لیبی سرزمینی است که از سال ۲۰۱۱ تاکنون روی آرامش ندیده است. زمانی غرب مدعی بود که با سرنگونی حاکمیت قذافی لیبی به کشوری مهم در آفریقا و جهان مبدل خواهد شد اما گذشت زمان نشان داد که نه تنها چنین ادعایی روی نداده بلکه لیبی همچنان با بحران امنیتی رو به گسترش مواجه است. هنوز هزاران نفر قربانی استفاده ناتو از اورانیوم در عملیات سرنگون سازی قذافی است در حالی که اختلافات قبیلهای و نبود دولتی یکپارچه عملا لیبی را به چندین منطقه تجریه کرده است. حال این سوال مطرح است که چرا لیبی به این وضعیت دچار شده است؟
هر چند که ساختار قبیلهای و عدم وجود انسجام سیاسی و اجتماعی از ریشههای اصلی این بحران است که محلی امن برای تروریستها ایجاد و زمینه ساز تشدید تحرکات آنها شده اما یک اصل مهم را نمیتوان نادیده گرفت و آن اصل دخالت خارجی است. اسناد نشان میدهد که منابع نفتی لیبی و نیز موقعیت جغرافیایی آن مولفهای برای چشم طمع غرب بوده است چنانکه فرانسه به همراه قطر برای همین منابع در جمع جنگ افروزان علیه قذافی قرار گرفتند و تقابلی شدید نیز میان آمریکا ، فرانسه، ایتالیا و انگلیس برای کسب منافع بیشتر در لیبی وجود دارد. در کنار غربیها میان برخی کشورهای منطقهای نیز جدالی سخت بر سر لیبی در جریان است که یک سوی آن لیبی و قطر و سوی دیگر آن سودان، مصر، امارات و عربستان قرار دارند.
در همین چارچوب اردوغان طی سخنرانی در جمع نمایندگان پارلمانی حزب عدالتوتوسعه گفت: ما برای تسریع همکاریها بین ترکیه و لیبی (دولت مستقر در طرابلس) تلاش میکنیم و آمادگی خود را برای کمک در هر زمانی که نیاز داشته باشند به طرف لیبیایی اعلام کردهایم. پیش از این نیز دفتر ریاستجمهوری ترکیه از سفر «فایز السراج» رئیس دولت وفاق ملی لیبی به استانبول و دیدار وی با «رجب طیب اردوغان» رئیسجمهور ترکیه خبر داد. از سوی دیگر تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر در دیدار با فائز السراج، رئیس شورای ریاستی و نخست وزیر دولت توافق ملی لیبی بر آمادگی دوحه برای ارائه هرگونه حمایت امنیتی و اقتصادی دولت وفاق ملی لیبی تاکید کرد.
در نقطه مقابل منابع مصری به وبگاه خبری العربی الجدید گفتند که در سایه حمایتهای لجستیک و نظامی بزرگ قاهره به حفتر، با هدف یکسره کردن نبرد تصرف طرابلس [پایتخت لیبی] سرلشکر محمد زکی وزیر دفاع مصر هنگام دیدار با عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور این کشور، جزئیات تحولات میدانی در لیبی را اطلاع داده است. در همین چارچوب نیز پس از اعلام حمایت عربستان از حفتر، امارات متحده عربی و شورای نظامی سودان برای حمایت مشترک از ژنرال بازنشسته خلیفه حفتر در شرق لیبی به توافق رسیدند. محمد حمدان دقلو «حمیدتی» معاون شورای نظامی سودان در نشستی حول توافق مذکور حضور داشته است. نظامیان این کشور در عملیات تصرف طرابلس شرکت خواهند کرد". مجموع این تقابلهای بیرونی موجب تشدید بحران در لیبی شده که بلند مدت بودن وضعیت نابسامان را در اذهان تداعی کرده و لیبی در آینده نزدیک روی آرامش نخواهد دید.
نویسنده: فرامرز اصغری