موضوع حساسیت فعالیت خبرنگاران ایرانی در رسانه‌های مختلف منجمله شبکه‌های مجازی همواره از موارد بحث برانگیز بوده است تا جایی که سبقه وجود سانسور و نبود آزادی بیان برای خبرنگاران ایرانی بیش از حد مطرح شده و هر از گاهی شاهد دستگیری و بازداشت خبرنگاران مختلف چه خانم و چه آقا هستیم. براستی چرا اینقدر حساسیت بر روی خبرنگاران ایرانی وجود دارد؟ مشکل از کجاست، آیا نظام امنیتی و قضایی ایران آستانه تحملش کم است یاعملکرد خبرنگاران بیش از اندازه نامتعارف است.
چند سالی است که هزاران خبرنگار ایرانی در شبکه‌های مجازی فعالیت گسترده دارند و اطلاع رسانی‌های متنوعی هم انجام می‌دهند،آیا همه این موارد از یک سنجه و آزمون صحیح برون یافت داشته یا هر کسی از ظن خود مطلب می نویسد. آنچه که مسلم است در ایران خبرنگاران برای فعالیت در شبکه‌های مجازی تابع و مطیع رسانه‌های اصلی خود نیستند و هرگونه که دلشان خواست عمل می‌کنند. اما می‌بینیم در رسانه‌های خارجی اینگونه نیست و فعالیت در فضای مجازی تابع مقررات و ضوابط خاصی است و باید گفت اگر شاهد برخورد کمتری با خبرنگاران آمریکایی و غربی هستیم به دلیل وجود آزادی همه جانبه نیست، بلکه به دلیل ضوابط و مقرراتی است که خبرنگاران و حتی مدیران رسانه‌های ایرانی از آن بی‌اطلاع هستند. برای مثال 12اصل خبرگزاری رویترز برای حضور خبرنگارانش درشبکه‌های مجازی را می‌آوریم تا بدانیم در ینگه دنیا همه چیز «یلخی» نیست!
به این 12 دستورالعمل رویترز توجه کنید؛
1- در پروفایل‌های توئیتر و فیس‌بوک و... باید خودتان را خبرنگار رویترز معرفی کنید، ولی اعلام کنید از جانب خودتان صحبت می‌کنید، نه از جانب رویترز.
2- قبل از توئیت یا مطلب گذاشتن، درنظر داشته باشید آنچه انجام می‌دهید در سابقه حرفه‌ای شما و شهرت جمعی ما منعکس می‌شود. وقتی تردید دارید با همکاران، سردبیر یا سرپرست خود صحبت کنید.
3- به هر قیمتی، از نزاع‌های داغ، سخنرانی‌های آتشین و صحبت‌های ضعیف و فاقد انسجام خودداری کنید.
4- هنگام نوشتن در مقام خبرنگار رویترز، چه به صورت آنلاین و چه به صورت‌های دیگر، باید به اخلاق سازمانی رویترز پایبند باشید. آن اصول شما را به مسئولیت‌پذیری، رفتار منصفانه و بی‌طرفی ملزم می‌کند.
5- «لایک» یک مطلب یا قبول یک نشان آنلاین یا پیوستن به یک جنبش، ممکن است شما را به خطر بیندازد.
6- هیچ‌کس نباید کسی را مجبور کند یا تحت فشار قرار دهد که دوستان خود را لایک کند، آن‌ها را در توییتر و... دنبال کند یا در سایر رسانه‌های اجتماعی رفتار مشابه انجام دهد.
7- تنش روشن است. شبکه‌های اجتماعی ارتباطات سریع و ثابت و کوتاه را تشویق می‌کنند؛ ما انتظار داریم که خبرنگاران ما از طریق گزارشگری به نتیجه برسند نه از طریق توئیت‌های دیگران.
8- خبرنگاران ما باید نظم و انضباط فکری داشته باشند تا نتایجی را که از کار خود حاصل می‌کنند مصروف گزارشگری بیشتر کنند که این امر مستلزم داشتن ذهنی آگاه و تشکیک روشنفکرانه است.
9- اگر می‌خواهید در مورد یک بازی مدرسه، یک فیلم یا موضوع مورد علاقه توئیت کنید یا مطلب بگذارید، آزاد هستید، اما هنگام پرداختن به موضوعاتی که از اهمیت عمومی برخوردارند یا موضوعات واقعی یا موضوعاتی که بالقوه قابلیت پوشش خبری دارند، خبرنگاران رویترز باید به تأثیر انتشار عمومی عقایدشان در مقام خبرنگار رویترز آگاه باشند.
10- حق ندارید موضوعات داخلی رویترز مانند افشای اطلاعات داخلی، امور محرمانه پرسنل، اطلاعات حساس از جلسات داخلی و... را منتشر کنید.
11- خبرنگاری در خبرگزاری یا روزنامه‌ها، دگمه‌های «منتشر نکن» زیادی دارد؛ از جمله سردبیران و معاونان سردبیر و حتی ویراستاران، اما در شبکه‌های اجتماعی چنین چیزی ندارید. هر آنچه که شما آنلاین می‌گویید می‌تواند علیه شما در یک دادگاه قانونی، در ذهن افراد و منابع و افرادی که به دلایل شخصی خود ممکن است بخواهند به شما آسیبی برسانند، مورد استفاده قرار گیرد. پس هر چیزی را که به ذهنتان می‌رسد، ننویسید.
