گروه سياسي –گرچه برخي از سياستمداران نسبت به روابط با ليبي انتقاد دارند، اما با توجه به کفه ترازوي اعمال خوب و بد اين کشور در قبال ايران،به نظر ميرسد کفه خوب آن سنگينتر است. يکي از دلايلي که ميتوان آن را به عنوان مهمترين دليل فراز و نشيب روابط ايران و ليبي قلمداد کرد، ماجراي ربوده شدن امام موسي صدر است. اين کشور در اين ماجرا هيچگاه پاسخ قانع کنندهاي به افکار عمومي به ويژه ايران نداده است و همين باعث شده تا انتقادات نسبت به برقراري و گسترش روابط سياسي و اقتصادي با اين کشور همچنان ادامه داشته باشد.
هر چند موضعگيريهاي شگفتانگيز و نامتعارف معمرقذافي در مقاطع گوناگون درباره مسائل بينالمللي، منطقهاي، فلسطين و ... باعث شده است تا اين کشور با سياستهاي «قذافي» زبانزد شود، اما بسياري از اين مواضع خاص به مواضع سياسي ايران نزديک است. ميتوان در اين باره به موضعگيري ليبي نسبت به قضاياي فلسطين و غزه و حمايت اين کشور از مقاومت مردم فلسطين اشاره کرد که نشان ميدهد در مقابل سياستهاي بسياري از کشورهاي عربي از جمله عربستان است.اين کشور در آينده نزديک رياست اتحاديه عرب را برعهده خواهد گرفت که اين خود نکته مهمي براي گسترش روابط دو کشور است.
در کنار آن رياست اتحاديه آفريقا نيز پتانسيلي است که ليبي در خود دارد و ايران ميتواند از نفوذ و تاثيرگذاري اين کشور در کشورهاي آفريقايي استفاده کند.
جمهوري اسلامي ايران نيز براي ليبي از اهميت ويژهاي برخوردار است.ايران ميتواند يکي از طرفهاي مهم اقتصادي ليبي در منطقه باشد. اجناس و کالاهاي ايراني ميتوانند با توجه به کيفيت توليدي آنها جاي خود را در اين کشور باز کنند.در حوزه نفت نيز ايران ميتواند با سرمايهگذاري در اين کشور صنعت نفت ليبي را متحول سازد ليبي يکي از کشورهاي نفتخيز است که روزانه بيش از يک و نيم ميليون بشکه نفت توليد ميکند.در هر حال مناسبات سياسي ايران و ليبي ميتواند بر روند معادلات منطقه و فلسطين تاثير بگذارد. هر دو کشور ميتوانند از پتانسيلهاي يکديگر استفاده کنند.در همين زمينه سياست روز با چند تن از کارشناسان به گفتوگو پرداخته است:
روابط دو كشور به سوابق انقلابي برميگردد
دكتر احمد بخشايشي استاد دانشگاه و كارشناس مسائل سياسي و بينالمللي درباره ظرفيتهاي موجود بين دو كشور گفت: بايد به روابط دو كشور نگاه تاريخي داشته باشيم و در هر صورت ايران و ليبي روابطشان به سوابق انقلابي بازميگردد.
وي افزود: معمر قذافي احساس ميكند يك رهبر كاريزماست و ميتواند تنشها و ناامنيهاي زيادي كه در اين كشور وجود دارد به سلامت عبور دهد در عين حال شرايط در ليبي تا حدودي مثل ايران است و شرايط نفت و انرژي هستهاي كه پيش از اين داشته دقيقا مثل ايران بوده است.
استاد دانشگاه با توضيح اينكه ليبي انرژي هستهاي خود را به خاطر ترس از آمريكا به پروژه سوار كردن تاسيسات روي آورد و تاسيسات هستهاي اين كشور به آمريكا رفت، تصريح كرد: معمر قذافي در عين حال يك شخصيت جالب توجه در سراسر جهان است و كارهاي عجيبي هم انجام ميدهد در بين كارهايي كه ميكند هر از گاهي به اموري روي ميآورد كه خوشايند ايران است.
