با وجود اینکه دولت میگوید در فاصله سالهای ۹۲ تا ۹۴ حدود ۱.۲ میلیون شغل ایجاد شده اما آمارهای رسمی چنین چیزی را نشان نمیدهد و اشتغال خالص در این دوره نه تنها بیشتر نشده بلکه ۴۱ هزار نفر هم کمتر شده است.
این در حالی است که یکی از مهمترین معضلهای مهم در مورد بیکاری جوانان، عدم موفقیت افرادی است که پس از اتمام تحصیلات دانشگاه امکان راهیابی به بازار کار را ندارند و در این بخش با مخاطرات و مشکلات فراوانی مواجه میشوند. در سالهای اخیر به ادعای مسئولان، تلاشهایی برای جبران کاستیهای آموزشهای دانشگاهی و نیاز بازار کار از طریق ارائه آموزشهای مهارتی و فنی و حرفهای صورت گرفته تا جایی که این آموزشها توانسته مشکلات ورود به بازار کار، کارجویان دانشگاهی را تا ۹۰ درصد حل کند. بررسی عملکرد دولت در بازار کار در فاصله سالهای ۹۲ تا ۹۴ نشان میدهد که در این دوره نه تنها چیزی بر تعداد شاغلان در بازار کار کشور اضافه نشده بلکه در سال ۹۴ نسبت به ۹۲ به میزان ۴۱۸۷۷ نفر نیز از تعداد شاغلان کاسته شده است؛ بنابراین در طول دوره فعالیت دولت تدبیر و امید، اشتغال کشور تقریبا به حالت راکد و توقف درآمده و قفل شده است.
به عبارت دیگر، ورودیهای دوره مورد بررسی به بازار کار که در جستوجوی شغل بودهاند به دلیل نبود فرصت و عدم ایجاد زمینههای جدید شغلی، به صف بیکاران پیوستهاند و در آمارهای مربوط به جمعیت فعال کشور قرار دارند. اما وزارت کار و دولت معتقد است قریب به اتفاق جمعیت فعال جدید شاغل شدهاند و لیست بیمه آن هم موجود است، در صورتی که لیست بیمه لزوما نمیتواند گویای اشتغال جدید باشد چون افرادی پس از سالها اشتغال در بازار کار ممکن است بیمه شوند.
هرچند بیمه شدن شاغلان از سر اجبار و یا اراده شخصی میتواند نشانهای از محکم شدن پایههای شغلی و امید به آینده بهتر کاری داشته باشد اما اینکه مقامات دولتی بگویند چون لیست بیمه بیشتر شده، بنابراین جمعیت فعال جدید کشور هم شاغل شدهاند، لزوما درست نیست، چون همانگونه که عنوان شد، بخشی از بیمه جدید (دولت میگوید اشتغال جدید) اگر ایجاد شده باشد که آمارهای وزارت کار آن را در فاصله ۹۲ تا ۹۴ نشان نمیدهد، مربوط به شاغلان غیررسمی و نیروهایی میشود که شاغل بوده ولی به هر دلیلی بیمه نداشته اند.
استانهای دارای یک میلیون شاغل
ثابت ماندن و حتی کاهش تعداد اشتغال خالص در کشور در سال ۹۴ نسبت به سال ۹۲ نشاندهنده این است که جمعیت فعال جدید شانس زیادی برای یافتن شغل نداشته و احتمالا باید به صف بیکاران پیوسته باشند. در عین حال، فاصله ظرفیتهای اشتغال در بین استانهای کشور نیز بسیار زیاد و قابل تامل است و آمارها به خوبی نشاندهنده دلایل مهاجرت از شهرهای کوچک به کلانشهرها و همچنین از روستاها به شهرها است.