12- باید به خاطر داشته باشید که با دوستی یا دنبال کردن کسی، ممکن است هویت یک منبع را از دست بدهید. همه چیز به اعتماد ما بستگی دارد.
چند سالی است که هزاران خبرنگار ایرانی در شبکه‌های مجازی فعالیت گسترده دارند و اطلاع رسانی‌های متنوعی هم انجام می‌دهند،آیا همه این موارد از یک سنجه و آزمون صحیح برون یافت داشته یا هر کسی از ظن خود مطلب می نویسد. آنچه که مسلم است در ایران خبرنگاران برای فعالیت در شبکه‌های مجازی تابع و مطیع رسانه‌های اصلی خود نیستند و هرگونه که دلشان خواست عمل می‌کنند. اما می‌بینیم در رسانه‌های خارجی اینگونه نیست و فعالیت در فضای مجازی تابع مقررات و ضوابط خاصی است و باید گفت اگر شاهد برخورد کمتری با خبرنگاران آمریکایی و غربی هستیم به دلیل وجود آزادی همه جانبه نیست، بلکه به دلیل ضوابط و مقرراتی است که خبرنگاران و حتی مدیران رسانه‌های ایرانی از آن بی‌اطلاع هستند. برای مثال 12اصل خبرگزاری رویترز برای حضور خبرنگارانش درشبکه‌های مجازی را می‌آوریم تا بدانیم در ینگه دنیا همه چیز «یلخی» نیست!
به این 12 دستورالعمل رویترز توجه کنید؛
1- در پروفایل‌های توئیتر و فیس‌بوک و... باید خودتان را خبرنگار رویترز معرفی کنید، ولی اعلام کنید از جانب خودتان صحبت می‌کنید، نه از جانب رویترز.
2- قبل از توئیت یا مطلب گذاشتن، درنظر داشته باشید آنچه انجام می‌دهید در سابقه حرفه‌ای شما و شهرت جمعی ما منعکس می‌شود. وقتی تردید دارید با همکاران، سردبیر یا سرپرست خود صحبت کنید.
3- به هر قیمتی، از نزاع‌های داغ، سخنرانی‌های آتشین و صحبت‌های ضعیف و فاقد انسجام خودداری کنید.
4- هنگام نوشتن در مقام خبرنگار رویترز، چه به صورت آنلاین و چه به صورت‌های دیگر، باید به اخلاق سازمانی رویترز پایبند باشید. آن اصول شما را به مسئولیت‌پذیری، رفتار منصفانه و بی‌طرفی ملزم می‌کند.
5- «لایک» یک مطلب یا قبول یک نشان آنلاین یا پیوستن به یک جنبش، ممکن است شما را به خطر بیندازد.
6- هیچ‌کس نباید کسی را مجبور کند یا تحت فشار قرار دهد که دوستان خود را لایک کند، آن‌ها را در توییتر و... دنبال کند یا در سایر رسانه‌های اجتماعی رفتار مشابه انجام دهد.
7- تنش روشن است. شبکه‌های اجتماعی ارتباطات سریع و ثابت و کوتاه را تشویق می‌کنند؛ ما انتظار داریم که خبرنگاران ما از طریق گزارشگری به نتیجه برسند نه از طریق توئیت‌های دیگران.
8- خبرنگاران ما باید نظم و انضباط فکری داشته باشند تا نتایجی را که از کار خود حاصل می‌کنند مصروف گزارشگری بیشتر کنند که این امر مستلزم داشتن ذهنی آگاه و تشکیک روشنفکرانه است.
9- اگر می‌خواهید در مورد یک بازی مدرسه، یک فیلم یا موضوع مورد علاقه توئیت کنید یا مطلب بگذارید، آزاد هستید، اما هنگام پرداختن به موضوعاتی که از اهمیت عمومی برخوردارند یا موضوعات واقعی یا موضوعاتی که بالقوه قابلیت پوشش خبری دارند، خبرنگاران رویترز باید به تأثیر انتشار عمومی عقایدشان در مقام خبرنگار رویترز آگاه باشند.
10- حق ندارید موضوعات داخلی رویترز مانند افشای اطلاعات داخلی، امور محرمانه پرسنل، اطلاعات حساس از جلسات داخلی و... را منتشر کنید.
11- خبرنگاری در خبرگزاری یا روزنامه‌ها، دگمه‌های «منتشر نکن» زیادی دارد؛ از جمله سردبیران و معاونان سردبیر و حتی ویراستاران، اما در شبکه‌های اجتماعی چنین چیزی ندارید. هر آنچه که شما آنلاین می‌گویید می‌تواند علیه شما در یک دادگاه قانونی، در ذهن افراد و منابع و افرادی که به دلایل شخصی خود ممکن است بخواهند به شما آسیبی برسانند، مورد استفاده قرار گیرد. پس هر چیزی را که به ذهنتان می‌رسد، ننویسید.
12- باید به خاطر داشته باشید که با دوستی یا دنبال کردن کسی، ممکن است هویت یک منبع را از دست بدهید. همه چیز به اعتماد ما بستگی دارد.
فرهاد خادمی
