كارشناسان عرصه سياست خارجي ميگويند با توجه به بيصداقتي غرب بايد هرگونه توافق با ۱+۵ در جزئيات هم صورت گيرد وگرنه چنين توافقي مورد پذيرش ملت ايران نخواهد بود.
مذاکرات هستهای وین وارد آخرین روزهای خود شده است تا سرنوشت پروندهای که بهمدت بیش از یک دهه محل رایزنیهای دیپلماتهای ایرانی با شش كشور بود، مشخص گردد.
ديروز نيز مانند روزهاي قبل تيم مذاكرهكننده هستهاي كشورمان روز پرترافيكي را داشت چنانچه وزیر امور خارجه کشورمان ديروز نيز در پنجمین روز از دور پایانی مذاکرات هستهای با سباستین کورتس همتای اتریشی خود دیدار کرد.
وزرای خارجه ایران و اتریش در اين دیدار روند مناسبات دوجانبه را مورد گفتوگو و تبادل نظر قرار دادند. دراین دیدار همچنین پیرامون مذاکرات جاری هستهای گفتوگو کردند.
از سويي ديگر سیدعباس عراقچی معاون وزیر خارجه کشورمان ديروز نيز با همتای روسی خود سرگئی ریابکوف دیدار كرد.
تقریباً یک سال از توافق موقت ژنو که در آن ایران و گروه ۱+۵ براساس "برنامه اقدام مشترک" پذیرفتند که برنامه هستهای ایران بهازای تسهیل برخی تحریمها محدود شود میگذرد. و اکنون تیم مذاکرهکننده هستهای کشورمان به ریاست محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه، در وین، پایتخت اتریش، حضور یافته تا برای آخرینبار پیش از پایان ضربالاجل ۳ آذر (۲۴ نوامبر) به گفتوگو با شش قدرت جهانی بپردازند.
رسانهها و کارشناسان امر گمانهزنیهای گوناگونی درباره نتایج این مذاکرات مطرح میکنند، اما احتمال دستیابی به نوعی توافق نسبی توأم با تمدید گفتوگوها بیشترین رأی صاحبنظران را به خود اختصاص داده است. چنانچه روزنامه فرانسوی لوموند با اشاره به تداوم بیاعتمادی و سوءظن میان طرفین مذاکرات هستهای از یکسو و هدف مشترک آنها از سوی دیگر اعلام کرد که به رغم وجود اختلافات عمیق میان ایران و غرب، مذاکرات هرگز تا این حد به هدف نزدیک نبوده است.
روزنامه فرانسوی «لوموند» در آستانه برگزاری دور حساس مذاکرات هستهای ایران و گروه ۱+۵ در وین اتریش طی گزارشی به قلم «ایو میشل ریول» نوشت: شمارش معکوس درباره مذاکرات هستهای ایران آغاز شده و گفتوگوهای هستهای پرپیچ و خم در این خصوص از روز سهشنبه گذشته در راستای تلاش برای دستیابی به توافق نهایی تا پیش از مهلت تعیین شده در ۲۴ نوامبر (سوم آذر) از سر گرفته شده است.
روزنامه «والاستریتژورنال» نيزدر گزارشی با موضوع روند مذاکرات هستهای ایران و گروه موسوم به ۱+۵، نوشته است که کشورهای غربی اعطای امتیازات بیشتر در مذاکرات را بررسی میکنند.
اين روزنامه با اشاره به روند مذاکرات یکساله ایران و اعضای دائم شورای امنیت به علاوه آلمان، در مورد راههای دادن امتیازات بیشتر نوشته است: «با توجه به اینکه بخش اعظم توافق هستهای مشخص شده، تنها راههای اعطای امتیاز، در چهار حوزه خلاصه میشود: محدودیت فعالیتهای هستهای ایران ضمن توافق هستهای آتی، زمانبندی کاهش تحریمها، میزان آزادی عمل ایران برای کار بر روی نسل جدید سانتریفیوژها برای غنیسازی و همچنین مدت زمان اجرای توافق.»
روزنامه انگلیسی دیلی تلگراف هم در گزارشی مدعی شده است که مذاکرات هستهای تبدیل به بازی اعداد شده و پیچیدگی آن را به اصرار بیش از اندازه طرفین بر تعداد سانتریفیوژها نسبت داده است.
