تا قبل از اتمام دهه شصت سنت ازدواج آنچنان جدی بود که بعضی از نوجوانان قبل از رفتن به خدمت سربازی ازدواج می‌کردند تا در طول دو سال دوری از شهر و خانه برای بازگشت انگیزه داشته باشند. آن‌ها اکثرا پس از اتمام خدمت و مراجعت، فرزندان خردسالی هم داشتند که تعداد این سرمایه‌ها در طول زندگی دورقمی می‌شدند درحالی‌که پدر به‌تنهایی نان‌آور این گروه بود و مادر وظیفه اداره خانه و پخت‌وپز و رفت‌وروب و در مواردی بافت قالی به‌منظور کمک به معیشت خانواده و تهیه جهیزیه برای دختران با همکاری همین تعداد فرزندان که معمولا کمتر از چهار نفر نبودند، به عهده داشت.
نبود وسایل نقلیه به اندازه کافی و کمبود امکانات رفاهی باعث می‌شد تا اطفال از همان بچگی روی پای خودشان باشند و بدون نیاز به ابزار آسایشی امروز ازجمله سرویس مدارس، بعضی وقت‌ها چندین کیلومتر در برف و بوران زمستان و گرمای تابستان پیاده‌روی کنند و حتی اولیاء آن‌ها غالبا از آدرس محل تحصیل و نام مدیران و معلمانشان بی‌خبر باشند و ندانند فرزندانشان چندم کلاس و سال تحصیلی را طی می‌کنند.
حالا در مقام مقایسه برآییم که امروز علی‌رغم قلت فرزندآوری اما بزرگترین چالش اولیاء، رفتن فرزند یا فرزندانشان به مدرسه است که تا قبل از هجوم ویروس کرونا باید برای ثبت‌نام آن‌ها از هفت‌خوان رستم می‌گذشتند و امروز و پس از پایان یافتن اپیدمی این پاندمی هنوز آثار مخرب آن ازجمله شبکه شاد که انجام تکالیف بعضی از آن‌ها به عهده پدران و بخصوص مادران است، باقی است!
امیرحسین سلطانی فلاح، کارشناس تعلیم و تربیت، پیرامون تکلیف زیاد دانش آموزان می‌گوید: «تعدادی از مدارس، تکالیف سنگینی به بچه‌ها می‌دهند و بعد از ساعات آموزشی حضوری، کلاس‌های مجازی نیز برگزار می‌کنند. این مدارس بیشتر ازآنچه مفید باشند، آسیب‌زا خواهند بود، البته مدارس خوبی هم پیدا می‌شود که فشار زیادی را بر دانش‌آموز برای انجام تکلیف در منزل وارد نمی‌کنند و این نکات را به‌خوبی می‌دانند. باید ابتدا این موضوع را بپذیریم که (مدرسه) محل آموزش است نه محل مبارزه، اگر هم مبارزه‌ای در مدرسه ایجاد می‌شود، یک مبارزه کاذب خواهد بود. باید دانش‌آموزان درک کنند که مبارزه اصلی در زندگی است و مدرسه باید آن‌ها را آماده کند. وقتی به بچه‌ها مشق شب داده می‌شود، باید مسئله مهارت‌محوری آن مدنظر قرار گیرد و تکالیف عملیاتی جایگزین نوشتن مشق شب شود اگر ملاک بر این است که آموزش‌و‌پرورش حرکت صحیحی در کمتر شدن مشق شب داشته باشد، باید کتب درسی تغییر کند و مهارت‌محور شود. نباید این‌طور باشد که کتاب درسی، تمرین‌های تئوری بدهد، اما از معلم توقع داشته باشیم خودسرانه، تمرین‌های عملکردی برای دانش‌آموزان تعریف کند.»
