مقدمه
نماز ستون دین است و پذیرش سایر اعمال انسان به پذیرش آن بستگی دارد. نماز از فروع دین اسلام است و به رابطه معنوی انسان با خالق خویش اشاره دارد. صرف نظر از آثار فردی، نماز دارای آثار جمعی گوناگونی است. اصولا موضوع نیایش در تمامی ادیان توحیدی مطرح است که در جنبه های مناسکی با هم دارای تفاوت اند. عبادت شامل رابطه عبودیت بین بندگان و خالق است که از بعد معنوی دارای ارزش های فراوانی است. در روایات معصومین (ع) سفارش های موکدی در موضوع نماز آمده است. نماز انسان را از بدی ها دور نگه می دارد و برای پاک سازی جامعه از لوث ناپاکی ها دارای نقش پیشگیرانه است. تاکید بر گسترش نماز در سطح جامعه به قدرت گفتمان سازی نهادهای متولی در این زمینه وابسته است که ضعف ها و کاستی های متعددی در آن قابل مشاهده است.
معرفی مصوبه
شناسنامه مصوبه
ردیف: ۸
نام مصوبه: طرح جامع توسعه فرهنگ اقامه نماز
شماره جلسه تصویب: ۵۶۶
تاریخ تصویب: ۰۴/۰۵/۱۳۸۴
شماره ابلاغ: ۲۲۰۷/دش
تاریخ ابلاغ: ۱۷/۰۵/۱۳۸۴
شرح:
شوراي عالي انقلاب فرهنگي در جلسه ۵۶۶ مورخ ۴/۵/۸۴ به منظور توسعه و تعميق باورها، ارزشها، نگرشها و استقرار نظامهاي نرم افزاري و سختافزاري پشتيباني و نظامهاي مديريت عالي و بهبود و اصلاح امر اقامه نماز در كشور مبتني بر سياستهاي كلي مصوب مقام معظم رهبري، طرح جامع توسعه فرهنگ اقامه نماز را به شرح ذيل تصويب نمود:
ماده ۱ـ اهداف:
۱. توسعه و ترويج فرهنگ و ارزش نماز همراه با اصلاح نگرش جامعه نسبت به نماز؛
۲. پشتيباني مادي و معنوي از توسعه و ترويج فرهنگ نماز؛
۳. اهتمام مديريت نظام به ترويج و توسعه فرهنگ نماز؛
۴. تمهيد شرايط تبليغ، تعليم و تربيت، تعميق معرفت، تصحيح و تعالي به منظور فراهم آوردن مقتضيات اقامه نماز براي عموم جامعه.
ماده ۲ـ شوراي اقامه نماز و تركيب آن
به منظور تحقق اهداف موضوع اين طرح، شوراي اقامه نماز به عنوان عاليترين مرجع تصميمگيري در باب توسعه و ترويج فرهنگ نماز با تركيب ذيل تشكيل ميشود:
۱. نماينده رئيس جمهور
۲. نماينده وزير فرهنگ و ارشاداسلامي
۳. نماينده وزير آموزش و پرورش
۴. نماينده وزير علوم، تحقيقات و فناوري
۵. نماينده وزير كشور
۶. نماينده سازمان مديريت و برنامهريزي
۷. نماينده سازمان صداوسيما
۸. نماينده نيروي مقاومت بسيج
۹. نماينده سازمان تبليغات اسلامي
۱۰. نماينده سازمان اوقاف و امور خيريه
۱۱. نماينده شوراي مديريت حوزه علميه قم
۱۲. سه نفر از شخصيتهاي فرهنگي با انتخاب رئيس شورا
۱۳. دو نفر از نمايندگان دو نهاد غيردولتي فرهنگي و اجتماعي با انتخاب رئيس شورا
تبصره: رئيس شوراي اقامه نماز به پيشنهاد شوراي اقامه نماز و تصويب مقام معظم رهبري توسط رئيس شوراي عالي انقلاب فرهنگي منصوب ميشود.