این گزارش مدعی شده است که تعداد سانتریفیوژها به عنوان وسیلهای که برای اولین بار در دهه پنجاه مورد استفاده قرار گرفت، نمیتواند موضوع مهمی باشد. با این حال به نظر میرسد این موضوع محوریترین بحث مذاکرات را به خود اختصاص داده است. در حال حاضر ایران ۱۹ هزار ۵۱۴ سانتریفیوژ فعال در دو سایت هستهای در اختیار دارد. در پایان مذاکرات نیز با دو گزینه مواجه خواهیم بود: ایران همین تعداد سانتریفیوژ را نگاه میدارد و یا آنها را به چند هزار عدد کاهش میدهد.
اما خوشبيني و اميدواري مقامات روسي به دستيابي توافقي جامع همچنان پابرجاست چنانچه یک دیپلمات روس از سفر احتمالی وزیر خارجه روسیه به وین و پیوستن وی به تیم مذاکرهکننده ایران و ۱+۵ خبر داد و گفت: با توجه به ماندن وزرای خارجه آمریکا و ایران در وین، احتمالاً این مذاکرات موفقیتآمیز بوده است.
این دیپلمات روس همچنین اعلام کرد که با توجه به تصمیم «جان کری» وزیر خارجه آمریکا و «محمدجواد ظریف» وزیر خارجه ایران برای ماندن در وین و ادامه مذاکرات، احتمالاً مذاکرات درخصوص برنامه هستهای ایران موفقیتآمیز بوده است.
از ظرفیت غنیسازی در ایران و نیز جدول زمانبندی لغو تحریمهای ایران بهعنوان بزرگترین چالشهای مذاکرات نام برده میشود. در حالی که کشورمان بر ضرورت برخورداری از غنیسازی صنعتی در پایان دوره توافق نهایی (که خود محل مجادله است) تأکید دارد، آمریکاییها، بهعنوان طرف اصلی مذاکره با ایران، خواهان محدود شدن توان غنیسازی ایران بهنوعی ظرفیت دکوری هستند. در حوزه تحریمها نیز تهران اصرار دارد که برچیده شدن آنها به صورتی مؤثر و محسوس انجام شود اما هدف غربیها این است که تا حداکثر زمان ممکن ساختار تحریمها را حفظ کنند، خواستهای که با مخالفت مذاکرهکنندگان کشورمان رویارو شده است.
اختلافات در حوزههای دیگر چون مدت زمان توافق نهایی، رآکتور اراک، آینده حوزه تحقیقات و توسعه در برنامه هستهای ایران و نیز بازرسیها از دیگر مسائلی هستند که در مذاکرات جاری به آنها پرداخته خواهد شد.
وزیر امور خارجه کشورمان در دور پیشین مذاکرات که در مسقط، پایتخت عمان برگزار شده بود، از همه دعوت کرده بود که برای آگاهی از نتیجه مذاکرات تا هفته جاری و گفتوگوهای وین صبر کنند.
آنچه از گمانهزني رسانههاي غربي توأم با نوعي سوگيري بر ميآيد امكان توافقي احتمالي ممكن است وجود داشته باشد اما گويا قرار است اين توافقات در چارچوب كليات باشد وتوافق براي جزئيات به زمانهاي ديگري موكول شود.
در همين زمينه كارشناسان معتقدند با توجه به ادامه بيصداقتي غرب و امريكاييها حتي در اين دور از گفتوگوها توافق قابل تاملي صورت نگيرد.
كارشناسان همچنين در مورد گمانهزني براي احتمال توافقات در كليات براين امر اتفاق نظر دارند كه يا نبايد توافقي صورت گيرد يا توافق حتي در جزئيات نيز مشخص شود وگرنه اين توافق مورد وثوق ملت نخواهد بود.
البته یک مقام ایرانی كه نامش فاش نشده به خبرنگار تلویزیون العربیه گفته است که تهران تنها خواستار توافق جامع است و به دنبال تمدید مذاکرات نیست.
همچنين یک منبع نزدیک به هیئت ایرانی به خبرگزاری فرانسه اعلام کرد که مذاکرهکنندگان به دنبال چیزی کمتر از توافق هستهای جامع هستند.
این منبع در ادامه گفت: همه سعی دردستیابی به توافق بر سر چارچوب کلی هستند تا ما قادر به بحث و تنظیم دوباره جزئیات باشیم.