وي با اشاره به ظرفيتهايي كه بين دو كشور وجود دارد توضيح داد: در بحث اقتصادي و سياسي ليبي ميتواند به ايران كمك كند مخصوصا در زمان جنگ ايران و عراق ليبي گاهي از ايران حمايت ميكرد و تنها مشكلي كه بين دو كشور وجود دارد در حال حاضر موضوع امام موسي صدر است كه ليبي ميگويد به دعوت ليبي به اين كشور آمد و به ايتاليا رفت اما ايران معتقد است امام موسي صدر در كشور ليبي زنداني است.كارشناس مسائل سياسي و بينالمللي درباره اهميت دو كشور براي يكديگر تاكيد كرد: دو كشور در بحث اقتصاد و نفت و البته مسائل اجتماعي ميتوانند اهميت زيادي براي يكديگر داشته باشند و اين موجب گسترش روابط آنها شود.
وي در درباره اولويتهاي روابط دو كشور گفت: ليبي تقريبا مثل كشورهاي عربي و كشور سوريه است و بهترين وضعيت كه ميتوانيم تصور كنيم اولويت بندي در مسائل اقتصادي است كه در اين مبحث در مسئله بنزين و نفت ميتوانيم مهمترين اولويتهاي خود را شماره گذاري كرده و ارتباطات لازم را برقرار كنيم.
ايران دانش فني خود را به ليبي صادر ميكند
جواد جهانگير زاده نماينده مردم اروميه و عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس هشتم درباره ظرفيتهاي موجود بين ايران و ليبي گفت: ظرفيتهاي موجود در حال حاضر بحث فرهنگي- مذهبي مشترك است، بحث سوابق انقلابي و مقاومت در برابر آمريكا، اگرچه ليبي متاسفانه رفتارهاي انقلابي قبلي خود را از دست داده است.
وي افزود: منابع زيرزميني و ارتباطاتي كه دو كشور ميتوانند در حوزه عربي – اسلامي داشته باشند نيز از ديگر ظرفيتهاست، ليبي از كشورهاي موثر عربي است كه در آفريقا ميتواند حامي ايران باشد و ايران ميتواند در صدور دانش فني خود به ليبي كمك كند.
عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس هشتم با اشاره به اينكه اهميت ايران براي ليبي بسيار زياد است، درباره اهميت دو كشور براي يكديگر توضيح داد: اهميت ايران براي ليبي در توان سياسي و جايگاه ويژه ايران در عرصه روابط بينالمللي است، نقش ايران خيز در كنفرانس كشورهاي اسلامي و پيشرفتهاي ايران طي سي سال گذشته كه سرمشق بسيار مناسبي براي ليبي است.
وي تصريح كرد: روحيات سياسي ايران نيز براي ليبي اهميت بسزايي دارد، اما براي ايران هر كدام از كشورهاي آفريقايي اهميت زيادي دارد، ليبي سرزمين وسيعي است كه پيشينه انقلابي قدرتمندي هم دارد.جهانگيرزاده ادامه داد: در عين حال كه ليبي ميتواند اگر واقعا بخواهد روابط استراتژيك خود را با ايران آغاز كند در قاره آفريقا پيشبرد سياستهاي آزاديخواهانه و استكبار ستيزانه ايران را در اين قاره تبليغ كند.
نماينده مردم اروميه در مجلس شوراي اسلامي در پايان درباره اولويتهاي روابط دو كشور افزود: اين روابط بايد بيشتر در عرصه سياسي و انرژي باشد از ليبي رفتارهاي متفاوت زياد ديدهايم رفتارهايي كه گاه به گاه به جايگاه رهبر ليبي برميگردد كه فراز و فرود زياد داشتهاند و به همين خاطر بايد روابط ما پلكاني باشد.
