هتل کوبورگ وین دو روز پیش باز هم میز مذاکرات هستهایاش را چید؛ میزی که این بار اروپاییها سفارش دادند تا پس از گذشت یک سال، وعده ایجاد سازوکار مالی آن را عملی کنند؛ اما نه نتیجه نشست قابل قبول بود نه اینستکس؛ توان در برآورده کردن همه انتظارات ایران را دارد از این رو باید این هشدار را به مقامات دولتی و تصمیم گیران سیاست خارجی داد که مبادا فریب آبنبات چوبی اینستکس را بخورند و از خواستههای خود در برابر این اقدام نیم بند اروپاییها کوتاه بیایند.
کمیسیون مشترک برجام در پایان نشست روز جمعه خود در وین، بیانیهای ۹ بندی صادر کرد و طی آن اعلام شد که اعضای برجام در حال تلاش هستند تا اینستکس را به روی فعالان اقتصادی کشورهای ثالث نیز باز کنند.
اجرایی شدن اینستکس از مهمترین خبرهایی بود که پس از پایان این نشست در رسانههای خبری منتشر شد. اینستکس به معنای ابزاری برای حمایت از مبادلات تجاری» تشکیل شده است. اینستکس قرار است در مراحل اول مبادلات مربوط به مواد غذایی، دارو و تجهیزات پزشکی را پوشش دهد، اما کشورهای اروپایی وعده گسترش آن را دادهاند.
این بیانیه در حالی صادر شده است که معاون وزیر امور خارجه کشورمان پس از پایان نشست کمیسیون مشترک برجام در وین در جمع خبرنگاران و در تشریح گفتوگوهای انجام شده در این نشست گفت: ما یک جلسه طولانی داشتیم بیش از سه ساعت، در مجموع جلسه مثبت و سازندهای بود و نسبت به جلسات گذشته ما یک گام به جلو به شمار می آید، البته هنوز تا خواستههای جمهوری اسلامی فاصله قابل توجهی وجود دارد و با دستاوردهای ملموسی که جمهوری اسلامی ایران انتظار دارد، هنوز فاصله داریم.
عراقچی در ادامه خاطرنشان کرد: اینستکس به مرحله عملیاتی رسیده است، اما کمتر از انتظار ماست. بدون اینکه خرید نفت از ایران انجام شود یا اعتبارات مشخصی برای آن در نظر گرفته شود، اینستکس نخواهد توانست انتظارات ما را برآورده کند. به همین دلیل کشورهای اروپایی باید بحث صادرات نفتی ما را بهصورت جدی در دستور کار قرار دهند.
البته هلگا اشمید معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و دبیرکل سرویس اقدام خارجی این اتحادیه در پایان نشست کمیسیون مشترک برجام در وین اتریش با انتشار پیامی در حساب کاربری رسمی خود در توئیتر اعلام کرد که ساز و کار مالی موسوم به اینستکس برای تسهیل مبادلات تجاری بین اروپا و ایران عملیاتی شده است.
وعده اروپاییها درخصوص راه اندازی این کانال مالی تا چند ماه پس از ثبت آن نیز اجرایی نشد و همزمان، بر اساس آنچه بلومبرگ گزارش کرد، سگال مندلگر معاون وزارت خزانهداری امریکا نیز در نامهای که در روز هفتم می (۱۷ اردیبهشت) به مقامات اروپایی نوشت، هشدار داد که ساز و کار مالی اتحادیه اروپا برای تجارت با ایران (اینستکس) و همه اشخاصی که به نوعی با آن در ارتباطند، در صورت عملیاتی شدن این کانال مالی با خطر محرومیت از دسترسی به نظام مالی آمریکا مواجه خواهند شد. به نظر میرسد اروپاییها در تلاش هستند، تا بجای برآورده کردن خواستههای اصلی ایران در انجام تعهدات خود و جبران خسارت ناشی از خروج امریکا، اقداماتی نظیر راه اندازی و عملیاتی کردن اینستکس را به عنوان یک اقدام عملی نشان دهند تا ایران از مسیر ضرب الاجل خود برگردد.
