دهه چهل وقتی از خیابان‌ها گذر می‌کردیم با چهره‌های متفاوتی روبرو می‌شدیم تا هرکدام در گوشه‌ای مشغول تیغ زدن گوش عابرانی باشند که بعضی ساده‌دل و گروهی طمع‌کار بودند.
این‌ها رزق روزانه خود را از همین طریق به دست می‌آوردند و کسانی که بارها فریب می‌خوردند بازهم در این دام‌های کوچک و بزرگ می‌افتادند تا سرکیسه شوند. ازجمله این بساط‌ها می‌توان به پرندگانی اشاره کرد که صاحبانشان با دریافت مبلغی از عابران آن‌ها را مجبور می‌کردند کاغذی از درون قاب کنار قفس بردارند و به متقاضی بدهند و در این برگه‌ها که فال نام داشت به متقاضی نوید پولدار شدن می‌داد و همچنین دیگری جعبه‌های شانسی می‌فروخت تا خریدار مشتاق درون آن سکه و اسکناس پیدا کند اما پس از پرداخت رقمی قابل‌توجه با یک بسته آدامس خروس نشان یا شکلات کشی روبرو می‌شد که البته این مسیر به صورت کمی شکیل‌تر و پررنگ‌تر، هنوز هم در سوپرمارکت‌ها جریان دارد.
اگرچه بساط فالگیری با پرندگان و بلیط‌های بخت‌آزمایی به ظاهر حذف یا کمرنگ شده اما کلاهبرداری در برخی خریدهای اینترنتی به سرعت جای آن‌ها را گرفته تا نشان دهد خر همان خر است و تنها پالانش عوض شده تا به عنوان نمونه یک فروشگاه بزرگ به مناسبت‌های مختلف مانند شب یلدا، روز مادر و جمعه آخر ماه‌های سنتی در داخل و از آن سو کریسمس و والنتاین به عنوان رهاورد خارج برای مشتریان خود تخفیفات صوری قائل شوند و به طور مثال نسبت به کالای خریداری شده بیست تا سی درصد از مبلغ دریافتی بعد از 72 ساعت به عنوان تخفیف به حساب مشتری اعاده گردد که با توجه به گران بودن کالا در اینگونه فروشگاه‌ها چنین ترفندهایی نه تنها تخفیف نیست بلکه به معنای اغفال مشتری است زیرا صاحبان این واحدها حساب شده اقدام می‌کنند تا در طول همان 72 ساعت سودی که از پول امانتی مشتری می‌برند چندین برابر تخفیف به دست آید و مالباخته تصور کند در خرید از این واحد سود برده است، حال آن‌که متضرر واقعی جمع خریداران هستند نه فروشگاه! البته عودت مبالغ یادشده در برخی موارد طولانی‌تر از یک ماه هم می‌شود اگر سر زا نرود و خریداران با یک واحد تعطیل‌شده روبرو نباشند و حتی ترفندهای دیگری هم هست که وقتی لیست تقاضای خریدار همراه با واریز وجه برای فروشنده ارسال می‌شود پیامی به او می‌رسد که تعدادی از اقلام را موجود ندارند و در اولین فرصت وجوه مربوط به حسابشان اعاده خواهد شد که اگر حقیقت داشته باشد چند روز بعد پول اضافی را دریافت می‌کنند تا تخفیف خیالی به نام مشتری و سود این مدت اسکونت شده به کام فروشنده باشد! از دیگر ترفندهای این فروشگاه‌ها این است که در آغاز حراج اینترنتی مبلغ کالاهایی که موجود ندارند را در کمتر از 24 ساعت اعاده می‌دهند تا نوعی تبلیغ و اعتماد برای جذب مشتریان اینگونه باشد اما در ادامه