلس به جایی برگردد که عصاره فضائل ملت باشد.
فرهاد خادمی