به گزارش تسنیم، حال جای این نگرانی وجود دارد که عدهای در داخل و خصوصا در دولت این اقدام نیم بند اروپاییها درخصوص اینستکس را به مثابه دستاوردی بزرگ به خورد ملت داده و با این بهانه از پیگری ضرب الاجل داده شده منصرف شوند.
این نگرانی وقتی جدی تر میشود که علی رغم وعده سازمان انرژی اتمی، که قرار بود در روز ۶ تیر (دو روز قبل) ایران از سقف ۳۰۰کیلوگرم اورانیوم غنیشده عبور کند، ولی این اتفاق هنوز نیفتاده و یا دستکم دولت ایران از اعلام آن خودداری کرده است تا نشانهای از ملایمت را به اروپا اعلام کند.
این یک امر اثبات شده است که ایستادگی دربرابر طرف زورگوی خارجی، آنها را تا حدودی به انجام تعهداتشان پایبند میکند که همین ضرب الاجل اخیر به اروپاییها یک نمونه کوچک آن است.
یادمان نرفته که آمریکاییها که تا همین چند ماه قبل حرف از تهدید نظامی می زدند و گزینه حمله نظامی به ایران را روی میز داشتند، چطور در برابر اقدامات قاطع و صریح ایران نه تنها کوتاه آمدند بلکه دست به دامن واسطههای خود برای جلب نظر جمهوری اسلامی شدند.
هنوز چند روزی از انهدام پهپاد پیشرفته آمریکایی نمیگذرد. آمریکاییها اگرچه پس از دریافت این ضربه، در ظاهر ژست تهدید گرفته و اعلام کردند که آماده حمله به ایران هستند، ولی نهایتا از همه ادعاهای خود پا پس کشیدند و نه تنها مدعی شدند که ترامپ دستور توقف حمله را صادر کرده، بلکه رئیس جمهور آمریکا در مقابل دوربین های تلویزیونی با اتخاذ مواضع منفعلانه، حتی از ایران بابت خویشتنداری و عدم اصابت هواپیمای با سرنشین آمریکایی قدردانی کرد.
با این تفاسیر باید این هشدار را به مقامات دولتی و تصمیم گیران سیاست خارجی داد که مبادا فریب آبنبات چوبی اینستکس را بخورند و از خواسته های خود در برابر این اقدام نیم بند اروپایی ها کوتاه بیایند که در این صورت، بزرگترین ضربه را در حالی که در میانه یک صحنه نبرد سخت و در حال نزدیک شدن به خواسته های خود هستیم، به این روند وارد خواهند کرد.
موارد از این دست زیاد است و البته مصادیق دیگری را هم میتوان ذکر کرد که چطور دشمنان جمهوری اسلامی دربرابر وادادگی مسئولان و اتخاذ تصمیمات منفعلانه، جری شدند و نه تنها به تعهدات خود پایبند نبودند بلکه ۱۸۰ درجه خلاف آن را هم عمل کردند که خروج یکجانبه آمریکا از برجام یک نمونه عینی آن است. اینستکس حتی اگر به صورت تمام و کمال اجرایی شده و کارشکنیهای آمریکا نیز موثر واقع نشود، حتی بخش قابل توجهی از خواستههای ما در لغو تحریمها و ساز و کار انتقال پول را برآورده نخواهد کرد.
بنابراین اگرچه اروپایی ها باید همه توان خود را برای راه اندازی این کانال مالی بکار بگیرند، ولی باید صریح و شفاف به آنها اعلام شود که مطالبات ایران محدود به راه اندازی اینستکس نیست. آنها باید تمامی خواستههای جمهوری اسلامی را برآورده کنند؛ خواستههایی که یک بار با امضای سند برجام به آن متعهد شدهاند. و در غیر اینصورت ایران بر اساس همین استراتژی دو ماه اخیر خود که بهرهگیری از حقوق برجامیاش برای متعهد کردن طرفهای دیگر به اجرای تعهداتشان است عمل خواهد کرد.