به صورت کلی، در سال ۹۴ بیشترین شاغلان کشور در استانهای آذبایجان شرقی با یک میلیون و ۲۰۵ هزار نفر، اصفهان با یک میلیون و ۴۸۷ هزار نفر، تهران با ۳ میلیون و ۶۵۴ هزار نفر، خراسان رضوی با یک میلیون و ۸۰۳ هزار نفر، فارس با یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر و خوزستان با یک میلیون و ۲۰۵ هزار نفر ساکن بودهاند و به بیان دیگر، استانهای یاد شده دارای جمعیت شاغل بالای یک میلیون نفر هستند.
در این بین، استانهایی مانند یزد با ۲۶۰ هزار نفر شاغل، کهگیلویه و بویراحمد با ۱۳۷ هزار نفر، سمنان ۱۸۸ هزار نفر، زنجان ۲۸۹ هزار نفر، خراسان شمالی ۲۲۵ هزار نفر، خراسان جنوبی ۱۸۷ هزار نفر، چهارمحال و بختیاری با ۲۴۲ هزار نفر، بوشهر ۲۵۸ هزار نفر و ایلام با ۱۴۶ هزار شاغل؛ کمترین ظرفیتهای بازار کار کشور را دارا هستند.
بین استان تهران با ۳ میلیون و ۶۵۴ هزار شاغل و استان کهگیلویه و بویراحمد با ۱۳۷ هزار شاغل، ۳ میلیون و ۵۱۶ هزار نفر فاصله است. به عبارت دیگر، تهران نسبت به کهگیلویه و بویراحمد دارای ۲۶.۵ برابر بازار کار بزرگتر است و این فاصله عمیق و شکاف عجیب وضعیت توزیع امکانات و فرصتهای شغلی، همچنین سرمایهگذاریهای صورت گرفته و... در کشور را نشان میدهد.
آموزش تقاضامحور
در همین راستا مدیرکل آموزش فنی و حرفهای استان تهران با اشاره به رشتههایی که بیشترین میزان اشتغال را در کشور به خود اختصاص میدهند، مدعی شده که فارغالتحصیلان دانشگاهی به رشتههای مکانیک، الکترونیک و مکاترونیک وارد شوند.
مجید تهرانیان در گفتو گو با فارس، با اشاره به اینکه یکی از چالشهای اصلی کشور در حوزه نیازسنجی، تقاضای آموزشها در کشور است، اظهار داشت: ما هنوز به طور دقیق نتوانستیم نیازهای اصلی کشور را در حوزه مهارت پیدا کنیم.
وی افزود: بخشی از آموزشها هنوز عرضهمحور هستند؛ یعنی این نوع مهارتها در داخل سازمان طراحی و در کشور اجرا میشوند، درحالی که باید آموزشهای مهارتی براساس تقاضای اصناف و اتحادیهها طراحی شوند.
مدیرکل آموزش فنی و حرفهای استان تهران با اشاره به اینکه هماکنون اقدامات جدی در حوزه شناسایی مهارتهای مورد نیاز کشور توسط سازمان آموزش فنی و حرفهای در حال انجام است، گفت: سعی داریم تا با طراحی آموزشهایی که نیاز جامعه است، نقش جدی در جریان فعالیتهای آموزشی کشور ایفا کنیم.
تهرانیان در پاسخ به این سؤال که هماکنون چه رشتههایی بیشترین تقاضای بازار را به خود اختصاص میدهند و اینکه چه رشتههایی بیشترین اشتغال را به همراه دارند، گفت: هماکنون رشتههای مکانیک، الکترونیک و مکاترونیک و حتی رشتههای تعمیر وسایل خانگی، از بازار کار خوبی برخوردارند.
وی گفت: هماکنون متقاضیان این رشتهها از فارغالتحصیلان مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاهها هستند. مشاور رئیس سازمان آموزش فنی و حرفهای همچنین خاطرنشان کرد: ۸۰ درصد جمعیت متقاضی تحصیل در ۲۰ درصد رشتهها ادامه تحصیل میدهند که در صدر آن پزشکی، رشتههای مهندسی همچون برق، کامپیوتر، عمران و رشتههای حقوق و روانشناسی قرار دارد چراکه بازار کار این رشتهها خوب و پرکشش است.