و با گذشت زمان و افزایش خریداران طمع‌کار، زمان برگشت وجوه مازاد به‌روز می‌شود تا همچنان در حساب‌های سپرده سودآور باشد! البته نباید نادیده گرفت که برای مثال در فروشگاه‌های فیزیکی، خریداران می‌توانند هرگونه لوازم‌خانگی یا پوشاک را قبل از خرید امتحان کنند، اما این کار را نمی‌توان هنگام خرید برخط انجام داد که در ادامه با مشکلاتی دوچندان مواجه خواهد بود. بر اساس آمارهای موجود در دوران کرونا، سامانه‌های بورس و فروش خودرو با پیک‌های مقطعی رکوردشکنی کردند. فروشگاه‌های برخط رشد دو برابری، سامانه‌های نوبت‌دهی برخط خدمات درمانی رشد سه برابری و سوپرمارکت‌های برخط رشد ده برابری را رقم زدند که کاهش رفت‌وآمدها و در اختیار بودن تنوع کالاها از مزایای این رشد و خرید اینترنتی بود تا همچنان موردتوجه باشند. درحالی‌که در دنیای امروز و از چند دهه قبل عموم افراد در بعضی کشورها با خرید برخط آشنا بودند و بازارهای سنتی دیگر رونق قدیم را نداشت و رقابت بین کسب‌وکارهای اینترنتی هم شدیدتر می‌شد که این امر در ایران طی دوران کرونا جا افتاد به این صورت که هرکدام از کسب‌وکارها برای جلب نظر مشتری امکانات و مزایای خاصی را تأمین کردند تا در بازار رقابت بمانند که امروز هم کم‌وبیش ادامه دارد و می‌توانند بهتر از این هم باشند به شرطی که تقلب از آن‌ها بیرون برود. حالا رشد 81 درصدی کسب‌وکارهای برخط که در دوران کرونا اتفاق افتاد مشکلات تازه‌ای را رقم زده است اما بازهم به دلیل ماهیتی که دارد توانسته است جایگاه خود را در بین جامعه حفظ کند و مردمی که تا قبل اعتقادی به خرید اینترنتی نداشتند در این وضعیت به‌اجبار برای تأمین مایحتاج خود ازجمله حمل‌ونقل و ایاب‌وذهاب و حتی آموزش هم به فضای مجازی روی آورند؛ زیرا از پایان سال 1399 برخی از کسب‌وکارهای سنتی به نقطه پایان فعالیت خود نزدیک می‌شدند و این تضاد سریع است که اگر موردتوجه مسئولان امر قرار نگیرد تا سازوکارها را تغییر داده و به‌روز کنند، به‌سرعت با چالش‌های آن همراه خواهد بود.
این‌ها رزق روزانه خود را از همین طریق به دست می‌آوردند و کسانی که بارها فریب می‌خوردند بازهم در این دام‌های کوچک و بزرگ می‌افتادند تا سرکیسه شوند. ازجمله این بساط‌ها می‌توان به پرندگانی اشاره کرد که صاحبانشان با دریافت مبلغی از عابران آن‌ها را مجبور می‌کردند کاغذی از درون قاب کنار قفس بردارند و به متقاضی بدهند و در این برگه‌ها که فال نام داشت به متقاضی نوید پولدار شدن می‌داد و همچنین دیگری جعبه‌های شانسی می‌فروخت تا خریدار مشتاق درون آن سکه و اسکناس پیدا کند اما پس از پرداخت رقمی قابل‌توجه با یک بسته آدامس خروس نشان یا شکلات کشی روبرو می‌شد که البته این مسیر به صورت کمی شکیل‌تر و پررنگ‌تر، هنوز هم در سوپرمارکت‌ها جریان دارد.
