جلسه دادگاه شعبه ۵۵ حقوقی - امور بین‌الملل با موضوع رسیدگی به دادخواهی «بیماران تالاسمی ایران» علیه دولت و مقامات ایالات متحده آمریکا سه شنبه (۱۸ اردیبهشت) به ریاست قاضی حسین‌زاده در مجتمع قضایی امام خمینی (ره) برگزار شد.
قاضی حسین زاده در ابتدای این جلسه دادگاه گفت: جلسه دادگاه ویژه رسیدگی به دعاوی بین الملل دادگستری کل استان تهران، بواسطه دادخواهی بیماران تالاسمی به طرفیت دولت آمریکا و سردمداران وقت و کنونی این دولت از باب تحریم‌های ناعادلانه، غیرقانونی و ظالمانه علیه اتباع ایرانی دارای بیماری تالاسمی تشکیل شده است.
وی افزود: پرونده کلاسه حاضر مشتمل بر ۴ پرونده با دادخواهی ۴۲۴ نفر از هموطنان و اتباع ایرانی، شامل ۲۸ کودک بیمار تالاسمی و ۳۳۹ آسیب دیده و بیمار بزرگسال تالاسمی و ۵۷ نفر از وراث فوت شدگان این بیماری است.
قاضی گفت: نکته مهمی که باید مدنظر قرار گیرد، حسب گزارش مدیر دفتر دادگاه ابلاغیه حضور در جلسه دادرسی را برای خواندگان به آمریکا ارسال شده و نسخه‌هایی از این ابلاغیه واصل شده است، لذا خواندگان به این جلسه قانونا دعوت شده و از تشکیل این جلسه مطلع هستند.
وی افزود: دادگاه حقوقی تهران بر اساس قانون صلاحیت محاکم دادگستری ایران، صلاحیت رسیدگی به این پرونده را دارد.
قاضی بیان کرد: موضوع اصلی پرونده حاضر از باب درخواست مطالبه خسارت مادی و معنوی و تنبیهی از باب تحریم‌هایی که توسط امریکا مستقیما و یا غیرمستقیم علیه اتباع ایرانی اعمال و منجر به نرسیدن دارو‌های بیماران خاص از جمله بیماران تالاسمی شده، مطرح شده است.
وی گفت: دادگاه حقوقی تهران با توجه به قانون الزام دولت برای پیگیری جبران خسارت‌های ناشی از جنایت‌های امریکا علیه اتباع ایرانی تشکیل جلسه داده است.
در ادامه رضوی فرد، وکیل بیماران تالاسمی در جایگاه قرار گرفت و گفت: بیماران تالاسمی در ایران مانند دیگر بیماران تالاسمی در جهان نیازمند مصرف دارو‌های خاص هستند تا میزان رسوب آهن در بدن خود را کنترل کنند و در صورت عدم استفاده این داروها، بیماران در بازه زمانی کمی دچار بیماری‌های ثانویه می‌شوند و چه بسا در مدت کوتاهی جان خود را از دست می‌دهند.
وی ادامه داد: آمریکا به طور مستقیم و غیر مستقیم و برخی شرکت‌های دارویی همچون «نوارتیسس» در سوییس که تنها تهیه کننده داروی دسفرال و دارو‌های حیاتی این بیماری هستند، مشکلات زیادی برای بیماران تالاسمی و موکلان من فراهم کرده‌اند.
این وکیل گفت: امروز با گذشت چندین سال، کمتراز میزان نیاز دارویی دسپرال به دست بیماران رسیده است در صورتی‌که نیاز سالانه بیماران در کشور ۵ میلیون ریال برآورد شده است. به‌دنبال تحریم ایران، شرکت‌های دارویی خارجی از ایران رفتند و تامین دارو برای بیماران با مشکلاتی مواجه شده است.
وی گفت: از دیگر مشکلات بیماران، واردات دارو‌های سمی و تقلبی بوده است، همکارانم در انجمن تالاسمی در دام دارو‌های تقلبی افتادند و این داروها آسیب‌های جدی به موکلان من زده است.
