رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه برای سفری رسمی راهی فرانسه شد. این سفر در حالی صورت گرفته که از یک سو در عرصه داخلی ترکیه شرایطی خاص حاکم است و از سوی دیگر تحولات منطقه صحنه جدیدی از معادلات را نشان میدهد که بازیگران بسیاری از جمله ترکیه به دنبال ایفای نقش گسترده در آن هستند. البته در طرف فرانسوی نیز شرایطی قابل توجه وجود دارد بویژه اینکه ماکرون رئیس جمهوری فرانسه تاکنون نتوانسته به وعدههای اقتصادی خود و البته نمایش چهرهای مستقل از فرانسه در جهان عمل کند.
با این تفاسیر این سوال مطرح میشود که اهداف طرفین از این توسعه روابط چیست و چه منافعی را دنبال میکنند؟
در یک سوی معادله ترکیهای قرار دارد که در کنار برخی چالشهای اقتصادی، نتوانسته خواستههای خود از روابط با اروپا را تامین سازد و عملا پشت درهای اتحادیه اروپا مانده است. در همین حال در معادلات منطقه نیز در حالی اهدافش در لوای همراهی با غرب محقق نشده که رویکردش به جبهه مقاومت و متحدانش در حوزه امنیتی و نیز جایگاه منطقهای دستاوردهایی برای آنکارا رقم زده است. در این میان ترکیه ادامه حمایت غرب از تروریستها و نیز اقدام آمریکا در معرفی قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی و نیز دخالتهای هفتههای اخیر غرب در امور داخلی ایران را مغایر با منافع و امنیت ملی خود میداند. بر این اساس میتوان گفت که از اهداف سفر اردوغان به فرانسه در کنار توسعه همکاری اقتصادی، بهرهگیری از ظرفیتهای فرانسه در اتحادیه اروپا برای مقابله با تحرکات ضد ترکیهای بویژه در قبال آلمان است که رسما به تهدید اهداف ترکیه پرداخته است. در همین حال اردوغان تلاش دارد تا نقش محوری از ترکیه در معادلات منطقه به نمایش گذارد که صحبت درباره فلسطین و نیز دخالتهای خارجی در امور کشورهای منطقه از محورهای آن خواهد بود.
در نقطه مقابل فرانسه نیز تلاش خواهد داشت تا از ظرفیتهای ترکیه برای بهبود اقتصاد خود بهره گیرد در حالی که با نقشآفرینی در عرصه تعاملاتی اتحادیه اروپا با ترکیه سعی دارد تا آنکارا را به همراهی در معادلات منطقه مجاب سازد. فرانسه سیاست کلانی را برای حضور در غرب آسیا طراحی کرده که از کشورهای عربی گرفته تا ترکیه و رژیم صهیونیستی و حتی ایران را در بر میگیرد. در این میان پاریس سعی دارد تا از ظرفیتهای ترکیه برای تحقق بخشهایی از اهداف این طراحی بهره گیرد در حالی که یکی از محورهای احتمالی آن تغییر مواضع ترکیه در قبال ایران برای همراه با غرب مبنی بر حذف توان موشکی و دوری ایران از منطقه تشکیل میدهد.
به هر تقدیر آنچه در سفر اردوغان به فرانسه بیش از هرچیز به چشم میآید اختلافات گسترده میان غرب و آنکاراست که موجب شده تا روابط میان کشورهای اروپایی با ترکیه در هالهای از ابهام قرار گیرد هر چند که نیازهای طرفین به یکدیگر مولفهای است که مانع از گسست کامل و تقابل شدید آنها میشود.
نویسنده: قاسم غفوری