اگرچه بساط فالگیری با پرندگان و بلیط‌های بخت‌آزمایی به ظاهر حذف یا کمرنگ شده اما کلاهبرداری در برخی خریدهای اینترنتی به سرعت جای آن‌ها را گرفته تا نشان دهد خر همان خر است و تنها پالانش عوض شده تا به عنوان نمونه یک فروشگاه بزرگ به مناسبت‌های مختلف مانند شب یلدا، روز مادر و جمعه آخر ماه‌های سنتی در داخل و از آن سو کریسمس و والنتاین به عنوان رهاورد خارج برای مشتریان خود تخفیفات صوری قائل شوند و به طور مثال نسبت به کالای خریداری شده بیست تا سی درصد از مبلغ دریافتی بعد از 72 ساعت به عنوان تخفیف به حساب مشتری اعاده گردد که با توجه به گران بودن کالا در اینگونه فروشگاه‌ها چنین ترفندهایی نه تنها تخفیف نیست بلکه به معنای اغفال مشتری است زیرا صاحبان این واحدها حساب شده اقدام می‌کنند تا در طول همان 72 ساعت سودی که از پول امانتی مشتری می‌برند چندین برابر تخفیف به دست آید و مالباخته تصور کند در خرید از این واحد سود برده است، حال آن‌که متضرر واقعی جمع خریداران هستند نه فروشگاه! البته عودت مبالغ یادشده در برخی موارد طولانی‌تر از یک ماه هم می‌شود اگر سر زا نرود و خریداران با یک واحد تعطیل‌شده روبرو نباشند و حتی ترفندهای دیگری هم هست که وقتی لیست تقاضای خریدار همراه با واریز وجه برای فروشنده ارسال می‌شود پیامی به او می‌رسد که تعدادی از اقلام را موجود ندارند و در اولین فرصت وجوه مربوط به حسابشان اعاده خواهد شد که اگر حقیقت داشته باشد چند روز بعد پول اضافی را دریافت می‌کنند تا تخفیف خیالی به نام مشتری و سود این مدت اسکونت شده به کام فروشنده باشد! از دیگر ترفندهای این فروشگاه‌ها این است که در آغاز حراج اینترنتی مبلغ کالاهایی که موجود ندارند را در کمتر از 24 ساعت اعاده می‌دهند تا نوعی تبلیغ و اعتماد برای جذب مشتریان اینگونه باشد اما در ادامه و با گذشت زمان و افزایش خریداران طمع‌کار، زمان برگشت وجوه مازاد به‌روز می‌شود تا همچنان در حساب‌های سپرده سودآور باشد! البته نباید نادیده گرفت که برای مثال در فروشگاه‌های فیزیکی، خریداران می‌توانند هرگونه لوازم‌خانگی یا پوشاک را قبل از خرید امتحان کنند، اما این کار را نمی‌توان هنگام خرید برخط انجام داد که در ادامه با مشکلاتی دوچندان مواجه خواهد بود. بر اساس آمارهای موجود در دوران کرونا، سامانه‌های بورس و فروش خودرو با پیک‌های مقطعی رکوردشکنی کردند. فروشگاه‌های برخط رشد دو برابری، سامانه‌های نوبت‌دهی برخط خدمات درمانی رشد سه برابری و سوپرمارکت‌های برخط رشد ده برابری را رقم زدند که کاهش رفت‌وآمدها و در اختیار بودن تنوع کالاها از مزایای این رشد و خرید اینترنتی بود تا همچنان موردتوجه باشند. درحالی‌که در دنیای امروز و از چند دهه قبل عموم افراد در بعضی کشورها با خرید برخط آشنا بودند و بازارهای سنتی دیگر رونق قدیم را نداشت و رقابت بین کسب‌وکارهای اینترنتی هم شدیدتر می‌شد که این امر در ایران طی دوران کرونا جا افتاد به این صورت که هرکدام از کسب‌وکارها برای جلب نظر مشتری امکانات و مزایای خاصی را تأمین کردند تا در بازار رقابت بمانند که امروز هم کم‌وبیش ادامه دارد و می‌توانند بهتر از این هم باشند به شرطی که تقلب از آن‌ها بیرون برود. حالا رشد 81 درصدی کسب‌وکارهای برخط که در دوران کرونا اتفاق افتاد مشکلات تازه‌ای را رقم زده است اما بازهم به دلیل ماهیتی که دارد توانسته است جایگاه خود را در بین جامعه حفظ کند و مردمی که تا قبل اعتقادی به خرید اینترنتی نداشتند در این وضعیت به‌اجبار برای تأمین مایحتاج خود ازجمله حمل‌ونقل و ایاب‌وذهاب و حتی آموزش هم به فضای مجازی روی آورند؛ زیرا از پایان سال 1399 برخی از کسب‌وکارهای سنتی به نقطه پایان فعالیت خود نزدیک می‌شدند و این تضاد سریع است که اگر موردتوجه مسئولان امر قرار نگیرد تا سازوکارها را تغییر داده و به‌روز کنند، به‌سرعت با چالش‌های آن همراه خواهد بود.
حسن روانشید - روزنامه نگار پیشکسوت