متن دادخواست این دادگاه بدین شرح است: بیماران تالاسمی ایران همچون سایر بیماران تالاسمی در سراسرجهان، نیازمند مصرف مادام العمر دارو‌های آهن‌زدا به دلیل استفاده مداوم از فرآورده‌های خونی هستند تا از این طریق بتوانند میزان رسوب آهن بدن خود را کنترل و از ماهیت سمی آن در بلندمدت جلوگیری کنند.
در صورت عدم استفاده از این دارو‌های آهن‌زدا، بیماران در بازه زمانی کمی با توجه به فیزیولوژی بدن خود مبتلا به بیماری‌های ثانویه می‌شوند و چه بسا در مدت کوتاهی جان خود را از دست می‌دهند، اما در صورتی که مراقبت‌های لازم و امکانات پزشکی از جمله، استفاده از دارو‌های آهن‌زدا و تزریق خون در زمان مناسب خود تحت نظر پزشک انجام شود، این افراد قادر هستند مانند یک انسان معمولی یک عمر زندگی استاندارد داشته باشند.
می‌توان نشانه‌های پیامد بالا رفتن میزان رسوب آهن را در آزمایشات ۷۵۰ بیمار تالاسمی مشاهده کرد که در ۴ سال اخیر در کشورمان به دلیل کمبود‌های دارویی ناشی از تحریم‌های دارویی جان خود را از دست داده اند، از دست رفتن جان این بیماران به عنوان اثر پنهان این وضعیت وخیم انسانی قلمداد می‌شود.
در همین راستا، متخصصان معتقد به کاهش ۱۰ ساله طول عمر بیماران تالاسمی ایرانی به دلیل قرار گرفتن در شرایط نبود دارو در زمان اعمال تحریم‌های دارویی هستند.
فوت ۷۵۰ بیمار تالاسمی و خطر مرگ زودرس ۲۳ هزار نفر دیگر از این بیماران در این شرایط ناگواری که تحریم‌های دارویی و تجهیزات پزشکی، وضعیت زندگی را برای آنها وخیم کرده و باعث عدم دسترسی این بیماران به دارو‌های اصلی خود شده است، علاوه بر افزایش میزان آسیب دیدگی این بیماران حاکی از نابرابری و نقض فاحش حقوق بشر است.
اقدامات غیرانسانی مقامات و دولت آمریکا از جمله اشخاص حقیقی و حقوقی (وزارتخانه‌ها و ...) سبب ایراد آلام و رنج‌های متعدد به بیماران تالاسمی و خانواده‌های آنها و ایرداد خسارت‌های مادی و معنوی به خواهان‌های دعوی شده است.
آنها نه تنها در طی سال‌های متمادی بلکه همزمان با همه گیری بیماری کووید ۱۹ که تمام جهان در حال مبارزه با این بیماری بودند با جلوگیری از مبادلات ارزی و خدمات بانکی مشکلات صدور، حمل و نقل بیمه، عدم واردات اولیه، عدم فروش و عرضه مواد مؤثره و اولیه دارویی به شرکت‌های دارویی ایرانی دست به این اقدامات سازمان یافته می‌زنند؛ و حتی ترس شرکت‌ها و کارخانه‌های دارویی و بانک‌های بین المللی در مراودات خود با ایران از اعمال مجازات‌های غیرقانونی آمریکا خود دلیل دیگری بر این اقدامات غیرانسانی است.
عدم همکاری و یا قطع ارتباط این شرکت‌ها با عرضه تجهیزات پزشکی یا دارو‌های ضروری این بیماران از زمان تحریم‌های ثانویه تا امروز صدمات و خسارات جبران ناپذیری را به جامعه بیماران تالاسمی در ایران وارد کرده است که مرگ ۷۵۰ نفر از بیماران و رنج خانواده‌های آنان از آغاز تحریم‌های یکجانبه آمریکا به صورت روزانه و مستمر دلیلی بر این مدعاست.
برای مثال شرکت داروئی نوارتیس در کشور سوئیس که ارائه دهنده دارو‌های اصلی مورد نیاز بیماران تالاسمی یعنی دارو‌های دسفرال و جیدنیو است در مکاتبات خود با انجمن حمایت از بیماران تالاسمی ایران از تغییر نوع همکاری خود صحبت کرده و یا شرکت دارویی روکت در فرانسه که ارائه دهنده ماده اولیه دارو‌های مورد نیاز بیماران تالاسمی است بر اساس ایمیلی که به یکی از شرکت‌های ایرانی ارسال کرده، از ادامه همکاری با ایران امتناع ورزیده است.