ايران و ليبي در حوزههاي مختلف منافع وديدگاههاي مشترك دارند
سعدالله زارعي كارشناس مسائل سياسي و بينالمللي درباره ظرفيتهاي ايران و ليبي و اهميت دو كشور براي همديگر گفت: سفر متكي به ليبي و ديدار ايشان با مقامات عاليرتبه اين كشور يخ روابط ايران و ليبي را كه طي دو دهه گذشته تا حدودي مناسبات سابق ايران و ليبي را تحت تاثير قرار داده بود شكست و فضا راي براي معماري روابط جديد ايجاد كرد.
وي افزود: ايران و ليبي در حوزههاي مختلفي منافع مشترك و ديدگاههاي مشتركي دارند، هر دو عضو اوپك هستند كه مدتهاي مديدي سياستهاي منطبق بر هم را دنبال ميكردند و در قبال جناح محافظه كار اوپك به رهبري عربستان سعودي بودند، هر چند كاهش صادرات نفت ليبي طي دهه گذشته از اهميت اين كشور در اوپك كاسته است اما همچنان صندلي خود را در اوپك به عنوان يكي از اعضاي موسس حفظ كرده است.
كارشناس مسائل سياسي و بينالمللي با اشاره به اينكه هر دو كشور عضو جنبش عدم تعهد هستند كه سالها در جناح انقلابي اين جنبش عمل ميكردند، توضيح داد: هر دو داراي مواضع يكساني بودند و ليبي در اين جنبش از ايران حمايت ميكند به خصوص در بحث هستهاي نيز بارها حمايت خود را اعلام كرده است و با توجه به اينكه ليبي عضو غير دائم شوراي امنيت سازمان ملل بوده بارها از ايران دفاع كرده است.وي تصريح كرد: مسئله ديگر عضويت فعال ليبي در اتحاديه آفريقا و نگاه فعالي است كه ايران به افريقا به عنوان يك حوزه قابل سرمايه گذاري دارد كه ليبي ميتواند در جهت سياستهاي مرتبط با آفريقاي ايران كمك موثري كند.
زارعي ادامه داد: دو كشور در حوزه فلسطين داراي ديدگاههاي مشترك هستند و ليبي در جريان جنگ سي و سه روزه از مواضع حزب الله لبنان با قاطعيت در دو سطح دولتي و مردمي حمايت كرده و ميكند و در جنگ بيست و دو روزه غزه نيز مواضع همساني با ايران داشت و هم اكنون نيز از غزه دفاع ميكند.وي تاكيد كرد: نكته ديگري كه در رابطه با روابط دو كشور هست مقابله ليبي با شيعه ستيزي و اسلام هراسي است كه ليبي با صراحت در قبال اين طرح غرب ايستاد و آن را نكوهش كرد و اعلام كرد اگر شيعه بودن يعني دوستدار اهل بيت ما هم اعلام ميكنيم كه شيعه هستيم و از تفكرات اهل بيت حمايت ميكنيم و اينها بخشي از موضوعاتي است كه دو كشور را به هم پيوند ميزند.تحليلگر مسائل سياسي و بينالمللي افزود: در كنار اين مسئله با تهديدات مشترك مواجه هستيم و به يك اندازه مورد غضب آمريكا هستيم و رژيم صهيونيستي نيز هر دو كشور را به يك اندازه مورد هجمه تبليغاتي قرار ميدهد و اين فصل فعالي از همكاريهاي دو كشور است.
وي در پايان درباره اولويتبندي روابط دو كشور گفت: در زمينه مسائل اقتصادي ميتوانيم همكاريهاي خوبي داشته باشيم و ايران طي ده سال گذشته به خصوص در دوره رياست جمهوري احمدي نژاد نگاه فعالي به آفريقا داشته است و در شاخ آفريقا سرمايهگذاري كرده است و عايدات خوبي هم به دست آورده است و اين روابط دو كشور ميتواند مبناي خوبي براي ادامه اين همكاريها باشد.