ماده ۳ـ وظايف و اختيارات شوراي اقامه نماز:
شوراي اقامه نماز داراي وظايف و اختيارات ذيل است:
۱. سياستگذاري، برنامهريزي، سازماندهي، هماهنگيهاي كلان و هدايت و نظارت بر فعاليتها و تحقق برنامههاي توسعه فرهنگ اقامه نماز در تمام حوزههاي فرابخشي، بخشي و بخش غيردولتي با هماهنگي و همكاري دستگاههاي اجرايي ذيربط؛
۲. طراحي تشكيلات كلان و تفصيلي نظام مديريت اقامه نماز و ارائه آن به مراجع ذيربط؛
۳. تكميل و ساماندهي وظايف و مأموريتهاي دستگاهها و سازمانهاي دولتي (قوهاي و فراقوهاي) و دستگاهها و نهادهاي غيردولتي براي انسجام ساختاري در امر توسعه فرهنگ اقامه نماز؛
۴. بررسي و ارائه برنامه كلان فرابخشي در زمينه حمايتهاي لازم اعم از تأمين منابع انساني، منابع مالي، نهادسازي، تدوين لوايح و مقررات و ديگر امور در پشتيباني عمومي و تخصصي براي تحقق اولويتها و سياستهاي مصوب توسعه فرهنگ اقامه نماز و ارائه آن به مراجع ذيربط براي تصويب.
۵. تهيه و پيشنهاد ساختار تشكيلاتي و وظايف دبيرخانه و كميسيونهاي تخصصي تجهيز و توسعه، پژوهش، مديريت و توسعه منابع انساني، نظارت و اطلاعرساني و كميسيونهاي استاني و ارائه آن به مراجع ذيربط.
ماده۴ـ دبيرخانه شوراي اقامه نماز:
۱ـ دبيرخانه شوراي اقامه نماز، ستاد راهبردي توسعه فرهنگ اقامه نماز در كشور ميباشد و ستاد اقامه نماز چنين نقشي را ايفا خواهد كرد.
۲ رئيس دبيرخانه پس از تصويب شوراي اقامه نماز، توسط رئيس شورا منصوب ميشود.
طرح جامع توسعه فرهنگ اقامه نماز در ۴ ماده و يك تبصره در جلسه ۵۶۶ مورخ ۴/۵/۸۴ شوراي عالي انقلاب فرهنگي به تصويب رسيد.
تحلیل
- تحلیل شورای عالی انقلاب فرهنگی پیرامون توسعه فرهنگ اقامه نماز در جامعه با وجود عملکرد وضع قانون این شورا چیست؟
- نتایج مطالعات میدانی پیرامون بررسی وضعیت نماز و نمازخوانی جامعه چیست؟
- دفاع شورای عالی انقلاب فرهنگی از ناکارآمدی عملکرد خود پیرامون تصویب طرح جامعه توسعه فرهنگ اقامه نماز چیست؟
- بر اساس کدام شواهد میدانی و اندازه گیری کدام شاخص های عملیاتی، می توان کارآمدی عملکرد شورای عالی انقلاب فرهنگی را پیرامون طرح جامع توسعه فرهنگ اقامه نماز اثبات کرد؟
- نحوه نظارت شورای عالی انقلاب فرهنگی بر حسن اجرای این مصوبه چیست؟
- بررسی گذشته نگر چهار دهه پیشین موید این حقیقت است که عملکرد وضع مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی پیرامون طرح جامع توسعه فرهنگ اقامه نماز نیازمند نقد و بررسی و تحول اساسی است.
نقد و بررسی مصوبه
مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی از نظر ۱۸ مولفه بشرح زیر مورد نقد و بررسی قرار گرفته است:
دامنه اعتبار زمانی، نامگذاری، عنوان گذاری، نسخ نوعی، تغییرات، آیین نگارش، تکراری بودن، مراجع موازی، مصوبات مزاحم، استثناپذیری، آگاهی عمومی، کاستی ها، اهداف، ویژگی های ذاتی، ویژگی های عرضی، منابع تقنینی، استانداردهای تقنینی و منافع عمومی
- پرهیز از هر گونه برخورد احساسی، حزبی و شخصی در تصویب مصوبات
آزمایشی بودن مصوبات، فرصت برخورد احساسی، حزبی و شخصی در تصویب مصوبات دائمی را از بین می برد و این امکان را فراهم می کند که در باره مصوبات آزمایشی به شکل دقیق و مبتنی بر شواهد میدانی