فقدان این داروها در اثر تحریم دلالت بر ظلم بی بدیل مقامات آمریکایی دارد که با اعمال تحریم‌های غیرقانونی و غیرمشروع مرتکب تروریسم اقتصادی عصر مردن شده‌اند. بربریت تحریم‌های بی‌منطق آمریکا تا ایجاد ممانعت از دسترسی به اقلام بشر دوستانه از جمله مواد غذایی و تجهیزات پزشکی که برای زندگی مردم حیاتی و ضروری هستند تا پمپ‌های تزریق داروی دسفرو کسامین که رایج‌ترین نوع و برند آن برای بیماران تالاسمی دسفرال نوارتیس سوئیس محسوب می‌شود و برای کاهش میزان رسوب آهن در کودکان زنان و مردمان مبتلا به تالاسمی به‌کار می‌رود، گسترش یافته است..
اعمال این تحریم‌ها اثرات مستقیم و غیر مستقیم زیادی در بیماران مبتلا به بیماری‌های خاص یا نادر به‌ویژه بیماران تالاسمی با خود به همراه داشته است که این بیماران با داشتن جامعه آماری بالایی از مبتلایان، یکی از مهمترین قربانیان تحریم‌ها به شمار می‌روند، از جمله این اثرات اشاره به مصرف بیماران تالاسمی از دارو‌های تولید داخل است که به دلیل عدم مواد اولیه مؤثر که پیشتر از شرکت‌های خارجی دریافت می‌کردند، منجر به واکنش‌های دارویی و حتی در مواردی مرگ این عزیزان شده است.
اینکه حق بر سلامتی که حق همه افراد بشری و مهمترین آن افراد بیماران تالاسمی هستند، از طرف مجامع بین المللی و در کشور ما مورد توجه قرار نمی‌گیرد و در فرآیند مفهوم دهکده‌ای جهانی این بیماران مورد غفلت واقع شده اند همچنین دور شدن از آرمان برنامه توسعه سازمان ملل متحد که مبارزه با بیماری‌ها یکی از اهداف آن است در کشور ما توسط مجامع بین المللی به حاشیه رانده شده است.
اینکه تحریم‌های بی رحمانه آمریکا بیماران تالاسمی را از دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی، دارو و تجهزات پزشکی محروم کرده است. بیماران تالاسمی در ایران در مقابل تقاضای تأمین دارو، مواد اولیه، لوازم پزشکی این بیماران، که طیف وسیعی از آنها کودکان و جوانان هستند با عدم همکاری طرفین خارجی خود به دلیل اعمال مجازات‌های غیر قانونی توسط آمریکا به ویژه در مورد خدمات بانکی، واردات دارو و تجهیزات پزشکی روبه‌رو می‌شوند و این امر منجر به کمبود‌های فراوان در این زمینه شده است.
اینکه تمام بیماران تالاسمی به دلیل نرسیدن دارو‌های مورد نیاز خود دچار جراحات، آسیب‌های جسمی و روحی مادام العمر شده‌اند و کودکان بیمار هم با بیشترین میزان آسیب در معرض خطر مرگ هستند. مضاف بر اینکه خانواده‌های این بیماران با آسیب‌های روحی و روانی بسیاری روبه‌رو می‌شوند.
چنین وضعیتی که می‌توان آن را از لحاظ سیستماتیک و سازمان یافته بودن نوعی جنایت علیه بشریت تلقی کرد از ماه می ۲۰۱۸ برابر با اردیبهشت ۱۳۹۷ توسط آمریکا و متحدانش آغاز شد.
همزمان با خروج آمریکا از برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) دور جدید تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران آغاز شد و این بار با شدت بیشتری مردم ایران را مورد اهداف ظالمانه خود قرار داده است. هر یک از بیماران تالاسمی و ده‌ها هزار نفر دیگر در ایران امروزه از عدم دسترسی به دارو‌های آهن‌زدا رنج می‌برند که با تحمیل تحریم‌های «فشار حداکثری» از طریق دفتر کنترل سرمایه‌های خارجی (OFAC) و بدون مقررات کافی برای دسترسی به کالا‌های بشر دوستانه است.