دانش‌آموز وقتی قدم به محل بیگانه‌ای به نام مدرسه می‌گذارد انتظار ذهنی دارد تا او را برای آینده آماده سازند و امیدوار کنند اما با شکنجه‌ای بانام مشق شب مواجه می‌شود که تنها می‌تواند استرس و اضطراب را در او فعال سازد تا با خود تکرار کند این دیگر چه کار بیهوده ایست که طبق پژوهش‌های انجام شده، دانش آموزان باید به ازای هر مقطع تحصیلی ۱۰ دقیقه تکلیف درسی روزانه داشته باشند و در مقطع بعدی ۱۰ دقیقه دیگر به آن اضافه شود، اما آیا این مسئله مهم در همه مدارس و به‌طور یکنواخت و اصولی عملیاتی شده است یا حجم کتب درسی و کمک‌درسی زیاد، زمان آموزش را می‌کاهد؟
بنابراین معلم نمی‌تواند کتاب‌های قطور را سر کلاس به‌طور کامل آموزش دهد، ازاین‌جهت برخی از محتواهای درسی را فاکتور می‌گیرد یا به‌سرعت از آن عبور می‌کند و ادامه آموزش را به تمرین تکالیف در خانه می‌سپارد درحالی‌که بعضی از خانه‌ها جایی برای درس خواندن ندارند و دانش‌آموز هم دوران خستگی‌ها و بازیگوشی‌های خود را طی می‌کند و اولیاء هم حوصله و فرصت تحمل سرباززدن آن‌ها را از درس‌ومشق ندارند. از این نظر به‌سرعت از کوره بدر می‌روند و نتیجه همه این اشتباهات دل‌زدگی دانش‌آموز نسبت به درس و کتاب و حتی مدرسه است. آن‌ها پیش خود می‌اندیشند این حجم از تکالیف شبانه که مملو از استرس است کجای زندگی به دردشان می‌خورد؟
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که تکالیف غیرضروری به دلیل تحمیل حجم زیادی از استرس، بیش از آنکه مفید باشد به دانش‌آموز آسیب می‌رساند. درحالی‌که گروهی نیز اعتقاد دارند تکلیف شب مزیت‌های زیادی برای دانش آموزان خواهد داشت که بستگی به شرایط زمان دارد که امروز دوران سرعت اینترنت و هوش مصنوعی است و حالا این دانش‌آموز است که بین نظرهای متضاد بلاتکلیف می‌ماند اگرچه در صورت کنترل حجم تکالیف در منزل می‌توان دانش‌آموز را به این تفکر واداشت که استقلال را یاد می‌گیرد تا در اندیشه بهانه‌تراشی و فرار نباشد.
متأسفانه دانش آموزان در هر مقطع تحصیلی با راه و روش خاصی که عمدتا والدین آن را انتخاب کرده‌اند، دروس را مرور می‌کنند؛ بنابراین تعهد و وظیفه نظام آموزش ایجاب می‌کند تا سازوکار متخصص برای انجام تکالیف درسی تعیین کرده و والدین و دانش آموزان را از این سردرگمی و مناقشه در بستر تعلیم و تربیت نجات بخشد.
نبود وسایل نقلیه به اندازه کافی و کمبود امکانات رفاهی باعث می‌شد تا اطفال از همان بچگی روی پای خودشان باشند و بدون نیاز به ابزار آسایشی امروز ازجمله سرویس مدارس، بعضی وقت‌ها چندین کیلومتر در برف و بوران زمستان و گرمای تابستان پیاده‌روی کنند و حتی اولیاء آن‌ها غالبا از آدرس محل تحصیل و نام مدیران و معلمانشان بی‌خبر باشند و ندانند فرزندانشان چندم کلاس و سال تحصیلی را طی می‌کنند.
حالا در مقام مقایسه برآییم که امروز علی‌رغم قلت فرزندآوری اما بزرگترین چالش اولیاء، رفتن فرزند یا فرزندانشان به مدرسه است که تا قبل از هجوم ویروس کرونا باید برای ثبت‌نام آن‌ها از هفت‌خوان رستم می‌گذشتند و امروز و پس از پایان یافتن اپیدمی این پاندمی هنوز آثار مخرب آن ازجمله شبکه شاد که انجام تکالیف بعضی از آن‌ها به عهده پدران و بخصوص مادران است، باقی است!