این منبع گفت: در این مرحله سناریو احتمالی دیگری وجود ندارد. بنابراین ما میتوانیم برای خود زمان خریداری کنیم. در همين زمينه سياست روز در گفتوگو با كارشناسان به تبيين گمانهزنيهاي احتمالي براي توافق احتمالي در كليات و درست بودن اين مسير پرداخته است.
جزئيات هم بايد در توافق صورت گيرد
محمدحسن قديري ابيانه كارشناس سياست خارجي در اين خصوص گفت: توافق نهايي در صورتي قطعي خواهد شد كه همه جزئيات آن كاملاً مشخص و حقوق و منافع كشورمان را تأمين كند.
وي افزود: طبيعتا آمريكاييها سعي ميكنند با تهديد و ارعاب و با جنگ رواني و رسانهاي ايران را به عقبنشيني از حقوق خود ترغيب كند لذا بايد منتظر بود و نتيجه مذاكرات را از زبان هيات مذاكرهكننده ايراني شنيد. وي خاطرنشان كرد؛ اگر قرار باشد كلياتي را تصويب كنند و جزئيات را به بعد موكول كنند تا جزئيات مشخص نشود توافقي نخواهد بود و اجرايي نخواهد شد.
يا در همه چيز توافق صورت گيرد يا هيچ توافقي صورت نگيرد
سيدرضا صدرالحسيني كارشناسي سياست خارجي نيز درخصوص احتمال توافق در كليات گفت: در مذاكرات به عمل آمده بين نمايندگان ايران و ۱+۵ در دور هشتم وين هنوز به نقطه قابل اتكا و قابل قبولي دست نيافتهايم و به نظر ميرسد با توجه به عدم صداقت مذاكرهكنندگان اروپايي و آمريكايي اين دور از مذاكرات نيز به توافقي قابل اجرا دست نيابد و شايعه توافق كلي در رسانهها و از جانب برخي از تحليلگران اروپايي و آمريكايي شنيده مي شود.
وي افزود: در اين خصوص بايد اعلام كرد هشدار دلسوزان نظام و انقلاب را بايد توجه داشت كه نمايندگان مذاكره كننده و ديپلماتهاي ايراني نسبت به اين موضوع دقت لازم را مبذول داشته و تا قبل از روشن شدن جزئيات توافق كه رفع همه تحريمها يكي از مهمترين مولفههاي آن ميباشد بايد مورد توجه قرار گيرد.
وي در ادامه گفت ضمنا به نظر ميرسد با توجه به استقامت مذاكرهكنندگان ايراني طرف مذاكرهكننده به دنبال تحميل بعضي از خواستههايي است كه شايد بگونهاي در شرايط كنوني به ضرر منافع ملي نيست كه از آنها بازرسيهاي سرزده از مراكز هستهاي اعم از نطنز و فوردو و آب سنگين اراك ميباشد. كاملا روشن است كه در صورت پذيرش اين اقدام در نهايت منافع ملي ايران به خطر خواهد افتاد و بازرسيهاي غيرمترقبه و سرزده و خارج از بازرسيهاي رسمي دورهاي مسلما به نفع جمهوري اسلامي ايران نخواهد بود.
صدرالحسيني تصريح كرد، البته مطالب گفته شده نشان از عدم بياعتمادي تيم محترم و زبده مذاكرهكننده ايراني نيست اما بايد در شرايط كنوني كه طرف مذاكرهكننده پرونده هستهاي را به سمت و سويي سوق ميدهند كه به بنبستي منتهي گردد كه شايد ايران با عقبنشيني از منافع ملي خويش به بعضي از خواستههاي خويش برسد هشدار در اين خصوص لازم است.
وي در پايان درخصوص تمديد نيز گفت: تمديد مذاكرات با شرايط تحميلي يكسال گذشته به نفع منافع ملي ايران نخواهد بود و به نظر ميرسد براساس تاكيد رئيسجمهور به اينكه ما تا احقاق حقوق ملت ايران در موضع هستهاي و رفع همه تحريمها از پا نخواهيم نشست با تمديد مذاكرات تحقق نخواهد يافت و فقط در صورتي ميتوان مذاكرات تمديد گردد كه در كوتاهترين مدت ممكن همه حقوق حقه ملت ايران به نتيجه برسد.