این تحریم‌ها که در مخالفت صریح با نص قوانین مورد پذیرش جامعه بین المللی است، با هدف قرار دادن اجتماع بیماران خاص و به طور ویژه بیماران تالاسمی در ایران اعمال می‌شود.
برهمین اساس نمی‌توان آنها را جزو اموری ناخواسته و یا بر سر اتفاق دانست این شرایط فاجعه باری است که تحریم‌ها برای بیماران تالاسمی به وجود آورده است و بیان ادعایی است بر مشخص نمودن ابعاد این جنایت و فاجعه انسانی، این تک روی‌ها و هنجارشکنی‌های خونخوارانه جز با دادرسی عادلانه و در محضر دادگاه عدل و با وفاداری با حاکمیت قانون متوقف نخواهد شد.
اقدام مقامات و دولت آمریکا موجب ایراد خسارات مادی و معنوی به بیماران و اطرافیان ایشان شده و در نتیجه حقوق این افراد بر اساس موازین حقوق اساسی، حقوق مدنی و حقوق بشر نقض شده و موجب تحمیل رنج و درد غیر ضروری، مشکلات روحی عمیق و خسارات فراوان مادی و مالی بر آنان شده است.
انجمن حمایت از بیماران تالاسمی همواره به سهم خود برای کمک به این بیماران در عرصه داخلی و بین المللی تلاش‌های بسیار زیادی انجام داده است. مضاف بر اینکه مقررات موجود در اسناد بین المللی حق بر سلامت را به عنوان یکی از حقوق بنیادین بشر به رسمیت شناخته است و در اسناد داخلی کشور ایران و بسیاری از کشور‌های دیگر این حق جزو قوانین و به رسمیت شناخته شده است؛ لذا با توجه به تحریم‌های ظالمانه و غیرانسانی و وضعیت اسفبار و مرگ تدریجی بیماران تالاسمی در کشورمان که نتیجه نقض آشکار اصول بنیادین و قواعد آمره حقوق بین الملل توسط ایالات متحده است، جهت حمایت از ۲۳ هزار بیمار تالاسمی در معرض خطر مرگ و پیشگیری از آسیب‌های پیش‌روی این عزیزان که قطعاً استمرار و تشدید تحریم‌های دارویی این بیماران می‌تواند پیامد‌های زیانباری را برای آنها و حتی خانواده هایشان رقم بزند و همچنین برای ارتقا درمان بیماران تالاسمی رسیدگی قضایی را مطالبه داریم.
در ادامه رضوی فرد وکیل بیماران تالاسمی با نشان‌دادن تصاویری از بیماران مبتلا به تالاسمی گفت: با توجه به اقدامات دولت امریکا در خروج از برجام و نقض آن، باید به یاد داشته باشیم که حدود ۳۴ ماه بعد از امضای این توافقنامه بین المللی، ترامپ در روز ۱۸ اردیبهشت ۹۷ اعلام کرد که مشارکت کشورش در این توافق را پایان می‌دهد و از همان زمان محدودیت در تامین دارو‌های بیماران تالاسمی آغاز شد.
وی با اشاره به گزارش‌های رسانه‌های آمریکا افزود: بعد از این زمان تعداد مجوز‌های صادرات دارو و وسائل پزشکی به ایران در دوران ترامپ به شدت افت کرد و در سه ماه اول ۲۰۱۹ به ده درصد رسید. از زمان شروع تحریم‌ها تعداد تلفات انسانی بیماران خاص در کشورمان افزایش چشمگیری یافت.
قاضی خطاب به وکیل پرونده گفت: در اظهارات خود به استفاده بیماران تالاسمی از دارو‌های بی‌کیفیت اشاره کردید، این داروها از چه مبادی تامین می‌شد؟
وکیل پرونده پاسخ داد: انجمن تالاسمی با تلاشی که برای واردات داور داشت با برخی شرکت‌ها از جمله شرکتی در ترکیه وارد مذاکره شد که بعد‌ها متوجه شدند یک سر دیگر این شرکت در آلمان است و هم اکنون پیگیری‌های حقوقی لازم در جریان است.
در ادامه عرب، دبیر انجمن تالاسمی ایران در جایگاه قرار گرفت.