امیرحسین سلطانی فلاح، کارشناس تعلیم و تربیت، پیرامون تکلیف زیاد دانش آموزان می‌گوید: «تعدادی از مدارس، تکالیف سنگینی به بچه‌ها می‌دهند و بعد از ساعات آموزشی حضوری، کلاس‌های مجازی نیز برگزار می‌کنند. این مدارس بیشتر ازآنچه مفید باشند، آسیب‌زا خواهند بود، البته مدارس خوبی هم پیدا می‌شود که فشار زیادی را بر دانش‌آموز برای انجام تکلیف در منزل وارد نمی‌کنند و این نکات را به‌خوبی می‌دانند. باید ابتدا این موضوع را بپذیریم که (مدرسه) محل آموزش است نه محل مبارزه، اگر هم مبارزه‌ای در مدرسه ایجاد می‌شود، یک مبارزه کاذب خواهد بود. باید دانش‌آموزان درک کنند که مبارزه اصلی در زندگی است و مدرسه باید آن‌ها را آماده کند. وقتی به بچه‌ها مشق شب داده می‌شود، باید مسئله مهارت‌محوری آن مدنظر قرار گیرد و تکالیف عملیاتی جایگزین نوشتن مشق شب شود اگر ملاک بر این است که آموزش‌و‌پرورش حرکت صحیحی در کمتر شدن مشق شب داشته باشد، باید کتب درسی تغییر کند و مهارت‌محور شود. نباید این‌طور باشد که کتاب درسی، تمرین‌های تئوری بدهد، اما از معلم توقع داشته باشیم خودسرانه، تمرین‌های عملکردی برای دانش‌آموزان تعریف کند.»
دانش‌آموز وقتی قدم به محل بیگانه‌ای به نام مدرسه می‌گذارد انتظار ذهنی دارد تا او را برای آینده آماده سازند و امیدوار کنند اما با شکنجه‌ای بانام مشق شب مواجه می‌شود که تنها می‌تواند استرس و اضطراب را در او فعال سازد تا با خود تکرار کند این دیگر چه کار بیهوده ایست که طبق پژوهش‌های انجام شده، دانش آموزان باید به ازای هر مقطع تحصیلی ۱۰ دقیقه تکلیف درسی روزانه داشته باشند و در مقطع بعدی ۱۰ دقیقه دیگر به آن اضافه شود، اما آیا این مسئله مهم در همه مدارس و به‌طور یکنواخت و اصولی عملیاتی شده است یا حجم کتب درسی و کمک‌درسی زیاد، زمان آموزش را می‌کاهد؟
بنابراین معلم نمی‌تواند کتاب‌های قطور را سر کلاس به‌طور کامل آموزش دهد، ازاین‌جهت برخی از محتواهای درسی را فاکتور می‌گیرد یا به‌سرعت از آن عبور می‌کند و ادامه آموزش را به تمرین تکالیف در خانه می‌سپارد درحالی‌که بعضی از خانه‌ها جایی برای درس خواندن ندارند و دانش‌آموز هم دوران خستگی‌ها و بازیگوشی‌های خود را طی می‌کند و اولیاء هم حوصله و فرصت تحمل سرباززدن آن‌ها را از درس‌ومشق ندارند. از این نظر به‌سرعت از کوره بدر می‌روند و نتیجه همه این اشتباهات دل‌زدگی دانش‌آموز نسبت به درس و کتاب و حتی مدرسه است. آن‌ها پیش خود می‌اندیشند این حجم از تکالیف شبانه که مملو از استرس است کجای زندگی به دردشان می‌خورد؟
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که تکالیف غیرضروری به دلیل تحمیل حجم زیادی از استرس، بیش از آنکه مفید باشد به دانش‌آموز آسیب می‌رساند. درحالی‌که گروهی نیز اعتقاد دارند تکلیف شب مزیت‌های زیادی برای دانش آموزان خواهد داشت که بستگی به شرایط زمان دارد که امروز دوران سرعت اینترنت و هوش مصنوعی است و حالا این دانش‌آموز است که بین نظرهای متضاد بلاتکلیف می‌ماند اگرچه در صورت کنترل حجم تکالیف در منزل می‌توان دانش‌آموز را به این تفکر واداشت که استقلال را یاد می‌گیرد تا در اندیشه بهانه‌تراشی و فرار نباشد.
متأسفانه دانش آموزان در هر مقطع تحصیلی با راه و روش خاصی که عمدتا والدین آن را انتخاب کرده‌اند، دروس را مرور می‌کنند؛ بنابراین تعهد و وظیفه نظام آموزش ایجاب می‌کند تا سازوکار متخصص برای انجام تکالیف درسی تعیین کرده و والدین و دانش آموزان را از این سردرگمی و مناقشه در بستر تعلیم و تربیت نجات بخشد.
حسن روانشید - روزنامه نگار پیشکسوت