عرب در جایگاه قرار گرفت و گفت: تالاسمی بیماری ژنتیکی و ارثی است که از پدر و مادر مبتلا به این بیماری به فرزندان منتقل می‌شود.
وی گفت: ۲۳ هزار بیماری تالاسمی ماژور در کشور داریم. در انجمن بعد از شناسایی این بیماران، کارت تالاسمی برای آنها صادر می‌شود و ۲ الی۳ هفته یکبار تزریق خون باید انجام دهند. بیماران باید دارو‌هایی تزریق کنند تا از رسوب آهن در اعضای بدن‌شان جلوگیری شود.
عرب افزود: انجمن بیماران تالاسمی از سال ۶۳ تاسیس و سال ۶۸ ثبت شده است. دولت تاکنون هزینه تمام داروها را برای بیماران تالاسمی تامین کرده است.
وی گفت: از زمان خروج امریکا از برجام، آسیب بیماران رو به افزایش گذاشت و با کمبود دارو و مواد اولیه برای تولید دارو در داخل کشور مواجه شدیم. هزار و ۱۰۰ بیمار جان خود را از دست دادند و ۱۲ هزار نفر دچار آسیب شدند.
قاضی از رئیس انجمن تالاسمی سوال کرد که آیا هم اکنون بیماران تالاسمی به همه دارو‌های مورد نیاز خود دسترسی دارند؟
عرب پاسخ داد: خیر. ما تلاش‌هایی در زمینه تامین تجهیزات پزشکی کرده‌ایم و دستگاهی به نام پمپ تزریق دسفرال نیاز داریم تا بواسطه آن داروها را به شکم بیماران تزریق کنیم.
وی ادامه داد: با شرکتی آمریکایی برای واردات پمپ تزریق دسفرال از طریق سازمان غذا و دارو وارد مذاکره شدیم، اما پاسخ آنها این بود که این دستگاه را نمی‌توانیم به ایران صادر کنیم.
قاضی گفت: این نشان می‌دهد مقامات آمریکایی علیرغم اظهارات‌شان که تحریم دارویی ندارند، اما در عمل طور دیگری رفتار می‌کنند.
وی ادامه داد: مقامات آمریکایی به طور کامل از دردها، رنج‌ها و مشکلات بیماران مطلع هستند و فریاد حقوق بشری هم سر می‌دهند، اما در عمل تحریم دارویی می‌کنند.
در ادامه محمدی رئیس سازمان غذا و دارو به درخواست وکیل پرونده در جایگاه حاضر شد.
رئیس سازمان غذا و دارو گفت: امروزه به لطف دانشمندان کشور و پیگیری‌های انجام شده، ۹۹ درصد از داروها در کشور تولید و یک درصدباقی مانده از طریق واردات تامین می‌شود.
محمدی افزود: اگر امکان تولید این داروها را نداشتیم، کشور با فجایع ناگواری روبرو می‌شد. برای تهیه داروی بیماران تالاسمی که بخشی از آنها، از کشور‌های اروپایی وارد می‌شود، مشکلاتی داریم. این کشور‌ها اعلام می‌کنند که تحریم دارویی ندارند، اما در عمل مسیر‌های حمل دارو و شرکت‌هایی کار واردات دارو را به ایران انجام می‌دهند، تحریم کرده‌اند.
وی ادامه داد: امیدواریم با تلاش‌های محققان و دانشمندان همه دارو‌های مورد نیاز در کشور را تولید بومی کنیم و با کمک کشور‌هایی که برخلاف امریکا و شرکایش در مسیر صلح حرکت می‌کنند، باقیمانده دارو‌هایی که لازم است را تامین کنیم.
قاضی خطاب به وی گفت: شما به عنوان معاون وزیر بهداشت در این دادگاه حضور دارید و این نشان از نگاه حمایتی دولت دارد.
وی تاکید کرد: در سخنان خود به این نکته اشاره کردید که ما هرکاری برای واردات دارو می‌کنیم و با هر شرکتی وارد مذاکره می‌شویم، آن مسیر‌ها و شرکت‌ها را تحریم می‌کنند.
قاضی گفت: امیدواریم وزارت بهداشت و شما به عنوان مقام مسئول تمام تلاش خود را برای تامین بیماران تالاسمی و دیگر بیماران خاص داشته باشید.
